Morgunblaðið - 20.10.2000, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
r
Reuters
Heilsugæslustarfsmaður úðar
sótthreinsandi efni á fólk, sem
hugsanlega hefur smitast af
ebóla-veirunni.
Ebóla-faraldurinn
í Uganda
Skjót við-
brögð hefta
útbreiðslu
Gulu, Kampala, Kabede Opong. AP.
SKJÓT viðbrögð yfirvalda og alþjóð-
legra samtaka eru talin ein helsta
skýring þess að ekki hafa fleiri en
raun ber vitni látist í ebóla-faraldri í
Úganda. Nú hafa41 af þeim 111 sem
eru smitaðir látist. Það eru 37%
sýktra en vírusinn veldur yfirleitt
dauða hjá 50-90% þeirra sem smit-
ast. Ef sjúkdómurinn greinist á
frumstigi er miklu líklegra að sjúkl-
ingur lifi af en engin lyf eru til við
veirunni. Einangrun sjúklinga er
lykilatriði vegna þess að veiran berst
eingöngu manna á milli með líkams-
vessum.
Sérfræðingar Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunarinnar (WHO) hófu
þjálfun starfsfólks í heilbrigðisstétt-
um Úganda í gær. Einnig var von á
fulltrúum Lækna án landamæra og
bandarískra sérfræðinga í vömum
gegn útbreiðslu sjúkdóma.
Sérfræðingamir komu með út-
búnað með sér fyrir starfsfólk
sjúkrahúsa, sem þarf að vera vel var-
ið til að forðast smit. Allir á leið inn
og út úr deildum smitaðra em
sprautaðir með sótthreinsandi efni
frá hvirfli til ilja.
Faraldurinn núna er sá fyrsti í
Úganda en hann hefur sprottið upp
með ára millibili í nokkrum löndum
V-Afríku síðan hans varð fyrst vart
1976. Vísindamenn vita ekki hvar
hann heldur sig á milli, telja ömggt
að eitthvert dýr sé hýsill veimnnar
en vita ekki hvaða dýr.
Líkist flensu
í fyrstu
Fyrstu einkenni sjúkdómsins em
lík flensu, þannig að erfitt er að átta
sig á að um ebóla-veim sé að ræða.
Þrír hjúkmnarfræðingar, sem með-
höndluðu fyrstu sjúklingana, létust.
Sjúklingar fá síðan niðurgang og
uppköst og „blæðir út“ í gegnum nef,
munn og augu tíu til fimmtán dögum
síðan. Ef þeir fá rétta aðhlynningu,
nægan vökva og mat er líklegra að
þeir lifi af.
Vegna þess hversu stuttan tíma
það tekur ebóla-veimna að draga
sjúkling til dauða nær hún yfirleitt
ekki að breiðast yfir mjög stórt
svæði áður en tekst að hefta út-
breiðslu hennar. Það er gert með
einangmn. Flest tilfellin í Úganda
hafa komið upp í grennd Gulu sem er
362 km norður af höfuðborg Úganda,
Kampala. Dr. Guanel Rodier, sér-
fræðingur hjá WHO, sagði í gær að
ekki ætti að reynast erfitt að hefta
útbreiðslu faraldursins. Hann sagði
að öll tilfelli sem líkjast ebóla yrðu
athuguð en orðrómur hefur verið um
ebóla annars staðar í Úganda.
Rodier sagði hins vegar ólíklegt að
um ebóla-tilfelli væri að ræða ef við-
komandi hefði ekki komið nálægt
Gulu.
ERLENT
Bandaríkin stefna að því að ná forystu í hátæknigeiranum
Uppstokkun og uppboð
á farsímarásunum
Haustið 2002 er gert ráð fyrír að umfangs-
mikið uppboð á farsímarásum muni eiga sér
stað í Bandaríkjunum til að opna fyrir hrað-
virkari þjónustu á þriðju kynslóð farsíma.
Aður en ný leyfí verða veitt þarf þó að
stokka upp núverandi kerfí og jafnvel ýta
sumum notendum til hliðar. Margrét Björg-
úlfsdóttir ræddi við embættismenn í Wash-
ington um framtíð þráðlausra samskipta.
AP
Gífurlegur vöxtur hefur verið í Qarskiptaiðnaðinum á síðustu árum og
þar er það farsúninn sem trónir á toppnum. Hér er farsúnaauglýsing við
verslunarmiðstöð í Peking en í Kína fjölgaði símnotendum eða síma-
númerum úr 10 milljónum 1992 f 200 milljónir 1998. Þar af eru far-
súnanotendur 65 milljónir.
