Morgunblaðið - 01.11.2000, Blaðsíða 40

40 MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Sj ötti gír
aftur á bak
Hjá LIUskilja menn ekki heldur
hvernig nokkrum geti dottið í hug
að heimfæra útlendar kenningar
um framboð og eftirspurn upp á
íslenskan sjávarútveg.
Umskipti eru á döf-
inni og reiknings-
dæmið er auðvelt.
Sjálfstæðismenn:
26 þingsæti.
Vinstri-grænir: 6 sæti. Samanlagt
32. Sem dugar, þingmeirihlutinn
er fyrir hendi. Bræðingurinn er
þegar kominn í pottinn, bíður
þess eins að kveikt verði upp í
gömlu, kolakyntu eldavélinni að
norðan. Hvort það gerist áður en
kjörtímabilinu lýkur er auðvitað
spurning. En eins og er bendir
ekkert til annars en að Fram-
sóknarflokkurinn verði sendur
inn í pólitísku eilífðina í næstu
kosningum og hugsanlega fyrr.
Forsætisráðherra hefur sjálfur á
valdi sínu réttinn til að boða nýjar
kosningar eða
mynda nýja
stjórn án
kosninga. Ef
framsóknar-
VIÐHORF
Eftir Kristján
Jónsson
menn reyna í örvæntingu sinni að
rétta hlut sinn í samstarfínu með
því að gera óviðunandi kröfur er
því lítið mál að skipta snarlega
um samstarfsflokk.
Að sumu leyti mælir margt
með nýja stjórnarmunstrinu.
Imynd stjórnarinnar fengi and-
litslyftingu sem ekki veitir af og
þótt furðulegt megi heita geta
vinstri-grænir hentað vel til
slíkra hluta. Hér er ekki átt við að
forneskjan í stefnu flokksins, hóf-
laus ofstýringaráráttan og eðlis-
læg tortryggni gagnvart breyt-
ingum, gegn öllu sem ógnað getur
hefðbundum búskaparháttum í
víðum skilningi orðsins muni
varpa ljóma á stjórnarsamstarfið.
En „nýja“ blóðið getur komið að
góðum notum við að þagga niður í
þeim sem segja að stjórnlaus
frjálshyggja og einkavæðingar-
brask ráði öllu. Og hver getur
verið á móti því að fá að upplifa
hápunkt sögunnar, sjá Steingrím
J. Sigfússon flokksformann
standa upp á Alþingi til að mæla
með stjórnarfrumvarpi um einka-
væðingu ríkisbankanna, Lands-
símans og Landsvirkjunar?
Sjónarmið ráðamanna vinstri-
grænna og sjálfstæðismanna fara
saman í mörgum málum og lítil
hætta er á því að vamarmálin
verði fjötur um fót. Samt yrði að
setja einhverja tryggingu í
stjómarsáttmálann til að vama
því að Steingrímur og fleiri gaml-
ir herstöðvaandstæðingar færu út
í leynimakk um að leggja niður
herstöðina. Innan flokksins er
eina fólkið á landinu sem tekur
andköf þegar rætt er um herstöð-
ina, hún er því enn tilfinningamál.
Hver veit? Vinstri-grænir gætu
orðið eins konar trójuhestur í
stjómkerfinu, útsendarar þeirra
afla á þingi vestanhafs sem vilja
losna við útgjöldin vegna Kefla-
víkurstöðvarinnar og leggja hana
alveg niður. Hafa yrði gætur á
okkar mönnum, nú sem fyrr.
Stefnan í sjávarútvegsmálum
er í aðalatriðum sú sama hjá
flokkunum tveim. Flokkur
vinstri-grænna hefur ímugust á
þeim sem vilja beita aðferðum
markaðsins til að dreifa aflaheim-
ildum.
