Alþýðublaðið - 05.11.1934, Page 1

Nokkrar afhugasemdir
vegna matvælarannsóknanna.
Eftir Dr.-Ing. Jón E. Vestdal.
( i ! i ! i í I í líiJ ,\ ' !
NDA þótt umræðurnar
um matvælarannsókn-
irnar séu nú komnar inn á
þær brautir, sem ég heið-
urs míns vegna naumast
get elt þær á, sé ég mig
þó knúðan til að gera ör-
fáar athugasemdir við op-
inber ummæli, sem að þeim
lúta, og sérstaklega þau,
sem birzt hafa í Morgun-
blaðinu.
I Mgbl. 27. okt. ie;r birt viðtal
við kennarann í lí'feðiisfræði váð
IæknadieiI'Cl háskólans, hr. Lárius
Einarsson. Viðtalið við hann snýst
eingöngu um þau tvö eiturefni,
sem Mgbil. nefnir svo, som sé
acroiein og benzóiesýnu.
Þ,es's skal þegar gietið, að ég hef
hvergt minst á benzóesýru, stem
eátunefni. Hana er samkvæmt
gildandi íslenzkum iögum bannað
fað nota í smjörlíki. Það smjörl-
líki, siem Efnarannsóknastofa rik-
isims fann benzóesýru í, var því
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
N\edanmálsgreinin í dag:
Upton Sinclair.
Kosningar fiara fram í Bandaf-
ríkjunum í dag. Þá fer einnig
fram landstjórakosni'ng i Kal.i-
forniu.
Upton SiUclair, sem Jesendur
AlþýÖuhlaðsims þekkja vel, er í
'kjöri við þá kosniuigu sem land-
stjóraefni Deinokrataflokksins,
flokks Roosevelts fonseta.
Kosnilngabaráttan hefir verið
geysiliega hörð, og hafa allir auð-
mienn KaliforníU sameinast gegn
Siuclair. Hafa kvikmyndakómgarn-
iir í Hollywood m. a. hótað að
flytjast burtu til Florida, ef Sinf-
clair n,ái kosningu, og má gern
ráð fyrir, að sú hótun hafi mikl-
ii áhrif á kosningaúrsliitin í Los
Angelies.
Af tllefini þessamr, kosningabarv
áttu Siinclairs hefir HaroJd Laski
prófiessior við Lundúnaháskóla rit-
að greáin í „Daily Herald“ um Up-
ton Sindair og baráttu hans, og
birtist greinin nieðanmáls á þriiðju
(siðu í blaðinu í dag.
Kioísningaúrslitim verða að lik-
imdum ekki kunn fyr en á morg-
tun.
athugavert, hvort sem hún er eitr-
uð aða ekki. I þessu sambandi
skiftir það engu máli, hvorki mág
né Efnarannsóknastofu ríkisins,
sem smjöriíkið rannsakaði, hvort
benzóesýra hafi verið bönnuð' að
óþörfu eða ekki. !
Það einasta eiturefni, siem ég
hef minist á í sambandi við þe&s-
ar matvælarannsóknir, er acrot-
lein, sem myndast úr glyoerini.
í þessu viðtali viðurkennir hr.
Lárus Einarsson,
1) að acrolein myndist úr
glyceríni við bakstur, þegar not-
aðiT enu bökunardropar, sem i
er glycerin,
2) að acrolein sé ieitrað fyrir
líkamann.
Þetta er nákvæmlega það sama
og ég hef sagt. _________________
Það er þvi fullomlega tilæfu-
laus staðhæfing hjá Mbl., að
hr. Lárus Einarsson hafi hrakið
nokkurt það atriði, sem ég hef
haldið fram.
Það yrði að teljast har;la und-
arliegur, læknir, sem ekki vildá
hindra notkun þ'ess efnis, til
neyzlu, siem hann sjálfur viðurl-
kennir að sé eitrað, jafnvel þótt
liikaminn hafi möguleika til að
iosa sig við lítinn sikamt af þvi,
enda hefir hr. Lárus Einarsson
hvergi látið i Ijós áliit sitt um
það atriði.
Til fróðieiks má geta þess, að
í upphafi þessa viðtals eru tvær
miissagnir í sörnu setnáhgunni.