FOSTUDAGINN 13. októ-
ber sendi Bill Clinton
Bandaríkjaforseti frá sér
yfirlýsingu þar sem hann
m.a. hét stuðningi stjórnvalda við
að tryggja áframhaldandi forystu-
hlutverk Bandaríkjanna á þeim
tveimur sviðum hátæknigeirans
sem skipta bandarískt hagkerfi
mestu máli: þráðlaus fjarskipti og
Netið. Forsetinn fól Alríkisfjar-
skiptastofnuninni (FCC) að vinna
með öðrum ríkisstofnunum sem og
einkageiranum og kanna leiðir til
að opna fleiri fjarskiptarásir fyrir
þriðju kynslóð farsíma (3G). Búist
er við að þriðja kynslóð farsíma
muni skapa ótal ný tækifæri, þar
sem Netið sameinast farsímum og
hægt verður bjóða upp á háhraða
netþjónustu. Vandi Bandaríkjanna
í þessu máli stafar af ört vaxandi
notendum á of fáum rásum og
Clinton bað alla aðila að flýta sér,
því mikið lægi við.
Á blaðamannafundi í kjölfar yfir-
lýsingar forsetans sagði William
Kennard, formaður FCC, að í ljósi
þess að stöðugt fleiri farsímafyrir-
tæki væru að hasla sér völl með
nýjar vörur og þjónustu væri nauð-
synlegt að hraða ferlinu og opna
aðgang að rásum fyrir þriðju kyn-
slóð farsíma. Hann lagði fram að-
gerðaáætlun og lagði áherslu á að
þetta byggðist á samstarfi ekki
bara FCC, viðskiptráðuneytisins
og Hvíta hússins, heldur allra við-
komandi aðila.
Samkvæmt upplýsingum Kenn-
ards eiga að liggja fyrir drög að því
hvaða rásir verða valdar strax um
miðjan nóvember. Sú skýrsla verð-
ur síðan kynnt sem flestum og
samhiiða leitast eftir ráðgjöf við
mótun útboðslýsingar, en drög að
útboðslýsingu eiga að liggja fyrir í
lok þessa árs. Endanleg skýrsla
um hvaða rásir verða í boði á svo
að liggja fyrir 1. mars 2001 og á
sama tíma eiga útboðsgögn að vera
komin í endanlegt horf og verða
væntanlega lögð fram næsta sum-
ar. Ef allt gengur eftir, er stefnt að
því að útboðið fari fram 30. sept-
ember 2002.
Stendur undir þriðjungi
hagvaxtar
Það er nokkuð óvenjulegt að
Bandaríkjaforseti hafi bein afskipti
af máli á borð við úthlutun fjar-
skiptarása, en það ber að hafa í
hug að á sl. fimm árum hefur upp-
lýsingatæknin staðið undir um ein-
um þriðja alls hagvaxtar í landinu
og skapað störf sem greiða að jafn-
aði 85 prósent hærri laun en með-
altalið í einkageiranum, svo ekki sé
minnst á laun ríkisstarfsmanna. Og
þó svo að farsímanotkun sé ef til
vill ekki eins algeng í Bandaríkjun-
um og sumum löndum Evrópu, þá
eru bandarísk farsímafyrirtæki að
auka veltu sína um 30 prósent ár-
lega.
Máli sínu til stuðnings vitnaði
Clinton í nýlega skýrslu frá efna-
hagsráðgjöfum Hvíta hússins þar
sem segir að ef Bandaríkin bregð-
ist ekki skjótt við og úthluti rásum
þá sé hætta á því að þjóðin geti
misst markaðshlutdeild í atvinnu-
vegum 21. aldarinnar. Markmiðin
eru háleit, eða eins og segir í yfir-
lýsingu forsetans „ef okkur tekst
þetta, mun það eiga sinn þátt í að
tryggja áframhaldandi hagvöxt,
skapa ný hátæknistörf og nýja og
spennandi net- og fjarskiptaþjón-
ustu“.
Tom Kalil, sérlegur ráðgjafi
Hvíta hússins í efnahagsmálum, er
einn af höfundum skýrslunnar.
Hann sagði í samtali við Morgun-
blaðið að „Bandaríkin eru almennt
talin fremst meðal þjóða í net-
tækni og fyrirtæki búa enn að því
að Netið var þróað í þessu landi.
Þó svo að Norðurlöndin standi okk-
ur framar í notkun á þráðlausum
símum, er hér vel þróaður markað-
ur fyrir áhættufjárfestingar og
frumkvöðlar fá því mikilvæg tæki-
færi til að markaðssetja hugmynd-
ir sínar. En við megum ekki sofna
á verðinum og því er gripið til
þessara aðgerða. Auk þess mun
háhraðatæknin leiða til frekari
þróunar á öllum sviðum fjarskipta-
tækni, nýjar vörur og þjónusta
munu fylgja og fleiri störf verða
til“.
Góður árangur af uppboðum í
Bretlandi og Þýskalandi
Kalil bendir á að mikill áhugi sé
meðal fjarskiptafyrirtækja um all-
an heim á þriðju kynslóð farsíma.
