Alþýðublaðið - 05.11.1934, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 5. NóV. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÚTGEFANDI :
ALÞÝDUFLOKKURINN
RITSTJORI:
F. R.-V4LDEMARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
. Hverfisgötu 8—10.
SIMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingrr.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902::Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima),
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905:' Prentsmiðjan.
4P08:, Afgreiðsla.
L
lil
Alþýðnflokkarnir
sigra.
A,ÞÝÐUFLOKKURlNN á Eng-
lamdi hefir ummið einin þamm
glæsílegasta kosnimgasiguT, sem
sögur fara af, við nýafstaðmar
sveita- og bæjarstjónnar-bosning-
ar, Fl'okkurimn hefiir nú hreinain
írrnedTii hhrta í miilli 50 og 60 borgi-
!um, - og vöxtur hans á síðustu
ámm hefir verið gieysimikill..
Fyrir, þremur árum síðan gerð-
iust þau tíðindi innam Alþýðuí-
flokksims enska, að fliestir aðal-
leiðtogaT há,ns féllu til fóta
hrezka og ameríska auðvaldimu.
Fjárplógsmenn brezka heimsveld-
isiins kröfðust gengislækkumar,,
ameíiiskir hagsmunir lögðust á
sömu sveif, íhaldið skorti mátt
til að verða við óskum skjólstæðS-
ilngá sinma, og þá var þess: krafH
ist að þjóðstjórn yrðí' myndúð,
flokkadeilurmar lagðar á hilluna.
Foriingjar > Alþýðufliokksins l'étu
flestir blekfcjast og sviku fl^kk
sinn, Henderson stóð mæstum
eitam eftir. w
Að sjálfsögðu varð þietta mik-
ið tjón fyrir flokkinn, en inyi'r-
menin hafa komið fram ,í brjóst-
fylkingu hams, og undir forustu
þieirra hefir flokkurimm ek'ki eim-
asta ummiö til fulls það, siem hanm
tapaði þegar þjóðstjómim ; var
mrymduð, heldur er, harm nú sterk-
ari ien mokkru sinmi fyrr, og er
maumast efa bundið, að hann
UJ I L. 1 . i I
myndar stjórn eftir nœstu kosm-
ímgar.
I : '-"'!""¦!
Stefnan er frá hægri til vinstri.
Það er ekki aðeins á Englamdi,
siem Alþýðuflokkurimm er vaxandi
flokkur. Á öllum Norðurl&mduím
nema íslandi eru alþýðuflokkarmi-
ir stærstu stjórnmálaflokkarnir og
vaxandi. Bæjar- og svedtar-stjórji-
arlwsmimgarmar í Noregi sýna
þessa staðieynd, og þimgkosmimgi-
ar í Dammörku og Svíþjóð, sem
fram fara á þessujm vetri, munu
og sýma hama. Hjá þeim þjóðum
þar sem menningin er, mest og
lýðræði nýtur sín bezt, er steína
á sviði stjórnmáianna ótvírætt frá
hægri til vinstri — frá íhaldiinu
til alþýðuflokkanina.
I i i ' ! ! ' M
Mentaðir kjósendur hafna skipu-
lagsleysi, en velja skipulag.
Kjósendur Norðurlanda og
Englands dæma á milli stjórnar-
stefnu, fhaldsins og stjðrnarstefniu
alþýðufliokkanna.
Sú stefna, sem þeir hafna,
stefna íhaldsins, er fyrst og
fremst í því fólgin, að rikinu
beri sem allra minst að skifta sér
af atvinmilífiiniu, allri áhyggju er
varpað uppp á hina frjáisu sam^
keppni og alt á að lagast af
sjálfu sér.
Gegin þessari stefnu berjast al-
þÝðuflokkarnir og knefjast skipu-
iags á þjóðarbúin. Peir gera sér
fiullliósít, að stjórnmál swertafyrs+
og fneinst atvinnulíf og fjármál,
þeir ,gera sér ijóst að þeir tím£
ar eru liðnir þegar orku flokk-
anm varö að verja til þess fyrst
og fremst að afla nýrra Jiðs-
manna. Nú er röðin komin að
þieim að taka völd og ábyrgð og'
þess vegna veíður, að snúa sér
að raumhæfum viðfan,gsefnum,
smía sér að því að skipuleggja
þjóðarbúin, og Þá fyrst ogfriemst
hvað snertir fjármál og atvinnu--
mál.