Önnur er i sú, að ég hafi minst
á tvö eiturefni; ég hef að aihs
getið um eitt. Hin er sú, að ég
hafi fundið þau bæði; Efnaranni-
sóknastofa ríkisins fnnn annað
þiessam eiturefna, sem Mgbl.
nefnir svo.
f Mgbl. 2. náv. er birt grein,
sem fjallar um þessar mnnsóknir
og virðist vera rituð af rátstjórf-
um blaðsins. Nokkuð af þeim
missögnum, siem ég nú mun leið-
rétta, erlu endurtekna'r í Mgbl. 4.
nóv. Árásarefninu á matvælarann-
sóknimar er skift í sjö flokka.
Sá fynsti er ætlaður iandlæíkni,
hinum sex, 2.-7., er beiut gegn
mér. Hirði ég efcká. að táka upp
hanzkann fyrir landlækni, enda
þess áneiöanfega ekki þörf. Hi;ns
vegar vil óg svara himum sex at-
riðunum og fytgja þeirni flokkal-
skiftingu, sem notuð er í Mgbl.
2) Ég á að hafa sagt, að skýrela
mjn hafi ekki verið birtingarhæf.
í Alþbl. 26. okt. sagði ég þetta:
„Rannsóknir þessar áttu að vem
gnundvöllur við samning væntan-
legis lagafrumvarps um eftiriit á
matvælum, og þegar ég samdi
skýrslu mína, bjóst ég ekki viö
að hún færi langria en til land'-
lækniB eða heilbrigt^stj ómariim n'r
ar, 1 mesta lagi til alþingis. Mieð
tillitá til þessa voru ýms atr;iðí-
iekki eims nákvæmlega útskýrð
einis og mauð-synlegt hefðj verið,
úr þvi að skýrslati var birt al-
menningi."
Hver trteystir sér til að fesa,
út úr þessum orðum, að ég hafi
ekki taliÖ skýrsluna . birtingab-
hæfa?
3) Þar er haldið fram, að ég
sé.fárinn að draga úr einhverju
af því, sem ég hefi ságt um það
eiina hættulega efni, sem ég gat
lum í skýrslu minini. Þar. er svo
sagt;
. . og þar sem acroleinið
veldur eymsium og bólgu í
huðinni og slímhúðinni og
minnsti vottur þess er eitraður,
verður að teljast mjög óbeppif-
lipgt og hættulegt að nota í bökf-
uniardropa glyeerin."
Það, sem feitletmð er, er orðh
riétt þýðing úr Ullmann : Enzyklo-
pádfe der technischen Cbemie, 2.
Auflage, Bd. I, 171,*) svo það
væri harla undarlegt, ef égþyrfti
að draga eitthvað úr því, sem
þar eri sagt. Ég hefi leitað mér
þeirra beztu upplýsinga, sem hér
eru fáanlegar um það efni, sem
til athugunar var. Ég hefi tekið
upp úr bók, sem er viðurkend
af alheimi, það, sem um þetta
efhi var sagt. Og hví skyldi ég
taka ejtthvað af því aftur? Til
þieiss hefí ég ekkert leyfi.
4) Hér ie;r sagt, að ég hafi í
fyrstu haldið frarn, að öll hin
sviknu matvæli væru innlend
framleiðsla, en siðar upplýst, að
smjörl|kið, sem Mgbl. kallar eitr-
að, þ. e, a. s. sem benzóiesýran
fanist í, hafi verið af eriendumí
uppruna.
Hér er visvitandi farið með ó-
sannindi.
Ritstj. Morgunblaðsins, hr. Val-
týr StiefánSson, hefir séð skýrslu
mína og ve.it, að hienni er skift í
tvo kafia. Fyrri kafl.inin fjallar
um þær 28 vörutegundir, siem ég
rannsakaði. Af þeim voru 12 teg-
undir eða 43% falsaðar, og allar
þiessar V2 tegundir voru islenzk
framleiðsla.
Si'ðari kaflinn er útdráttur úr
skýrslum Efnarannsóknastofu rík-
isins. Engar af þeim rannsókni-
um hefí ég framkvæmt. I þess-
um kafla er sérstaklega getið um
smjörlikið, þar á meðal eru líka
smjörlíkistegundir þær, sem ben-
zóiesýran fanst i. Þar er einungis
saigt, að 27% af þeim smjörlíkis-
fegundum, sem rannsakaðar hafa
verið hefðu fylgt fyrirmælum
grldandi laga.
Hins er hvergi getið, hvort
hin 73°/o sem ekki fullnægðu
fyrirmælum gildandi laga, hefðu
verið íslenzk eða ekki.
5) Þetta atriði fjallar um hr.
