Alþýðublaðið - 08.11.1934, Blaðsíða 2

FIMTUDAGINN 8. NÓV. 1934.
ALPÝÐUBLAÐIÐ
KJotverðla gsnef ndin
Eftir Alexander Guðmundsson.
Þegar kjötverðlagsneíndin sett-
ist á rökstólana, með ful Ikomið
vald yfir dreifiniga og verðlagi
kjöteins í smásölu og heildsölu,
var sem vænta mátti ýmsum get-
um að því Leitt af nieytendum,,
og þá e.kki síður af hálfu fr;amf
leiðienda, hver áhrff þiessi íhlut-
un ríkisstjórnarinnar myindi hafa.
Spár manma vom sem vænita
mátti um þetta mjög misjafnar.
Andsitæðimgar málsins, Sjálfstæjð-
ismennirnir töldu af þessu eng-
an ábata og túlkuðu málið úti á
landsbygigðinni sem kúgun við íls-
lenzka bændastétt. Sjálfsforræ,ði
bænda væri hér með takið af
þeim, hvað framboð og verðlag
snerti á þessari framfeiðslu þiei,rra
o. s. frv.
Bændurnir sjálfir aftur á móti,
með dýrkieypta reynslu undanfari
fcnna ára á þessu máli, gerðu sér
hiinar beztu vonir um það, að
íéttur yrði svo hlutur þeirxa, að
nokkur bjartsýni ætti nú rétt á
sér um framkvæmdir og athafna-
líjf á komandi árum. — Með þeim
bráðabirgðalögum um kjötsölu á
inmíendum markaði, er núverandi
ríkisstjóiin gaf út, má segja, að
hemni hafi tekist að finna viðuim-
aniega lausn málsins.
Yfirráð verzlunarspekúlantanna
voru tekiin og! Inlafind manpai, ftil þies'sf
kjöriin af þeim aðilum, er. hér áttu
mest undir, tók sér fyrir hendur
að ákveða það, hvað nauðsynlegt
væri að bændur fengju fyr,ir
þessa vöru og hvað sannigjarnt
væri að kaupandinn grjeiddi fyrir
hana. Þetta er vandalsamt starf,
og við því að búast, að nokkur
ágreiningur gæti um það risið,
hversu verðlagsnefnd hefir hér
tekist tdl, að sj.á beggja hag borg1-
ið. VVildi ég leyfa mér hér að
benda á nokkur átriði, er betur
mættu fara og nokkru geta um
það ráðið, hvort um raungóða
lausn málsins verður að ræða í
náinni framtíð.
Eins og fyrir er mælt í 9. gr..
kjötsiölulaganna, er landinu skift í
verðlagsisvæði eftir aðs,töðu til
markaðs og flutninga, og er mis-
munandi verðlag á hverju svæði
fyrir si,g. I Reykjavík, Hafnart-
firði og Vestmannaeyjum er
veröið kr. 1,15 pr,. kg. 1 nágrenni
Reykjavíikur, austur-sveitunum og
Mýra- og Borgarfjarðar-sýslu kr.
1,10 pr. kg. Snæ elhness,- og Dala-
sýslu kr. 1,05 pr. kg. Er þetta
heCldsöluverð, þ. e. Það verð, sem
bæindur eiga að fá, að ófrádriegn(-
um verðjöfnunarskatti og slátr-
uinarkostnaði. Skifting landsiins í
verðlagssvæði befir á sér ýrnsa
annmarka. Fyrst og fremst er af-
ar hæpið réttmæ|ti í því, að láta
þá bændur, sem heima ©iigja, í ;ná-
grenni Reykjavíkur fá hærra verð
fyrir kjöt sitt heldur en þá, sem
fjær búa, en láta þó kjöt sitt
á sama markað, svo sieim er um
mikinn htuta bænda í Dala- og
SnæfelJaness-sýslu. Þar sem einn-
ig er vitanlegt, að þeir bændur,
er hér búa í nærisveitum, byggja
efnalega afkomu s,í;n,a að mestu
iieyti á framleiðslu mjólkur og
mjólkurafurða, sýnist enn minini
ástæða vera tii þessa. Þá verkar
þetta eininig þveröfugt við athug-
anir manna á skipulagniingu fr .m-
leiðe luhátta la'ndbúnaðarvára:n.na,
þar sem nneð þessu er beinlí|nis
ýtt undir aukná kjötframleiðslu
á þeim landssvæðum, aem, betur
eru fallin til framlieiðslu mjólkurf
varia, og hafa þess ufan, vegna
mjólkurbúanna, alveg einstæð
skilyrði til þess að ná fyllimgu
þeirrar framlieiðsjugreinar, sem
öðrum héruðum er gersam 1 ega ó-
kleift. Þá valda núverandi tak-
mörk 1. og 2. verðlagssvæðis því,
að aukinn er möguleiki fyrir brask
og flutniing fjárins af öðru svæð-
inu á hitt, til aukins ágóða fyrir
kaupmanniinn á kostoað fram-
leiðandans. Hefir þó sennilega
eitthvað annað vakað fyrir lög-
gjafanum en það, að auka spekur
lation með þessar nauðsynjar aJ-
mennings. Væntainlega sér kjöt-
verðlagsnefind ástæðu til að lag-
færa þetta og taka þannig fyrir
fjárhagsiegt tjón þeirra bænda,
er hér eiga hlut að máli.