Alþýðuflokkar alira landa koma
fram með ákveðna starfsáætluin
við hverjár kosningar, áætlanír,
siem miða að því, að þjóðarbúiin
verði rekin með þarfir og getu
þjóðanna fyrir augum. Fjöldinn
skilur að hér er rétt stefnt og
þess vegna eru flokkarnir vax-
andi og munu taka vöidin, skapa
nýja atvininuhætti og nýja memmi-
ingu. ; ;
Ankið ðryggi ð siinnm.
Þingsályktunartillaga Sigurjóns Á. Ólafssonar al-
þingismanns um landhelgisgæzlu, bjðrgunarmál og
skipaskoðun.
SIGURJÓN Á. ÓLAFSSON, As-
geir Ásgeirsson, PálL Por-
bjanna'rsiom, Ingvar Fálmason og
Jóhamn Þ. Jósefssom bera fram
á alþimgi þingsáiyktumiartillögu á
alþingi um landheigiisgæzlu,
björgunaTniál og skipaskoðun.
Segir svo í þimgsiályktuinartilr
löguinmi:
AlþJingd ályktar að feia rikis-
stjórninni að láta ramnsaka:
A hvem hátt bezt verði séð fyr-
ir önugigrf iamdhielgisgæzlu, ám
þess að ríkissjóði sé íþyngtumof.
Á hvern hátt bezt verði fyrir'
komið björgunarstarfsiemli í frami-
tíðlnni, og hvort hægt sé að sam(-
eima hana landheiigJBgæzlunmi.
Skipulag og löggjöf um eftirlit
með skipum og bátum og alt, er
miðar til öryggis sjöfarendum.
Niðurstöður þessarar rannsókn-
ar og tillögur séu' lagðar fyrir
næsta fjáriagaþing. Óhjakvæmir
legur ikostnaðuT við nannsókn
þessa og undirbúning lagafrum-
vaTpa greiðist úr ríkisBióði.
I greiinargerið segir svo:
„Ríkið á mú 3 skip, útbúin tai
landheigisgæzlu. Nú virðist svo
komið, að ríkinú sé ofvaxið að
standast kostnað af rekstri þeirtra
alt árið. Skipin liiggja uppi til
skiftis,.og raunin vill verða sú, að
rúmlega eitt skip er að jafnaði
við gæzlu. Er sú lamdhelgisvörn
tvímæialiaust ófullnægjandi.
Samfara landhelgisgæzi unni
annast skipin björgunanstöiif, Þór
við Vestmammaeyjar á V'etxarviea^
tíð og Æjgir og Óðinm eru motuð'
til hjálpar við skipströnd o. fl.
Þiessi störf em oft1 thmafrek, þar
siettn skipströnd eru anjög tíð, og
miklum örðugleikum háð að ná
skipunum á flot aftur, enda tekst
það oft ekki. Á meðan skipin eru
bundin við slík störf, er landhelg-
isgæzlan oft Jítil sem engim.
Það ier því full mauðsyn á, a^
aíhJgað sé ýtarlega, hvernig skipa
má þessum miáluni framvegis,
hvernig lumit sé að skipa lamdbelg'-
isgæzlu og bjöirgunaTstöírfum, svo
að hvomtveggja megi telja vel
borgið, og kostnaðurinm verði þó
bæriieguT fyrír rfkissjóð. Skoð-
amir manina eriu nú miokkuð á neiíki
um þiessi mál, og er það að
vonum.
Það, sem athuga þarf, er, hvaða
stærð skipa sé bezt fallim til
landhelgisgæzliu og björgunar-
starfsemi, ef umt er að sameina
störfim, hve mörg þau þyrftu að
wra og enn fremur, hver rekstr-
arkostnaður yrði. Ósikir almiemm-
imgs :um að fjölga bjöTgumarskip-
um fara mú sívaxandi. En það
er bersýnilegt, að útgerðarkostm>-
aður fullkomimnar björgunarstarf-
semi og iandhelgisgæzlu verður
óbæriliegur, mema samstarfi verði
á komið.