Hvergi finnur forysta LIU því
meiri samhljóm en í herbúðum
vinstii-grænna þegar rætt er um
sjávarútvegsmálin. Hjá LÍÚ
skilja menn ekki heldur hvernig
nokkmm geti dottið í hug að
heimfæra útlendar kenningar um
framboð og eftirspurn upp á ís-
lenskan sjávarútveg. Vita menn
ekki að kenningamar eru bara
eitthvað sem stendur eins og
fleira í stefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins, upp á punt?
Vinstri-grænir verða á hinn
bóginn að sýna græna litinn þeg-
ar kemur að virkjanamálum. En
álversdraumamir fyrir austan
era sennilega reistir á sandi og
Norsk Hydro gæti átt til að
hlaupa skyndilega úr skaftinu af
ótta við neikvæða ímynd erlendis
vegna náttúraspjallanna. Og tvær
grímur renna á flesta þegar þeir
átta sig á því að ætlunin er að láta
lífeyri landsmanna verða trygg-
ingu fyrir framkvæmdunum.
Álverið hefur aldrei verið Sjálf-
stæðisforystunni neitt hjartans
mál. Þeir Davíð Oddsson og liðs-
menn hans hafa litið á hugmynd-
irnar sem einka-björgunarbát
Framsóknar á Austurlandi, ör-
væntingarhjal sem menn yrðu að
sætta sig við til að halda friðinn á
stjórnarheimilinu. En oft hafa
þeir vafalaust beðið þess að bik-
arinn með þessari ólyfjan yrði frá
þeim tekinn. Græna liðið kemur
því eins og endurlausnari.
Ekki ættu Evrópumálin að
verða til vandræða. Fulltrúar
vinstri-grænna tárast af hrifn-
ingu þegar þeir minnast á einarða
afstöðu forsætisráðherra til villu-
ljósanna í Brassel.
Nýr flokkur þarf að ná fótfestu
og gömul trú reyndra stjórnmála-
refa gengur út á að nýr flokkur
geti helst öðlast strax almenna
tiltrú með því að sanna sig sem
fyrst í ríkisstjórn. En það flækir
nokkuð málið að innan raða
vinstri-grænna er talsvert af fólki
sem vill að flokkurinn verði ekki
of stór og helst að hann sé þægi-
lega lítill. Þá er svo auðvelt að
halda honum hreinum og óspillt-
um og markhóparnir eru litlir og
notalegir. Ef flokkar fara að taka
inn í sinn náðarfaðm of marga
rifrildisseggi vex líka hættan á
klofningi. Fyrir era á bekknum
hjá vinstri-grænum fjölmargir
sem hafa góða æfingu í að þrasa
og þusa, kýta og kljúfa. Ef fram
færi íslandsmeistaramót í þess-
um þjóðlegu íþróttum myndu
vinstri-grænir sópa að sér verð-
launum.
En þeir fara í stjórn ef tæki-
færið býðst, raunsæið verður of-
an á og til hvers era vinstrimenn
yfirleitt í pólitík ef ekki til að
ráða? Síðan fer það eftir frammi-
stöðunni hvort flokkurinn tekur
við gömlu hlutverki Alþýðu-
flokksins sáluga og verður næstu
áratugina eins og samherjinn sem
uppnefndur var Hækjan, flokkur-
inn sem sjálfstæðismenn geta
ávallt treyst.
Margt óvæntara hefur nú gerst
í stjómmálum á Islandi. En ef
eitthvað gæti grafið undan þess-
ari þróun era það líklega frjáls-
lyndir markaðssinnar í Sjálfstæð-
isflokknum. Þeim gæti oíboðið og
fundist að eftir fimm ára fram-
sóknarvist sé ílokkurinn þeirra að
fara úr öskunni í eldinn. Þeir
gætu risið upp.
MARGRET
ELÍSABET
HJARTARDÓTTIR
+ Margrét Elísabet
Hjartardóttir
fæddist í Hnífsdal 27.
apríl 1917. Hún lést á
hjartadeild Land-
spítalans í Fossvogi
19. október síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru hjónin Mar-
grét Kristjana Þor-
steinsdóttir, f. 9.4.
1879, d. 2.8. 1958, og
Hjörtur Guðmunds-
son, útvegsbóndi, f.
