Morgunblaðið - 14.10.2000, Blaðsíða 32
32 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
N etanyahu aftur
fram á sjónarsviðið
Aukaleiðtogafundur ESB í Biarritz
Heimsmálin
skyggja á
innri mál ESB
Jenísalem. AP.
BENJAMIN Netan-
yahu, fyrrverandi
forsætisráðherra
fsraels, sem beið ósig-
ur fyrir Ehud Barak í
kosningunum fyrir 17
mánuðum, er nú aftur
kominn i sviðsljósið.
Aukinn stuðningur
meðal ísraela við
harðlínusjónarmið á
borð við stefnu Net-
anyahus hefur leitt til
þess að hann mælist
með meira fylgi en
Barak í nýjustu skoð-
anakönnunum. Velta
ísraelskir stjórnmála-
skýrendur nú vöngum
yfir því hvort Netan-
yahu hyggist snúa sér að lands-
málunum á ný, og freisti þess jafn-
vel að vinna sitt gamla embætti
aftur.
Netanyahu hefur sjálfur ekkert
gefið út á hugsanlega endurkomu
sína i eldlinu stjórnmálanna. „Hin
pólitíska framtíð mín er algjörlega
óráðin. Á þessari stundu er fram-
tíð þcssa lands mér ofar í huga,“
sagði hann í viðtali við AP-
fréttastofuna. Undanfama daga
hefur Netanyahu komið fram í
hverju sjónvarpsviðtalinu á fætur
öðru, bæði í Israel og
á erlendum sjónvarps-
stöðvum, þar sem
hann hefur haldið
uppi vörnum fyrir
ísraela vegna átak-
anna við Palestínu-
menn siðustu tvær
vikur. Margir telja að
þarna sé hann í essinu
sínu, enda sé hann
mælskur og taki sig
vel út á skjánum.
„Mér líður næstum
því eins og ég hafi
verið kallaður til her-
þjónustu, til að að-
stoða við varnir lands
míns,“ sagði hann við
AP-fréttastofuna, og
sakaði Yasser Arafat, leiðtoga
Palestínumanna, um að bera
ábyrgð á ófriðinum.
„Þetta er verk illgjarnrar ein-
ræðisstjórnar, sem sendir 10 og 12
ára gömul börn í víglínuna ... fyrir
framan myndavélar erlendra
fréttamanna. Það verður að segja
við Arafat og leiðtoga palestinsku
sjálfstjórnarinnar: Hættið þessum
fólskuleik. Stöðvið ofbeldið. Stöðv-
ið þessa kaldranalegu misnotkun á
mannslifum til að þjóna pólitiskum
markmiðum."
Netanyahu hefur þó forðast að
gagnrýna Barak iþessum sjón-
varpsviðtölum og hann hefur lýst
því yfir að nú ríði þvert á móti á
að ísraelskir sljórnmálamenn sýni
samstöðu. Þetta þykir vera til
marks um að hann sé að reyna að
skapa sér nýja ímynd, en í for-
sætisráðherratíð sinni, frá 1996 til
1999, var hann frekar þekktur fyr-
ir að etja stjórnarandstöðuflokk-
unum saman og notfæra sér óein-
ingu þeirra.
Fallið
frá ákæru
Daginn áður en átökin brutust
út milli ísraela og Palestínu-
manna, 27. september siðastliðinn,
hafnaði ríkissaksóknari ísraels til-
mælum Iögreglunnar um að Net-
anyahu yrði ákærður fyrir mútur,
svik og trúnaðarbrest, vegna þess
að hann og kona hans hefðu ekki
enn skilað verðmætum gjöfum
sem þau tóku á móti í embættistíð
hans og vegna máls er snertir
verktaka sem hann réð til ýmissa
starfa fyrir sig. Ríkissaksóknarinn
taldi að sannanir í málinu nægðu
ekki til sakfellingar, en gagnrýndi
Netanyahu harðlega fyrir hegðun
hans á meðan hann gegndi emb-
ætti forsætisráðherra.