I sambandi við þessa ranmsökn
ier flull mauðsyn á að taka til at-
hugunaT skipulag og löggjöf uip
eftiriit með öryggi skipa. Hávær-
ar raddir heyrast um það', að
öryggi skipa, sérstaklega hinna
smærri, sé ekki sem bezt borgið.
Enu möig.dæmi því til sönnumar,
að skoðum skipa víðs vegar um
iand er í ýmsu ábótavant. Hér er um
að ræða mál, sem ailirlandsmenm,
er starifa á sjónum, og aðstand-
endur þeiria telja eitt hið mikilst-
verðasta. Enda á þjóðin í heild
simni of mikið umdir því, hverniijg;
háttað ier um útbúnað og meðferð
allia á þeim tækjum, sem eru
umdinstaða undir velmegum henin-
ar og þúsundir manna lesga )íf
sitt undir. Mál þietta er því teitt
hið stærsta bjöiigunarmálið, og
full mauðsyn á, að því sé hreyft
og tekið til grandgæfitegrar at-
huigumaT.
Sjúkrasamlag Reykjavikur
biðUr þá samlagsmienn, sem
ætla að skifta um lækma við
næstu áramót, að tilkynna skrif-
stofu samlagsins það fyrir l.dez-
ember mæstkomandi. - Samlags-
menm verða að koma með ið-
gjaldabækuTnar, svo að hægt sé
að færa breytimguna inn í þæi".
Athugasemd.
Moirgunblaðið heldur því
fram, að á síðasta bæjarstjórn'a'r-
fundi hafi ég haldið því fram,
að í Byggingarfélagi sjálfstæðra
verkamanma væru eimgöngu Sjálf-
stæðismenn. Um þetta sagði ég
ekkert. En ég sagði í sambandi
við tillögu Jóns Pétursaonar, að
þeir fátækustu, sem yrðu að
þiggja og væTu1 í vondum íbúð-
um, kæmust ekki inm í bygging-
arfélögin. Þess vegna ætti bæ)r-
imm að byggja fyrir þá, því þar
væri þörfin mest. Hinir, semvæjru
sjálfstæðir eims og nafnið benti
til, ættu að geta bygt sjálfir.
Hitt virtist mér greinilega vaka
fyrir Ragmari Lárussyni, að ístað
þess að bærinn bygði, léti borgi-
arstjóri Byggingarfélag sjálf-
stæðra verkamanna njóta ein-
hvers hluta af þessum 128 'þús.,
sem bærinn greiðir árlega í'húsar
legu tii prívatmamma, með þeim
mönnuim,, er til dæimis fátæjkrar
fulltrúi Ragnar Lárusson benti á
sem verðuga að mjóta betri húsa-
kymna.
3/11 '34.
Siff. óiafsmn. ,
Aðalfundur skógræktarfélags
íslands
var haldimn í fyrra kvöld. "—
Tvejr menn voru koslnir í 'stjórm
\ stað þeirra, sem gengu 'úr, og,
hlutu kosningu: Armi Friðrí.ksso:r/
ináttúmfræðimgur og Jóm Ólafs-
som (emdurkosinn). Sigurður Sá|g-
urðssom, sem verið hafðii formaðí-
ur félagsims, baðst undam endurí-
kosmingu. Stiórnin skýrði frá
starfinu á s. 1. ári, en það var
aðialiega í því fólgið að Jíoma
upp skógræktarstöðinni í Foss-
vogi og útvega mönnumi góðar
trjáplömtur. 1 félaginu em mú um
400 mamms. Hákoin Bjamasom
flutti erindi um skógrækt, semi
vaT gerður góður rómur að.
Fumdurimn skoraði á félagsstjórn-
ina að beita sér fyrir því, að
Bæjarstaðaskógur yrði girtur.