2.2.1891, d. 4.3.1967.
Þau eignuðust fjögur
börn, Elísabet sem
var elst þeirra; Krisljönu, f. 1918;
Jóakim, f. 1919, d. 1997, og Ingi-
björgu, f. 1923. Með fyrri manni
sínum Jóakim Pálssyni, f. 16.7.
1879, d. 13.12. 1914, eignaðist
Margrét Kristjana átta börn og
komust fimm systur til fullorðins-
ára. Þær eru Helga, f. 1904, d.
1990; Sigríður, f. 1906, d. 1986;
Guðrún f. 1908, d. 1941; Aðal-
björg, f. 1912 ogMaría, f. 1914.
Hinn 13. júnf 1936 giftist Elísa-
bet Bjarna Ingimarssyni skip-
stjóra, ættuðum frá Fremri-Hnífs-
dal, f. 21.5.1909, d. 31.12.1988, og
Tengdamóðir mín, Elísabet Hjart-
ardóttir, var borin og barnfædd í
Hnífsdal vestra snemma á tuttug-
ustu öldinni. Eins og að líkum lætur
var margt með öðram brag á þeim
áram en nú er. Reyndar má ætla að
mannlíf hafi verið til muna líflegra í
dalnum á uppvaxtaráram Betu, eins
og hún var ávallt kölluð, heldur en
nú um stundir. Beta ólst upp í stór-
um systkinahópi auk þess sem mikill
samgangur var við ættingja og
tengdafólk hennar sem einnig bjó í
Hnífsdal og segja sögur að oft hafi
verið glatt á hjalla í þeim hópi.
Aðstæður allar vora með besta
móti í Hnífsdal á þessum áram,
barnaskólamenntun góð og nóg að
bíta og brenna hjá dugmiklum sjó-
sóknurum.
En Hjörtur, faðir Betu, var ötull
útvegsbóndi og varð síðar einn af
stofnendum Hraðfrystihússins í
Hnífsdal, sem enn er í fullum
rekstri.
Auðheyrt var á Betu að uppvaxt-
arárin höfðu verið tími hamingju og
gleði enda var hún glaðsinna að eðl-
isfari, hafði yndi af söng og hljóð-
færaleik og tók gjarnan lagið eða lék
á píanó þegar svo bar undir.
Beta hleypti snemma heimdrag-
anum og fór suður til Reykjavíkur
upp úr fermingu þar sem hún átti
sitt heimili alla tíð eftir það. Á þess-
um árum var Hnífsdalur einskonar
uppeldisstöð fyrir togaraskipstjóra
hins unga lýðveldis á fyrstu árum
togaraaldar, en margir af aflasæl-
ustu skipstjórunum komu frá þessu
litla þorpi við ysta haf. Einn af þeim
var Bjarni Ingimarsson sem var orð-
inn annálaður aflaskipstjóri á fjórða
áratugnum þegar þau Beta gengu í
hjónaband. Á þessum áram vora
togaraskipstjórar um borð í sínu
skipi nánast allt árið, og fóra helst
ekki af stjómpalli heilu veiðiferðirn-
ar. Sjómannskonur urðu því að axla
að mestu einar þann vanda sem fólst
í að ala upp börn og sjá um stórt
heimili. Til þessa hlutverks reyndist
Beta frábærlega hæf í alla staði.
Heimilisstörfin léku í höndum henn-
ar, hvort heldur sneri að barnaupp-
eldi, matargerð, almennu heimilis-
haldi eða hannyrðum. Þess utan var
hún vinnusöm með afbrigðum og
hafði gaman af því að taka til hend-
inni. Það má því með sanni segja að
húsmóðurhlutverkið hafi verið henn-
ar óskahlutverk og hún hafði alla tíð
yndi af þeim störfum, einkum mat-
argerð og bakstri. Heimili Betu og
Bjarna var því mikið myndarheimili
og vora þau hjón miklir höfðingjar
heim að sækja og gestagangur mik-
ill, enda ættingjar margir sem áttu
erindi að vestan til höfuðborgarinn-
bjuggu þau í Reykja-
vík allan sinn bú-
skap. Böm þeirra
eru: 1) Hjörtur, f.
