Morgunblaðið - 14.10.2000, Blaðsíða 15

;MORGUNBLAÐH) I.AUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000 15
FRÉTTIR
tímabili." Annað skilyrðið segir
Steingrímur eiga að vera að sam-
keppnisyfirvöld telji samrunann
„verjanlegan kost,“ eins og hann
orðar það, vegna aðstæðna á mark-
aðnum. Og þriðja skilyrðið ætti að
mati Steingríms að fela í sér fyrir-
vara í lögum um dreifða eignaraðild
að bankanum komi til þess að bank-
inn verði seldur. Minnir hann í því
sambandi á nýlegt frumvarp sitt og
Ögmundar Jónassonar, flokksbróð-
ur síns, sem kveður á um að enginn
aðili annar en ríkið geti átt meira en
8% hlut í viðskiptabönkum, spari-
sjóðum og öðrum lánastofnunum.
„Ég er þó þeirrar skoðunar að það
þurfi að tryggja að minnsta kosti
fyrst um sinn að að þarna verði um
að ræða innlendan þjóðbanka í eigu
ríkisins að stórum hluta.“
Breytingar í fjármálaheiminum
tilviljunarkenndar
Steingrímur ítrekar að síðustu að
honum finnist sem allar sviptingar í
fjármálaheiminum að undanförnu
hafi verið heldur tilviljunarkenndar.
„Það hefm- skort á að menn settu
saman heildarstefnu í þessum efnum
áður en farið er út í breytingar," seg-
ir Steingrímur og telur að breyting-
arnar á ríkisbönkunum hafi ráðist af
„einhverjum tilviljunarkenndum
uppákomum í stjórnarsamstarfinu",
eins og hann orðar það. „Því miður
er oftar en ekki háífgerður hrossa-
kaupablær á öllu í kringum þetta.“
Sverrir
Hermannsson
Fylgismað-
ur þess að
bankarnir
sameinist
SVERRIR
Hermannsson,
formaður
Frjálslynda
flokksins, seg-
ist í samtali við
Morgunblaðið
vera eldgamall
fylgismaður
sameiningar
bankanna þeg-
ar hann er
spurður álits á áformum ríkisstjórn-
arinnar um að hefja viðræður um
sameiningu Landsbanka íslands hf.
og Búnaðarbanka íslands hf. „Ef ég
ætti þessi fyrirtæki sæi ég mér hag í
því upp á svona milljarð í verðmætis-
aukningu - og þá tölu ræddum við
Björgvin Vilmundarson fyrir lifandi
löngu - að sameina fyrirtækin. Og ég
sé engan mun á því hvort það er ég
sem á þau eða við öll, það hlýtur að
vera keppikefli eigandans, almenn-
ings, ríldsins, að gera eign sem hann
ætlar að selja sem verðmætasta.
Þetta blasir við,“ segir Sverrir. „Hitt
er allt annað mál hvort það standist
samkeppnislög að þessi fyrirtæki
verði sameinuð," segir Sverrir. Hann
bendir aftur á móti á að ef strandar á
samkeppnislögmálum þurfi „bara að
höggva utan úr þessum nýjum
banka“, eins og hann orðar það. „Það
er enginn vandi ef menn vilja.“
Fullur tortryggni
Sverrir segist hins vegar vera full-
ur tortryggni varðandi sameiningu
bankanna og telur að fulltrúi annað-
hvort Sjálfstæðisflokksins eða
Framsóknarflokksins muni hreiðra
um sig í hinum nýja banka. „Maður
er fullur tortryggni vegna þeirrar
reynslu sem maður hefur af einka-
vinavæðingunni og helmingaskipta-
stjórn ríkisstjórnarflokkanna sem
nú er gengin í gildi miskunnarlaust,"
segir hann. „Við skulum bara sjá
hvort ekki verður upp á teningnum
að annar hvor flokkurinn hreiðri um
sig í hinum nýja stórbanka og hinn í
Landssímanum. Ætli það verði ekki
þessi helmingaskipti sem uppi á
borðinu eru. Það fer enginn að segja
mér að Framsóknarflokkurinn ætli
ekki að fá töluvert fyrir sinn snúð, ég
veit betur af gamalli reynslu."