Biarritz. AP, AFP, Reuters.
LEIÐTOGAR Evrópusambands-
ríkjanna fimmtán lýstu í gær yfir von-
brigðum með hvemig komið væri fyr-
ir friðarumleitunum við botn
Miðjarðarhafs og hvöttu Israela og
Palestínumenn til að taka aftur upp
samningaviðræður á nýjum leiðtoga-
fundi.
Þennan fyrri dag fundar- leiðtog-
anna í frönsku borginni Biarritz við
Biscaya-flóa ræddu þeir einnig tillögu
um neyðaraðstoðaráætlun við Júgó-
slavíu, en Vojislav Kostunica, nýkjör-
inn forseti Júgóslavíu, mun sitja há-
degisverð með ESB-leiðtogunum í
dag.
En á opinberri dagskrá þessa
aukaleiðtogafundar sambandsins
vom annars málefni eins og staðan í
ríkjaráðstefnunni um breytingar á
stofnanauppbyggingu og ákvarðana-
töku, sem nauðsynlegar em til að
ESB verði í stakk búið til að veita á
næstu tíu ámm þeim allt að tólf ríkj-
um inngöngu sem nú sækja hana fast.
Þá stóð til að leiðtogamir ræddu einn-
ig nýja borgararéttindaskrá ESB,
sem unnið hefur verið að því að semja
frá því um síðustu áramót.
Stefnt hefur verið að því að gengið
verði bæði frá kerfisbreytingum
vegna stækkunar ESB í austurátt og
borgararéttindaskránni á formlegum
leiðtogafundi sambandsins í Nizza í
desember.
Hvað varðar kerfisbreytingamar
munu línur vera að skýrast og í einu
af því sem erfiðast mun hafa verið að
ná samkomulagi um - endurskoðun
atkvæðavægis aðildarríkjanna - er að
sögn þýzka blaðsins Die Welt mála-
miðlun í augsýn. Þjóðverjar munu nú
vera tilbúnir að fallast á þá kröfu
Frakka, að Þýzkaland hafi jafnmörg
atkvæði í ráðherraráðinu og Frakk-
land, þrátt fyrir að íbúai' Þýzkalands
séu um 30 milljónum fleiri.
Víst þykir að borgararéttindaskrá-
in verði afgreidd sem pólitísk yfirlýs-
ing en ekki sem kjarni tilvonandi
stjómarskrár evrópsks sambandsrík-
is, eins og sum aðildarríkin hefðu kos-
ið.
Baskar með háreysti
Reuters
Benjamín
Netanyahu
Barak boðar myndun
þjóðstjórnar í Israel
Reuters
Ehud Barak, forsætisráðherra ísraels, ræðir við Ariel Sharon,
leiðtoga Likud-flokksins.
Palestínumenn
segja hugsanlega
þátttöku Sharons
gera út um frið-
arferiið
Jerúsalem. AFP, AP, The Daily Telegraph.
EHUD Barak, forsætisráðherra
Israels, hefur boðað myndun þjóð-
stjórnar í landinu með öllum
stærstu flokkunum á þingi, fyrir
utan flokka araba. Hefur hann
meðal annars lagt hart að hægri-
sinnaða harðlinumanninum Ariel
Sharon, leiðtoga Likud-flokksins,
að ganga til stjórnarsamstarfs, og
hermt er að Barak hafi boðið hon-
um mikilvægt embætti í stjórninni.
Ljóst er að myndun slíkrar þjóð-
stjórnar hefði veruleg áhrif á frið-
arferlið í Mið-Austurlöndum, enda
era flestir hægriflokkanna mót-
fallnir friðarviðræðunum við Pal-
estínumenn, og Likud-flokkurinn
hefur áður lýst því yfir að hann
muni ekki taka þátt í stjómarsam-
starfi við Verkamannaflokkinn
nema viðræðunum verði formlega
slitið.