1936, kvæntist Ingi-
björgu Loftsdóttur
og eiga þau þrjú
börn og átta bama-
börn. Þau skildu.
Síðari kona Hjartar
er Guðrún Sigur-
jónsdóttir. 2) Hall-
dóra, f. 1938, gift
Ragnari Ingimars-
syni og eiga þau
fjögur börn og níu
barnabörn. 3) Mar-
grét, f. 1941, giftist Ásgeiri Sum-
arliðasyni og eiga þau tvo syni og
sex barnabörn. Þau skihlu. Seinni
maður Margrétar var Jörn Kvist.
Þau skildu. 4) Svandís, f. 1946, gift
Ólafi Karvel Pálssyni og eiga þau
tvær dætur. 5) Guðrún, f. 1948,
gift Geir Lúðvíkssyni og eignuðust
þau þijú börn og tvö barnaböm,
en sonur þeirra, Lúðvík, lést 1992.
6) Ingimar, f. 1955, kvæntur Rut
Ólafsdóttur og eiga þau þrjú böm.
Utför Elísabetar hefur farið
fram í kyrrþey að ósk hinnar
látnu.
Fyrstu kynni okkar Betu má
rekja allt til frambernsku minnar
þegar hún hafði mig í pössun um
nokkurra daga skeið þegar foreldrar
mínir bragðu sér til útlanda. Kynni
okkar urðu öllu meiri þegar ég tók
að gera hosur mínar grænar fyrir
næstyngstu dóttur hennar og varð
heimagangur á heimili hennar og
Bjarna. Þau ánægjulegu kynni hafa
nú staðið í 33 ár og hefur aldrei borið
skugga á. Beta var ávallt ljúf og hlý
og stutt í glettni og gamanyrði. Það
var alltaf tilhlökkunar- og ánægju-
efni að heimsækja Betu og næsta
víst að vel var veitt á slíkum fundum,
ekki aðeins í mat og drykk heldur
einnig af mannlegri hlýju. Af þeim
fundum fór maður sælli og ánægðari
en maður kom. Að leiðarlokum vil ég
þakka elskulegri tengdamóður
minni allt sem ég á henni upp að
unna í þessu lífi.
Ólafur Karvel Pálsson.
Hún Beta frænka mín er dáin.
Alltaf verða menn jafn slegnir við
dauða ástvina og ættingja, ekki síst
þegar hann ber svo brátt að sem nú.
Beta var hálfsystir mömmu minnar
og jafnframt svilkona, því að þær
vora giftar bræðrum. Móðir þeirra,
Margrét Þorsteinsdóttir, húsfreyja
á Brekku í Hnífsdal, missti fyrri
mann sinn, Jóakim Pálsson, aðeins
35 ára frá sjö börnum, hið elsta 10
ára gamalt. Margrét giftist aftur,
Hirti Guðmundssyni. Tók hann við
þessu stóra heimili og hlýtur það að
teljast til afreka af ungum manni.
Margrét og Hjörtur eignuðust fjög-
ur böm saman og var Beta elst
þeirra. Hún ólst upp á Brekkunni,
eins og öll systkini hennar, en var
ung að árum þegar hún fluttist að
heiman og dvaldi aldrei lengi eftir
það heima.
Elstu systumar vora „famar suð-
ur“, vora giftar þar og famar að
fjölga mannkyninu. Beta fór líka
suður til að aðstoða systur sínar við
húshald og barnagæslu. Hún notaði
líka tímann til að læra fatasaum, var
í læri heilan vetur og vann eftir það
um tíma hjá meistaranum. Beta vai-
vel verki farin og vandvirk við allt
sem hún tók sér fyrir hendur. Hún
hafði ánægju af að búa til góðan mat
og veita gestum, þess nutu margir.