Sverrir
Hermannsson
Össur
Skarphéðinsson
Eðlilegra að
selja bank-
ana hvorn í
sínu lagi
ÖSSUR Skarp-
héðinsson, for-
maður Samfylk-
ingarinnar, segir
að Samfylkingin
styðji ekki sam-
runa Landsbanka
íslands hf. og
Búnaðarbanka
íslands hf. Segir
Össur hann Samfylking-
Skarphéðinsson una gJjjQ vera á
móti sölu bankanna en telur að það
hefði verið miklu eðlilegra að selja
bankana hvorn í sínu lagi og láta
markaðinn síðan sjá um framvind-
una.
„Við erum þeirrar skoðunar að
hagsmunir neytenda eigi að vera of-
ar öllu,“ segir hann. „Það liggur fyrir
að á bankamarkaðnum í dag ríkir fá-
keppni. Þessi gríðarlega samþjöpp-
un sem mun eiga sér stað með sam-
runa bankanna mun hins vegar ýta
undir þá fákeppni og er þvi líkleg til
að skaða hagsmuni neytenda."
Össur bendir á að viðskiptaráð-
herra, Valgerður Sverrisdóttir, haldi
því fram að með sameiningunni fáist
hagræðing sem skili sér til neytenda.
„En nú er það svo að þessi hagræð-
ing er auðvitað fugl í skógi. Það mun
ganga erfiðlega að ná henni saman.
Og við þær aðstæður sem verða til
við samrunann á þessum markaði,
þ.e. við miklu minni samkeppni en
áður, tel ég ólíklegt að þessi ábati
skili sér með einhverju móti til neyt-
enda.“
Össur bætir því við að það komi
sér á óvart að Framsóknarflokkur-
inn skuli með þessum hætti gerast
brimbrjótur í málinu miðað við að
það sé ekki langt síðan formaður
flokksins, Halldór Ásgrímsson, galt
varhug við því að fákeppni myndi
verða á markaðnum ef svona sam-
runi yrði að veruleika.
Verður ofurbanki
Össur kveðst í samtali við Morg-
unblaðið hafa undir höndum upplýs-
ingar um það hversu öflugur þessi
nýi sameinaði banki yrði á hinum
ýmsu sviðum. Samkvæmt þeim yrði
bankinn með um 55%-56% af öllum
innlánum á markaðnum og um 45%-
46% af öllum útlánum. Þar af í kring-
um 40% til einstaklinga og um 57%
til fyrirtækja. Þá yrði hann með
63%-64% af öllum gjaldeyrisvið-
skiptum til fyrirtækja og einstakl-
inga.
„Þetta sýnir,“ segir Össur, „að
þarna er um að ræða algjöra yfir-
burði. Þetta yrði ofurbanki með ofur-
tök og hefði þar af leiðandi mjög ráð-
andi markaðshlutdeild.“ Hann
ítrekar að þessi aðstaða á markaðn-
um sé líkleg til að draga úr sam-
keppninni. „Og ég sem var þeirrar
skoðunar að menn væru að búa hér
til hagkerfi sem nærðist á frjálsri
samkeppni. Þetta gengur hins vegai'
í allt aðra átt.“
Össur heldur áfram og segir að
viðskiptaráðherra haldi því aukin-
heldur fram að þegar þessi samruni
sé orðinn að veruleika muni hann
verða til þess að andvirði bankanna
til ríkisins verði meira en ef þeir
yrðu seldir hvor í sínu lagi. „Þetta
hafa verið meginrök ráðherrans og
hún segir: „Við þurfum fyrst og
fremst að hugsa um hag eigandans."