Lábus Einarssion og mig. Því er
svarað hér að framan, og ætti
það að nægja.
6) Skýrsla mín var ætluð beil-
briigðjsstjórininni og alþinigi. Það
væri þvj harla undarjegt, ef ég
í henni hefði farið að upplýsa
löiggjafann, hvers vegna hann siet-
iur sfe ákvæíðii í lögin. Samt sem
áðiur getur hver sá, sem hefir opf
in augun, Iiesið út úr skýrsJunni,
að si^samolía eða sterkja er sett
í smjörlíkið, svo að auðvelt sé
að sanina, hvoy;(t í smjör sé biand-
að smjörlíki. í þeirn kafla, siem
*) Þýzki textinn er þessi: „Acro-
lejn rieizt und entziindiet Haut
und Schlieimháute und ist schon
in geringsten Mengien stark gif-
tig.“
Félðg Lútherstrúar-
manna boða frfð
og sðtt við Hitler.
BERLIN, í morgun. (FO.)
Evangelisk trúarfélög og sam-
bönd í (Þýzkalandi birtju; í gær á-
varp til allra Lútberstrúarmanna
um að starfa að því, að fráður
og sáitt komist á innan kirkjí-
unnar aftur.
í ávarpinu segir, að stjómi'r
félaganna séu sannfærðar um, að
eins og nú standi sakir sé auðf-
velt að koma á friði, og það velti
aðeins á því, áð .forvígismenn
tveggja andstöðuflokkanna innan
kirkjunnar vilji ræða málið af
fulliri einlægni og af sáttfúsum
hug.
Meiser biskupi fagnað
í Niirnberg.
LONDON í gærkveldi. (FO.)
Meisier biskupi var tekið með
afar-mjklum fögnuði af tugum
þúsunda mótmæfendia í Núrnberg
f dag er hann kom þar opinberl-
fega fram'; í fynsta sinn sfðan hanin
tók við embætti sínu aftur eftir
sigurinn í viöuneigninim við dr.
Mulfer.
Eiinnig var Worms biskupd tek-
ið mieð kostum og kynjum er
hann tók aftur víð störfum sín-
tum í Situttgari í dag.
um sesamoliu eða sterkju ræðir,
siegir svo:
„Og hver getur svo vitað, niema
mikið af þ'eirri feiti, sem seld
ejr undfe nafninu smjör („ísl'enzkt
smjö;r“), sé blönduð smjörlí;ki.“
En þetta virðist grieinarhö-fund-
ur Morgunblaðísins ekki hafa skil-
ið.
7) Að smjörlikið, sem i fund-
ust 24,8% af vatni, hafi verið
fjögra ár|a, það upplýsti ég strax
í skýrslu minni, því þar stóð, að
sú smjörlíjkistegund hafi verjð
rannsökuð 10. júní 1930. Það er
því algerlega rangt, að ég hafi
siþar upplýst, að hún væri fjögra
ára.
Alt það, sem hér ieí sagt, má
sjá i AlþýðUblaðinu 22. og 24.
iokt þ. á„ en það hefír birt öll
aðalatriðin úr skýrslu minná orðl-
rétt. Sú afsöikun kemur því ekki
til grieina, að vanþakking á henná;
hafi getað valdið öllum þessum,
missögnum.
Síðar í þessari M'Oiigunblaðs-
grieiin segir, að rannsóknájrnar hafi
verið „igerðar af handahófi“ og
skýrslan „ekki neynst allskostar
áreáðanleg".
Þær vörutegundir, sem ég rann-
sakaði, voru KEYPTAR af
handahófi hér i verzlunum. Hvort
rannsóknirnar hafi verið „gerðar
af handahófi" hafa iðnrekendur
sjálfir skorið úr, þar sem þeir
hafa viðurkent allar þær falsanir,
sem ég gat um, sumpart í grein i
Mgbl. 26. okt. og sumpart í aug-
lýsingum í dagblöðunum.
Hvað því viðvíkur,J að |skýrslan
hafi „ekki reynst alls kostar á-
reiðanleg", pá vita það allir, að
em hefir ekki tekist að hrekja
eina einustu setningu henn-
ar, þrátt fyrir ákafa viðleitni i
þá átt, að fá menn, sem skyn bera
á þessi mál, til að véfengja eitt,-
hvert atriði hennar.
Jón E. Vestdali
OfriOarhætían vex i Evrðpu.