Ýmsir stjórnmálaskýrendur hafa
látið í ljósi ótta um að þátttaka
hægriflokkanna í ríkisstjórn muni
endanlega binda enda á friðarvið-
leitnina, en aðrir telja að eftir at-
burði síðustu daga sé úti um friðar-
ferlið hvort eð er og að það skásta
sem Barak geti gert í stöðunni sé
að treysta stjórn sína. Ríkisstjórn-
in hefur ekki meirihluta á þingi og
útlit var fyrir að Barak hefði
neyðst til að boða til kosninga þeg-
ar þing kæmi saman 29. þessa
mánaðar.
Samstaða nauðsynleg
Barak sagði á fréttamannafundi
á fimmtudagskvöld, er hann til-
kynnti áformin um myndun þjóð-
stjórnar, að nauðsynlegt væri fyrir
ísraelsku þjóðina að standa saman
á þessum erfiðu tímum. Kvað hann
myndun þjóðstjórnar ekki aðeins
nauðsynlega vegna átakanna við
Palestínumenn, heldur einnig
vegna hættunnar á því að ástandið
stigmagnaðist og Israelar stæðu
einir gegn gervöllum arabaheimin-
um.
„Ég hvet í dag leiðtoga allra
flokkanna til að gleyma ágreiningi
sínum um stundarsakir og beina
sjónum að því sem máli skiptir,
þörfinni á því að standa saman
gegn þeirri ógn sem að okkur
steðjar," sagði Barak á frétta-
mannafundinum, og víst er að ým-
islegt þarf að koma til áður en
leiðtogar hinna stríðandi stjórn-
málaflokka í Israel grafa stríðs-
axirnar og fallast á samstarf. En
forsætisráðherrann reyndi að
fullvissa leiðtoga hinna flokkanna
um að skipting ráðuneyta og önnur
spursmál varðandi stjórnarsam-
starfið væra smávægileg í saman-
burði við hinn aðsteðjandi vanda.
Moshe Katzav, forseti Israels,
tók undir með Barak um að mynd-
un þjóðstjórnar væri nauðsynleg í
ljósi þess ástands sem nú ríkti.
Sharon
umdeildur
Ariel Sharon er afar umdeildur,
jafnt í ísrael sem á alþjóðavett-
vangi. Hann hefur verið lykilmaður
i ísraelskum stjórnmálum i árarað-
ir og hefur meðal annars gegnt
embættum varnarmála- og utan-
ríkisráðherra. Sharon er ákafur
harðlínumaður, en hann lagði til
dæmis á ráðin um innrás Israela í
Líbanon árið 1982 og hefur ekki
farið leynt með efasemdir sínar um
Óslóar-friðarsamkomulagið frá
1993, sem veitti Palestínumönnum
takmarkað sjálfræði.
Víst er að Palestínumenn líta á
hugsanlega stjórnarþátttöku Shar-
ons sem síðasta naglann i líkkistu
friðarferlisins, en þeir segja hann
bera ábyrgðina á upptökum átak-
anna fyrir tveimur vikum. Mót-
mæli Palestínumanna hófust eftir
heimsókn Sharons á Musterishæð-
ina í Jerúsalem 28. september síð-
astliðinn, en á hæðinni er A1 Aqsa-
moskan, þriðji helgasti staður
múslima, auk helgra staða gyðinga
og kristinna manna.
„Ákvörðun Baraks um að biðla
til Sharons ... er staðfesting á því
að hann kýs heldur stríð en frið,“
hafði AFP-fréttastofan í gær eftir
Leilu Shahid, talsmanni pal-
estínsku sjálfstjórnarinnar í Par-
ís.