- Þetta eru falsrök tel ég. Ég tel að
ef bankarnir yrðu seldir hvor í sínu
lagi myndi líklega fást meira fyrir þá
en sameinaða. Ég bendi til dæmis á
að þegar íslandsbanki og FBA
(Fjárfestingarbanki atvinnulífsins)
voru sameinaðir var sameiginlegt
andvirði bankanna tveggja meira en
andvirði bankans í dag.“ Össur bætir
því við að vísitala fjármálastofnana
hafi að vísu lækkað á hlutabréfa-
markaði síðan þá en bendir á að ís-
landsbanki-FBA hafi lækkað meira
en hún. „Ég sé því ekki rökin sem
segja það að þetta muni skila meiru.
Þar að auki tel ég að hagræðingar-
möguleikarnir sem kunna að felast í
framvindunni á markaðinum séu
þegar komnir inn í verðið. Ég hafna
því þessum rökum ráðherrans."
Valur
Valsson
Skynsam-
legra að
einkavæða
fyrst
VALUR Valsson,
forstjóri íslands-
banka-FBA hf.,
segist fagna því
að fleiri skref séu
tekin til að hag-
ræða og endur-
skipuleggja
bankakerfið á ís-
landi. Sameining
Valur íslandsbanka og
Vaisson FBA hafi verið
gott skref og jákvætt sé að aðrir
komi á eftir. Sameining Landsbanka
og Búnaðarbanka verði hins vegar
ekki auðveld, því það velti á hagræð-
ingu og kostnaðarlækkun hvort hún
heppnist. Hann segir að lækkun
kostnaðar með tilheyrandi lokun úti-
búa og fækkun starfsmanna sé ekki
auðvelt verk en þar tali hann af eigin
reynslu. Hann segist óska ríkisbönk-
unum allra heilla í því starfi.
„Ég held hins vegar að skynsam-
legra hefði verið að einkavæða ríkis-
bankana fyrst og láta bankana og
markaðinn um sameiningu,“ segir
Valur. „Það gefur augaleið að kostn-
aðarlækkun og hagræðing er erfið-
ari en ella ef ríldð á stóran hlut í
bönkunum. Pólitísk sjónarmið munu
að mínu mati þvælast nokkuð fyrir
mönnum í því starfi."
Að sögn Vals sýnist honum að
samkeppnisyfirvöldum sé nokkur
vandi á höndum. Samruni ríkisbank-
anna, ef af verður, sé á ýmsum svið-
um á mörkum þess að yfirvöld geti
samþykkt hann, nema til komi ein-
hverjar aðrar breytingar. „Sala á
eignum hlýtur því að koma til álita.
Þá skiptir hluthafa í ríkisbönkunum
miklu máli að við slíka sölu sé þess
gætt að sem best verð fáist fyrir
eignirnar, en það á ekki eingöngu við
um ríkið heldur einnig almenna hlut-
hafa,“ segir Valui' Valsson, forstjóri
Íslandsbanka-FBA.
Guðmundur
Hauksson
S -----------
Oheppileg-
ur samruni
„ÉG tel að þessi
samruni sé afar
óheppilegur,“
sagði Guðmund-
ur Hauksson,
stjómarformað-
ur Kaupþings hf.
og sparisjóðs-
stjóri SPRON,
þegar hann var
inntur álits á
hugmyndum um
sameiningu Búnaðarbanka og
Landsbanka. Astæðuna sagði hann
vera þá að þarna yrði til allt of stór
aðili miðað við stærð markaðarins og
að það gæti truflað samkeppni, sem
væri mjög mikilvæg fyrir þjóðfélag-
ið. „Þess vegna er ég á móti því að
þessi sameining nái fram að ganga,“
sagði hann.