Hitlerstfórniii hefir i hyggfn að seg£a
upp Vernalafriðarsamningununir
HITLER talar í þýzka ríkisþkiginu.
SÍÐAN Sovjet-Rússland gekk
í Þjóðabandalagið, er á
meðal þeirra, sem hlut eiga að
máli, mjög mikið talað um það,
hvort Þýzkaland muni eftir sem
áður halda við úrsögn sína.
Fréttaritará franska stórblaðsiins
„Le Tiemps“ í Genf tilkynnr
ir nú, með öllum hugsianlegum
fyrirvörium þó, að Þýzkaland hafi
í; hyggju, að segja strax þiegar
þjóðaratkvæðagreiðslan í Saan-
héraða er um garð gengin 13. jani-
úar upp ö'llum þieim ákvæðum
friðaTSiamningsins í Versölum,
siem lúta að herbúnaði Þjóðverja,
og ganga síðan aftur I Þjó'öfe
bandalagið og senda fulltrúa á
a'fvopnuniarráðstefnuna til þess
að geta, sem jafnrétthár aðili
hinum ríkjunum, gert samning um
takmarkanir á vígbúnaði á sjó,
landi og í lofti.
Þrátt fyrir alia fyrirvara fréttar
ritarans, er í öllum aðalblöðumí
Evrópu talað mjög mikið um
þiessa frétt, hva|ð| í henini sé aðalí-
atriðið, hvort heldur það, að
Þýzkaland ætli sér að ganga aft-
ur í Þjóðabandalagið, eða hitt,
að þaði hafi í hyggjiu, að segja
upp vígbúnaöarákvæðum Verv
salasamningsins.
Og þar sem Þjóðverjar hafa
engan rétt til þess að segja þeim
ákvæðium friðarsamningsins upp,
er um fram alt annað deilt um
það, hvort þessi frétt þýðd' frjð
eða ófrið.
STAMPEN.
ViðsjárogOvíssafFrakklandi
Orðrómur gengur um að heriið
hafi verið kvatt til Parísar.
Banatilræði
við fiðrinp
oo GSbbels
Þýzka stjórnin heldur öllu
strangliega leyndu, sem sýnir
hatrið gegn henni meðal þjóðí-
arinnar.
Þiesis vegna hafa ekki borist
fregnir um banatilræði, sem
framið var gegn Göring og
Göbbels fyr en nú.
ELIiefu ára gömul stúlka
skaut á Göring um daginn
itveimur skotum og særði
hann IStiIs háttar.
Var stúlkan frænka von
Schleichers hershöfðingja, siem
nazisitar myrtu í sumar.
Um sama leyti skaut verka-
maður á Göbbels, þar siem
han:n var í fylgd með konu
s.in;nd, og særðiist hún lítils
háttar, en Göbbels slapp ó-
meiddur. En síðan þorir Göb-
beis ekki að aka í bil öðru
vfei en snúa baki að bílstjór-
anum og horfa aftur.
Hátfer hefir farið þess á leit
við frú Göbbels, að hún sýni
síg ekki í Berlín nema að
brýnasta nauðsyn krefji.
LONDON, í gærkveldi. (FO.)
r
OVISSA er ann um framtíð
frönsku stjórnarinnar. Dou-
miergué flut'ti í gærkveldi útvarps-
ræðu, og lýsti þar þeirri ákvörðt-
un sinni, að koma fram umfram,
alt stjórnJagabreytingum sínum.
1 . '■ " i i 1 : f l
Orðrómur hefir gengið um
það, að herlið hafi verið kvatt
til þess að halda uppi reglu i
Paris, en þessari fregn var
opinberlega mótmælt í kvöld.
Á miðvikudag nrun fara fram
atkvæðagreiðsla j þinginu, siem
sýnir styrk stjómarinnar.
III;
ö Hægri blöðin styðja
Doumerguestjórnina.
BERLIN í morgun. (Fú.)
Þrátt fyrir yfirlýsingu ráðherra-
fundar í Parjs í fyrra dag og
útvarpsræðu Doumergue, eru
frömsku blöðin ekki vomgóð um
að þjóðstjórninni takist að festa
sig í siessi.
Hægri blöðin eru öll samhent í
að skora á menn að samieinast
undir merkjum Doumierguestjórn-
arinnar, en vinstri blöðiin virðast
æ fjarlæg'a t sameiningarstefnunja
meir og mieir. Þó em öll blöðin
sammála um, að innanrikisástand-
ið sé ískyggilegt, og erfitt að vita
hvar lendi.
*