Einn fundarmanna kvaðst geta
lagt ti;l helming þiess vímets, semi
þyrfti í giröiínguna og vonaðást
til að áhugasamir menn legðu til
það, sem á skorti.
Hreinn Pálsson
er mýkominn hingað til bæjj-
arims, og ætlar hann að haldai
sömgskemtum hér í bæmum ein-
hvem næsta dag.
Málara- og teikniskóla
hafa þeir Fimnur Jónsson og
Jóhann Briem sett á stofn. Kend
verður meðferð olíulita* vatnsiita,
pastelkrítar og teikningar. Upp-
lýsingar á Lauíásveg 2A, sfmi
2460, og í Skólastræti 1. '
Landsnefnd Hallgrimskírkju
iog Arkitektafélag Islands hafa
komið sér saman um gmndvöll
fyrir keppmi um tillöguuppdrætti
að Hallgrímskirkju í Saurbæ.
Þeir, sem vildu keppa, snúi s.éí
til Matthíasar Þórðarsonar forn-
minjavarðar, sem gefur allar nán-
ari upplýsingar,
Til Hallgrimskirkju í Saurbæ.
.Móttekim áheit: Frá „Einhverj-
um" kr. 5,00, frá G. T. kr, 5,00,
Afhemt af frú Lflju Kristjánsd.
frá Sigríði J. kr. 10,00. Beztu
þakkir. Asm. Gestssom.
Ensku háskólafyrirlestrarnir
verða fyrst um simm fluttir 1
Kaupþingssalnum á mánudögum:,
en ekki á þriðjudögum eins og
hingað til, og hefjast kl. 'S stundir,
vfislega. Efni næsta fyrirJestuns:
Stjómskipulag Englamds.
Katrín mikla
hin fræga sögulega kvikmymd,
er komin himgað og er 'sýnd í
Nýja Bió. Aðalhlutverkið, Katrínu
II., leikur hin fræga þýzka leik-
kona Elisabeth Bergnier, sem nú
er landílótta. Hitt aðalhlutverkið
leikur Do'ug. Fairbanks yngíi
Myndin er tekin í Englandi 'eg
hefir náð miklum vinsældumvíða
um heimi.
Lög gegn
„landráðastarfsemi" í
hernum samþykt í enska
þinginu í gær.
LONDON. (FO.)
Fmmvarp um landráðastarfsemi
í enska hemum var samþykt í
meðri málstofunmi í dag rneð 241
atkv. gegn 65.
Mr. George Lansbury, forimgi
Alþýðuíliokksims í þiimginu, lagði
tij, að frumvarpið yrðj felt, vegma
þesis að enginn sniefill af líkum
væri fyrir því, að það væri nauðí-
synlegt. Leiðtogi frjálslyndra
manna studdi hann.
Upton Slnelair,
Eftir Harold- Laski.
AMERISKA auðvaldið hefir mú
um langt skeið ekki óttast
meinm manin fremuT iemi Upton
Simclair. Það em mú 30 ár siðan
uppljóstranir, hans um sláturhús-
in í Chicago urðu til þess, að
nafn hams var á hveus manmis
vöTum. Hann hefir jafnan síðan
með festu og ákveðni meiir en
nokkur ammax núlifaihdi maður
liejitt fram' í dagS'lU'ósið þá eymd
og það volæði, sem auðvaldið í
Bandaríkjunum hefir skapað.
Það em tilfinningarnar, sem
hafa að mikiu leyti stjórnað Up-
ton Simclair. Það var djúp tilfinmr
img, sem gerði hamm að socialista,
og það vom tilfinningarnar, sem
gerðu hann að heitum tóðarvini,
svo að hamm varð mærri ljóðrænm
yfir stefnu WiIsoin|si í lok heims-
styrjaldarinmar.
Og mú þegar hamn er 60 ána,
em það tilfinmingamar, sem kmýja
hanm til að gamga í demokratar
flokkimm, sem mú hefir tilmefmt
hann sem landstjóraefni fliokks-
(ins í Kali!fömn]u| I 'kosningunum í
haust.