Barak svarar því hins vegar til
að Yasser Arafat, leiðtogi Palest-
ínumanna, virðist sjálfum ekki vera
friður ofarlega í huga þessa dag-
ana. „Ég hef ítrekað látið þá skoð-
un mína í ljós undanfarið að svo
virðist sem Arafat hafi því miður
gert það upp við sig að hann hafi
ekki áhuga á friðarsamkomulagi og
að hann komi okkur ekki fyrir
sjónir sem félagi á friðarbraut-
inni,“ sagði Barak. Hafði forsætis-
ráðherrann þau orð um Sharon að
hann væri „verðugur, alvörugefinn
og mikilvægur bandamaður“ í fyr-
irhugaðri þjóðstjórn.
Stjórnarþátttaka Sharons háð
stefnubreytingu Baraks
AFP-fréttastofan hafði eftir tals-
manni Sharons í gær að hann hefði
ekki enn tekið ákvörðun um þátt-
töku í stjórninni. „[Likud-flokkur-
inn] mun styðja ríkisstjórnina ef
öflugar ráðstafanir verða gerðar til
að auka og tryggja öryggi," segir í
snubbóttri yfirlýsingu sem Sharon
sendi frá sér á fimmtudagskvöld.
Flokksformaðurinn hefur áður
látið í ljósi áhyggjur af því að Bar-
ak sé trúandi til að gefa loforð um
stefnubreytingu til að fá Likud-
flokkinn til stjórnarsamstarfs, en
ganga svo á bak orða sinna þegar
öldurnar hefði lægt.
Baskar nýttu í Biarritz, eins og við
var búizt, tækifærið til að vekja athygli
á baráttumálum sínum, en borgin er í
þeim hluta Baskahéraðanna sem til-
heyra Frakklandi. Hópm- ungra bask-
neskra aðskilnaðarsinna létu ófrið-
lega, veltu bflum og hentu gijóti í
lögreglumenn, í kröfugöngu frá ná-
grannabænum Bayonne að spilavítinu
og hótelinu í Biarritz, þar sem leiðtog-
amir komu saman. 37 mótmælendur
vora handteknir eftir að þeir reyndu
að komast nær leiðtogunum.
Lionel Jospin, forsætisráðherra
Frakklands, sem gegnir formennsku
í ESB fram að áramótum, tjáði frétta-
mönnum að leiðtogamir hefðu sam-
mælzt um að skora á olíuframleiðslu-
ríkin að stuðla að stöðugu heims-
markaðsverði á olíu, en það hefur
tekið stökk upp á við í kjölfar hinnar
nýju óvissu í Mið-Austurlöndum.
------UH--------
Danmörk
Myrti fjöl-
skylduna
o g svipti
sig lífí
FJÖLSKYLDUFAÐIR í Bagsværd,
norðan Kaupmannahafnar, myrti í
fyrrinótt eiginkonu sína og þrjár
dætur áður en hann svipti sjálfan sig
lífi og kveikti í heimili fjölskyldunnar.
Dagblaðið Politiken greinir frá því að
slökkviliðið í Gladsaxe hafi fundið
fjölskylduna við slökkvistörf í húsi
hennar. Eiginkona og þrjár dætur
voru látnar þegar að var komið en
fjölskyldufaðirinn lést á leiðinni á
sjúkrahúsið. Hann náði að játa á sig
morðið á fjölskyldu sinni áður en
hann lést.
Að sögn rannsóknarlögreglunnar
kyrkti hann eiginkonu sína og dætur
sem vora átta, fjórtán og m'tján ára
með reipi áður en hann kveikti í hús-
inu og skar sig á háls og púls. Svo
virðist sem efnahagslegir örðugleikar
hafi valdið því að hann framdi ódæð-
ið. Lögreglan fann einnig bréf sem
höfðu verið send til skólastjóra skól-
ans sem tvær af dætrunum gengu í.
Tilkynnt var um eldinn stundar-
fjórðung yfir fjögur aðfaranótt föstu-
dags og vann slökkvilið við að ráða
niðurlögum eldsins fram eftii'
morgni.