„Menn ætla sér greinilega stóra
hluti og það hversu háar upphæðir
fyrirtæki eru tilbúin að greiða fyrir
aðgang að rásum sýnir það í
verki.“
Embættismenn segja að sjálf-
sögðu að markaðurinn muni ráða
verði þegar að uppboði kemur eftir
tæp tvö ár, en einstakur árangur af
uppboðum í Bretlandi (35,4 millj-
arðar dala) og Þýskalandi (46 millj-
arðar dala) fyrir alls ekki löngu
hefur enn frekar ýtt undir áhuga
Bandaríkjamanna. Þó svo að marg-
ir sérfræðingar telji að þessar upp-
hæðir hafi verið allt of háar og úr
tengslum við raunhæfar hagnaðar-
áætlanir eru miklar vonir bundnar
við slík útboð. Þar af leiðandi þykir
líklegt að næsti forseti muni einnig
fylgja þessu máli eftir af fullum
hug.
Hindrunum
rutt úr vegi
Ólíkt Evrópu og Japan, þá er
skortur á rásum helsti vandi
Bandaríkjamanna. Kalil bendir á
að samkeppnislönd Bandaríkjanna
á þessum sviðum séu í aðstöðu til
að geta hraðað þróun fjarskipta-
mála og ef ekkert verði að gert þá
gætu Bandaríkin dregist aftur úr.
Hægari þróun breiðbandstækninn-
ar heima fyrir getur haft dýrkeypt-
ar afleiðingar, ekki bara fyrir fyrir-
tækin, heldur líka símnotendur.
Aðspurður sagði Kalil að stjórn-
völd vonuðust eftir að bæði innlend
og erlend fyrirtæki myndu sýna út-
boðinu áhuga og ekki bara risamir
á markaðinum. „Við höfum hvatt
smærri fyrirtæki til að taka þátt í
þeirri hröðu þróun sem á sér stað á
fjarskiptamarkaðnum. Hvað útboð-
ið varðar þá má vel hugsa sér að
mismunandi stórar rásir verði
boðnar út þannig að sem flestir
geti tekið þátt.“
Kalil bendir á að þeir sem
myndu hagnast mest á þessari þró-
un væru neytendur, þeim myndi
standa nýjasta tækni til boða, öll
netþjónusta yrði fljótvirkari og
verð á fjarskiptaþónustu myndi
væntanlega fara lækkandi.
Jafnframt er ljóst að fjarskipta-
fyrirtækjum, bæði framleiðendum
og þjónustuaðilum, mun nýtast
aukið framboð rása vel, enda
styðja fjarskipta- og hátæknifyrir-
tæki þetta framtak.
Vannýttar
rásir
Það eru þó ýmis ljón á veginum
áður en fyrirhugað uppboð fer
fram. Meginhluta rásanna sem um
er rætt er Iöngu búið að ráðstafa,
en þær eru samt stórlega vannýtt-
ar og myndu henta nýrri kynslóð
farsíma betur. Opinberar stofnanir
og einkafyrirtæki ráða yfir þeim og
ber þar fremst að nefna varnar-
málaráðuneytið.
í einkageiranum hefur verið
bent á fyrirtækin WorldCom og
Sprint Corp., en opinberlega segist
hvorugt þessara fyrirtækja hafa
áhyggjur af þróun mála. Einnig
hefur gjaldþrota fyrirtæki,
NextWave Communications, að-
gang að umtalsverðu plássi og tals-
menn fyrirtækisins hafa lýst yfir
að þar á bæ ætli menn að berjast
fyrir rétti sínum þó svo að þeir
þurfí að fara alla leið inn á þing-
palla. Það er þó enginn að tala um
að gera rásir upptækar, heldur á
að reyna að samnýta rásirnar eða
flytja fyrri notendur yfir á aðrar
rásir og að bæta allan kostnað sem
því fylgir. Kalil tekur einnig skýrt
fram „að öryggismál og almanna-
heill muni alltaf sitja í fyrirrúmi og
engar ákvarðanir verða teknar í
þessu máli sem teljast geta ógnað
öryggi og hagsmunum þjóðarinn-
ar“.
Opnun nýrra rása
þolir enga bið
Þó svo að Bandaríkjamenn sitji
ekki aðgerðalausir, óttast menn að i
frekari tafir á opnun nýrra rása
geti haft alvarlegar afleiðingar og
því leggur ríkisstjórnin áherslu á
að vel verði að verki staðið. „Netið
gaf okkur forskot sem bandarísk
fyrirtæki nýttu sér vel, ekki bara á
Netinu sjálfu, heldur í þróun há-
tækniiðnaðar og viðskipta,“ segir
Kalil og bendir á tölvurisann Cisco
sem dæmi. „Það skiptir því miklu
máli fyrir bandarísk fyrirtæki að
aðstæður heimafyrir séu þannig að
Bandaríkin haldi áfram að vera
þungamiðja nýrra uppgötvana og
tækniþróunar."