Guðmundur sagði jafnframt að ef
af samrunanum yrði mundi það hafa
áhrif á allan fjármálamarkaðinn en
ekki sparisjóðina sérstaklega. Hann
sagði að í öllu umhverfi fælust bæði
tækifæri og ógnanir og sparisjóðirn-
ir hefðu verið að móta framtíðar-
stefnu sína og búa sig undir þá sam-
keppni sem framundan væri. Hvort
sem af samrunanum yrði eða ekki.
Guðmundur
Hauksson
Friðbert
Traustason
Engum
starfsmanni
verði sagt
upp
FRIÐBERT
Traustason, for-
maður Sam-
bands íslenskra
bankamanna,
segir að sam-
bandið komi til
með að reyna að
tryggja að í sam-
runaferli Lands-
banka Islands
hf. og Búnaðar-
banka Islands hf. verði engum
starfsmanni bankanna sagt upp.
Segir hann að talsmenn sambands-
ins og starfsmannafélaga bank-
anna hafi í þessum tilgangi hitt
viðskiptaráðherra, Valgerði Sverr-
isdóttur, eftir ríkisstjórnarfundinn
í gærmorgun og lagt þar fram til-
lögur - sem beina á til stjórnenda
bankanna - sem fela m.a. í sér að
öllum starfsmönnum verði áfram
tryggð störf hjá hinum sameinaða
banka.
„Þar lögðum við til að starfs-
mannavelta næstu þrjú árin yrði
látin nægja til að ná þeirri fækkun
starfa sem stefnt er að með sam-
einingu bankanna," segir Friðbert
í samtali við Morgunblaðið og
bendir m.a. á að mikil hreyfing sé
á starfsfólki hjá bönkunum.
Hann segir aðspurður að honum
sé ekki kunnugt um það hve mörg
störf gætu verið í húfi vegna sam-
runans. „Við höfum heyrt ýmsar
getgátur en aldrei fengið upp
gefnar neinar tölur, hvorki frá
stjórnendum bankanna né stjórn-
völdum." Þá segist hann ekki held-
ur hafa vitneskju um það hvort og
þá hve mörg útibú eigi að leggja
niður vegna samrunans eða yfir
höfuð hvaða hagræðingu eigi að ná
með samrunanum. Segir hann að í
samtölum sínum við forsvarsmenn
bankanna hafi iðulega verið vitnað
til skýrslu sem tekin var saman af
hálfu Landsbankans síðasta vor
um sameiningu bankanna og að í
henni komi fram að samruninn eigi
að geta fækkað einhverjum störf-
um, sameinað tölvukerfi og lokað
nokkrum útibúum svo dæmi séu
nefnd. Það eigi síðan að skila sér í
milljarðahagnaði. Hann hafi þó
aldrei séð umrædda skýrslu enda
hafi honum verið sagt að hún væri
trúnaðarmál. „Okkur finnst það
ótækt og erfitt að sitja undir því
að lagðar eru á borð fyrir okkur
ýmsar fullyrðingar sem eiga að
hafa komið fram í einhveijum
skýrslum sem við höfum aldrei
fengið að sjá,“ segir hann.
Efasemdir um hagræðingu
samrunans
Friðbert segir að við sameining-
arferlið þurfi að passa einna best
upp á að eldri starfsmönnum, sem
ekki eru komnir með rétt til eftir-
launa, verði tryggð áframhaldandi
störf.
„Þá er hugsanlegt að samruninn
komi hvað verst niður á útibúum
bankanna," segir Friðbert og tek-
ur fram að í mörgum útibúanna
séu yfir áttatíu prósent starfs-
mannanna konur sem hafa gert
bankastörf að sínu ævistarfi. Hann
efi það ekki að þær geti margar
hverjar fengið önnur störf, til
dæmis umönnunarstörf, en minnir
á að þau séu ekki sambærileg við
störfin í bönkunum. Friðbert hefur
auk þess efasemdir um að samruni
bankanna skili arði og bendir m.a.,
máli sínu til stuðnings, á niður-
stöður hollensks prófessors, Hans
Schenk, sem kynntar voru á ný-
legri ráðstefnu í Noregi á vegum
norrænna banka- og trygginga-
manna. Schenk rannsakaði að sögn
Friðberts samruna banka í Evrópu
og komst að þeirri niðurstöðu að
hagræðingarmarkmiðum hefði
hvergi verið náð.