Hann befir samið margar bæk-
ur, og þær eru allar markverðar
og skemtilegar og hafa vakið
feikmaathygli. Hann hefir aldnei
rítað bók, sem talist geti afreksl-
íverk í heimi bófcmenitanma, af þvi
að bonum er miklu dýrmætairi
slagan, sem hanm er að segja,
heldur em sjálf frásagnarlistin.
• Upton Simclair er einn af þeim
rithöfundum, sem hafa stöðugt
einhvem boðskap að flytja, hon>-
um nægir ekkí að láta staðreyndr
irnar tala shiu máli, heldur hefir
hann jafnan á takteinum skoðanir
símar og kenningar og nieytir allra
þieirra bragða, sem mælskulistin
hefir upp á að bjóða, til að út-
breiða þær.
Starf hans er ómetanlegt og
hann hefir aldrei kunnað aðhræð-
ast. Hann befir ráðist á flestar
máttarstoðir ríkjandi þjóðskipu-
lags og sýmt fram á rotnum þesis
og spillingu. Hann heftr ráðist á
auðhringana, auðfyrirtækim, kirkj-
una, háskólana, skólana og stjórn-
málaleiðtogana.
Þiessar árásir hams hafa verið
hvassyrtar, og hanm hefir lýst
svo mákvæmlega eimstöfcum at-
riðum, að vel hefir mátt vita,
við hvað var átt, o£ ef hann
hefði farið rangt með, hefði verib
böfðað mál gegn honum og hann
látinn sæta eims miklum refsing-
um og framast var unt.
, Honnm hefir verið hótað líf-
láti, honum hefir veríð varpað í
fangelsi og hann hefir verið beitth,
ur öllium þeim brögðum, sem and-
stæðingar hans hafa þorað að
heita. Amdstæðimgar hans hafa
imeð ölliu því miskumnarleysi, sem
Amerikumenn eiga til, reynt að
leita að eimhverju hnieykslanlegu
í, lejnkalífi hans, sem nota mætti
til að leggja líf hans í" rústir.
Menn haía leynt að þegja bækr
ur hans í hel, og hann hefir
sjálfur neyðst til að gefa þær
út. Amdstæðingar hans hafabejtt
öllitun brögðum-, engu síður óheið>-
arliegum en heiðarJegum, til að
neyða hamm til að hætta rithöfr
umdanstörfum símum, En með ó-
bilandi kjarki og hugrekki hefir
hanm haldlð áfram starfi sínu og
bemt i ritum sínum á lieirfætur
BandaT'ikjaauðvaldsins, sem hamm
hafði siett sér að marki að brjóta.
Því íier fjarri, að Uptom Sinclair
sé gallalaus. Hann er hégómlegur
og gefimm fyrir stæluri og hamn
berst oft meir af kappi en forsjá.
Hann er listamaður í framkomu
simni og hegðun, lieitast við að
lifa einkalífi sínu opinberlega.
Ameríkumenm eiga Simciair
geysimikið að þakka. Það, er ó-
gemingur að dást ekki að þeÍTiri,
óhemujorku, sem hamm befir lagt
í uppljóstramir sínar. Og það er
ógemimgur að dást ekki að þeinrii
takmarkalausu Jpolimmæði, sem
þlurft hefir til að viða að öJlii
þvi efni, sem hamn hefir notað i
haráttunni.
Það er éinungis satt og skylt
að begja, að hamm hefir neytt
alþýðu manna í Ameríku tU að
gefa'gaum að fjölmörgum mikils-
verðum viðfangsefmum, og rann-
sókinÍT þær, sem hamm bygði á-
deilu'sína á, eru grundvöllur, sem
allar síðari mnnsóknir hljóta að
byggjast á.
Það er ekfci hægt að skrifa
sögu Ameríku, svo að i nofckru
lagi sé, nema minnast meir eða
minna á Upton Sinclair, og hann
mium ekki skipa þar lægri sess
en William Lloyd Garrison. Up-
ton Sinclair hefir sýnt samskon-
ar hugrekki í baráttu sinni og'
Gariison sýndi í baráttunmi fyxá'r
frelsi þrælanna.