Einnig veitti það henni sérstaka
gleði að fást við handavinnu, margs
konar handavinnu. Liggur eftir hana
ótrúlegt magn sem hún deildi að
mestu milli afkomenda sinna. Marg-
ir óskildir fengu einnig að njóta
handavinnu Betu. Einkum vora það
sérlega góðir og fallegir ungbarna-
sokkar sem ganga undir nafninu
ömmuhosur og era e.k. ættarfylgja.
Formóðir kenndi dætram og
tengdadætrum og þær sínum af-
komendum og enn í dag prjóna
margar ömmuhosur, þó að fáar séu
jafn afkastamiklar við það og Beta
mín var.
Beta giftist ung Bjarna Ingimars-
syni frá Fremri-Hnífsdal. Að öllum
líkindum hafði Bjarni þá nýlokið
námi í Stýrimannaskólanum og ver-
ið um það bil að hefja sinn frægðar-
feril sem togaraskipstjóri. Þau eign-
uðust sex mannvænleg börn og eru
afkomendurnir orðnir fjölmai'gir.
Bjarni dó í des 1988, tæplega átt-
ræður.
Beta og Bjarni áttu farsæla sam-
búð í rúmlega hálfa öld. Þau bjuggu
allan sinn búskap í Reykjavík, síðast
í stórri íbúð að Eiðistorgi. Beta bjó
þar í nokkur ár eftir að hún varð
ekkja. Svo kom að því, árið 1997, að
hún vildi minnka við sig húsnæði og
þá æxlaðist svo til að hún fékk góða,
litla íbúð hjá Sunnuhlíðarsamtökun-
um í Kópavogi, að Fannborg 8, íbúð
sem er í sama húsi og á sömu hæð og
ég. Síðan höfum við verið e.k. sam-
býliskonur, haft styrk hvor af ann-
arri og ánægju af nábýlinu, þó var
Beta oftar veitandi og ég neytandi í
okkar samskiptum. En nú er hún
farin og ég sakna hennar mikið.
Innilegar samúðarkveðjur til ykk-
ar allra.
Sigríður Halldórsdóttir.
BJORG
PÉTURSDÓTTIR
+ Björg Péturs-
dóttir fæddist í
Reykjavík 24. mars
1923. Hún lést á gjör-
gæsludeild Land-
spitalans 16. október
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Fossvogskirkju
25. október. Jarðsett
var í Fossvogskirkju-
garði.
Mig langar til að
minnast Bjargar Pét-
urdóttur eða Bubbu,
eins og hún var kölluð,
í npkkrum orðum.
Eg kynntist henni barn að aldri,
þegar yngsta dóttir hennar, Björg
(Dúlla) varð mín besta vinkona.
Bubba var mér einstaklega góð
og minnist ég hennar með sér-
stakri hlýju. Hún hafði góða kímni-
gáfu og afar kjarnyrtan frásagnar-
máta sem kom manni til að
skellihlæja.
Minnist ég góðra stunda, á ungl-
ingsárunum, þegar við vinkonurn-
ar sátum með Bubbu við eldhús-
borðið og spjölluðum
saman. Oftar en ekki
var talað um fjórfætl-
inga, venjulega þá
hross og hunda, en
Bubba var einstakur
dýravinur og talaði
það mál sem dýrin
skildu. Eg minnist líka
skemmtilegra stunda
með Bubbu í útreiðar-
túrum, og ánægju-
legra dvala með henni
og fjölskyldu hennar á
Vindheimum í Skaga-
firði, hjá sytur hennar
og mági, þeim Gæju
og Simma.
Þó ég hitti Bubbu ekki oft hin
síðari ár breytti það engu um
hversu vænt um mér þótti um
hana. Hlýjar tilfinningar og góðar
minningar máir tíminn aldrei út.
Ég vil þakka Bubbu kærlega góð
og ógleymanleg kynni um leið og
ég votta dætrum hennar þeim
Dúllu, Kollu, Ollý og Sissu, ásamt
öðrum ástvinum, samúð mína og
fjölskyldu minnar.
Marfríður Smáradóttir.