Samruni banka kann
að kosta mikið fé
„Schenk benti á að samruni
bankanna stóðst ekki væntingar
og kostaði samfélagið mikið fé.“.
Samruninn skilaði þjóðfélaginu
með öðrum orðum engum ábata.
Sérstaklega ekki hjá þeim bönk-
um sem gengu hvað harðast fram
í því að segja upp starfsmönnum.
Uppsagnirnar ollu miklum óróa
meðal starfsmannanna; ekki bara
meðal þeirra sem voru reknir
heldur einnig meðal þeirra sem
sátu eftir. Að lokum kveðst Frið-
bert þeirrar skoðunar að núver-
andi uppbygging bankakerfisins
sé nokkuð hentug fyrir Island og
telur að sameining Landsbankans
og Búnaðarbankans geti komið
niður á heilbrigðri samkeppni.
Auk þess geti hún orðið til þess
að bankakerfið verði dýrara fyrir
neytandann. „Það er oft talað um
að það sé mikil fákeppni á
olíumarkaðnum sem og á trygg-
ingamarkaðnum en með þessum
samruna er einnig stefnt að fá-
keppni á bankamarkaðnum," seg-
ir hann. „Okkur finnst því skjóta
skökku við að á meðan við-
skiptaráðherra lætur kanna fá-
keppnina hjá olíufélögunum
stefni hann að slíkri fákeppni í
heimi bankanna."
JafetS.
Ólafsson
Sameining
bætir sam-
keppnis-
stöðúna
JAFET S. Ólafs-
son, fram-
kvæmdastjóri
Verðbréfastof-
unnar hf., segir
að það sé tví-
mælalaust hag-
kvæmur kostur
að sameina
Landsbankann
og Búnaðar-
bankann. Með
þvi móti sé ríkið bæði að búa til
meiri verðmæti og jafnframt að
skapa meiri og nauðsynlega hag-
ræðingu í bankakerfinu.
Að mati Jafets er það einnig rétt
ákvörðun ríkisins að sameina þessa
tvo banka áður en til þess kemur
að ríkið losi um meirihlutaeign
sína í bönkunum, en jafnframt tel-
ur hann rétt að ríkið haldi þá eftir
ca. 25% eignaraðild til þess að hafa
áfram nokkur ítök í einum bank-
anna.
Aðspurður segist Jafet alls ekki
óttast að hér muni verða fákeppni
á bankamarkaðnum, og að Sam-
keppnisstofnun muni ekki gera at-
hugasemdir við þessa sameiningu.
„Ég tel að hérna séu það öflugir
sparisjóðir, ásamt íslandsbanka,
að ég óttast ekkert fákeppni. Ég
held að menn gleymi því oft í þess-
ari umræðu, að við erum í mikilli
alþjóðlegi'i samkeppni og hér eru á
hverjum degi miðlarar frá útlönd-
um að hringja í fjárfesta og bjóða
þeim kaup á alls kyns sjóðum og
bréfum og erlendir bankar og fjár-
málastofnanir hafa verið að sækja
hingað í auknum mæli.
Eg held að það væri mjög gott
fyrir einhvern af þessum stóru
bönkum að fá erlenda eignaraðild.
Landsbankinn er reyndar með litla
erlenda eignaraðild, og ég sæi al-
veg fyrir mér að hún myndi auk-
ast. Það styrkir bara stöðu bank-
anna og veitir þeim betri kjör
erlendis. Og það er nú kannski
mergurinn málsins í þessu, að það
hefur verið erfiðara að fá lánsfé,
kjör á erlendum mörkuðum hafa
verið að hækka, og stærri og
sterkari bankar eiga möguleika á
að fá betri kjör.“