Ekfcert sýnÍT betur en kosni-
ingabarátta Uptons Sinclair í
lamdstjórakosningunum, hversu
barátta stjórnmálaíliokíkanma í
Ameríiku er óstöðng og sveigjan-
leg. Þegar hann hóf kosnimgabarl-
áttuna, brostu forráðamenn demo-
krataflokksims fyririitiega.
Hanm hefir samið bók til að
skýra frá fyrirætlumum sínum, ef
hann hlyti kosningu,. En, það eru
fláir, sem lesa um þjóðfélagsmál,
og SimcIaiT hafði emgim' pólitílsk
samtök á bak við sig. Hanm var
ekfci mægilega riíkur tá,I. að koma
á fót pólitíisfcum samtöikum, og
andstæðimgar hans höfðu góða
von um ,að' allir þessir erfiðleiW-
ar mymdu neymast homum, ofun-
efli.
En þessir andstæðingaT hans
í stjómmálum báru ekki skyn á
hið pólitíefca andrúms'loft. Stjórn>-
iín í Caliiiorniiu er heldur óskemtii-
legt fyriTbrigði. Auð'fyrirtækim
eiga hana með húð og hári, hún
er sokfcin í fjármálaspiillingu og
það siem er ógeðlslegast af 'öllu:
húm er ánægð með sjálfa sig.
Hugarfar hemnar tLl verkalýðs-
ims má glöggtega marka af hinni
n0iin|gslegu meðferð' á Tom Moo-
ney og hiinmi viilimannlegu meði-
ferð á verkfallsmömmum í Sam
Frantísco.
Löggjöf stjórnarinnar og bófa-
sveitiT þær, sem húm beitir fyr-
tlT si|g í baráttu sinni um völdin,
sýna ljósilega, að af henni má
búast við nákvæmlega samskon-
ar stjórmarháttum og Hitler og
Mussolimi. Húm hafir vakið amdúð
og viðibjóð hjá sómasamlegu
fólki, sem álítur, að óhlutdrægni
eigi að vera helgasta mieiginregila
heiðvirðra stjómarvalda.
Það er enginm vafi á þvij að
flest af þessu föJki mun kjósa
Siinclair. Bók hans hefir selst í
250 þúsund eimtökum.. 1 herbergi
sinu, hefir hann starfað, og þaðl-
am hefir hann stofnað pölitísk
samtök sjálfboðaliða, sem mumu
berjast af alefli fyrir kosningar
sigri hans.
mj i ufflLnii.iii.i r,i
Á fumdi hans komast færri en
vilja. Kosmingablað hans selst í
þúsumdum. eimtaka á hverri viku.
Penimgar em S'emdir til hans hvað-
anæva frá Bandaríkjunum, og
þessi kosiningabarátta er sú eft-
irtektarverðiasta og mest uirir
rædda, sem orðið hefir í Bandaf-
rjkjunum síðustu 50 ár, eða sið-
an Henry George bauð sig fram
sem borgarstjóraefmi í New York
Það er hættulegt að spá honr
um sigri. Auðvaldið veit hvað
til þeisis friðar heyriT, og það
befir mikil vöJd á bak wið sig,
em Simclair hefir þó að mimsta
kosti gert það alvarlega óstyrkt
á taugum.
Hann hefir fært sönnur á þaðj
að það er fjölmennur hópur, serri
bíður eftir öfiugri og skipulagðri
baxáttu fyrir róttækum hugmyndr
um.
Þó að hann hafi nú verið iát-
nefndur sem landstióraefni, er
ekkert líklegra en að demokrataT
myndi samsæri með Repubiika-
naflokknum tll að himdra sigur
hans. Þó að þeir hatis-t immbyrðr
is, þá hata þeir báðir .stómm
meir Upton Sinclair og hugsjónir
hans.
Jafnvel þótt hahn ynini, þá er
(íg í vafa um, hvort homummyndi
verða mikið ágengt sem land-
stjóra. Það er óliklegt, að frjáls-
huga bardagamaður eims og Up-
tom Simclair sé vel tiL þess falllr
(Frh. á 4 síðu.)