Þá vil ég að endiugu drepa
lítillega á þá hlið málsiins, er að
meytenduinum snýr, en hún er því
miður svo, að vart er hægt að
hugsa sér að verðlagsnefndin ætti
hana til frambúðar. Að vísu á-
kveciur niefndin hámarksálagningu
á súpukjöt 15 °/o, og verður þá
kgr. á !kr. 1,32 í smásöJu. Er hér
sýniíe; a lagt lil g undvalliar heild-
söluverð þess kjös, sem framiiieitt
£r í Rieykjavíkurbæ, kr. 1,15 pr.
kg., rétt eins og enginn biti kærmi
amnars stað'ar að, frá þeim vertl-
lagssvæðum, sem hvert kgr. er
pó 5—10 aurum ódýrara. Aí
þiessu leiðir þó óréttmæta hæikk-
uin, sem inemur 5—11 auruim á
hverju k.gr. — Égfvil skjóta þv\í
fram hér, verðlagsmefnd til at-
hugunar, hvort ekki sé rétt, vegua
þeirrar eðliliegu hækkunar, sem
veiður á kjötinu í heildsöJu, þeg-
ar það kemur úr ísnum, að á-
kveða álagningiu smásölun.nar í
aurum pr. kg., en ekki í pct. —
Aðal fríðindi verSi!.a;gs:mef:ndar
kaupmönnum tll handa eru þó
þau, að þeim er í sjálfsvald sett,
hvað þeir selja miklu verði ein-
staka hluta kroppsins. Ár.angur-
inn verður svo sá, siem vænta
mátti, að kaupmenn sáu sér leik
á borði, að láta þessa eimtökæ
hl\u;'(i þjóna lund sinni. Þannig-er
t. d. læri selt á kr. 1,50 pr. kg.
Hryggur á kr. 1,50 pr. kg. Go-
teliettur á kr. 1,60 pr. kg. o .8. frv.
þrátt fyrir tilveru 15o/0 ákvæÖis-
ins, sem nefndinni þóknaðist ekki
að láta hafa æðra valdssvið en
það, er súpan leyfði. VitanJiagt er
það, að sérstaka bita af kjöti-
kroppnum og þá helzt lær'n, verð-
ur að selja hærra verði vegna
þtess, að kaupmenn mundu ann-
ars iiggja eftir mieð það af kjötf-
inu, er lakara þykir vegna fitu
og beina og minnia er eftir spurt.
En það er alveg sjálfsagt mál, að
verð]a.gsneíndin ætti hér síðasta
orðið um það1, hvað sanngjar;nt
væri smálsöluverð og hættulaust
kaupgetu bæjarbúa. Er óhætt að
fuilyrða, að með því fyrirtoomui-
lagi ,sem nú er, þá ná kaup-
menn sama eða svipuðum ár-
angri um ágóða af kjötsölunni og
áðíur, og þykir meytendum, sem
von er á, verðlagsnefndin. sýna í
þessu óþarflega mikinn þjónustu-
vilja við ísl. kaupmannastétt.
Því hefir verið fleygt, að kjöt-
salan sé með tregara móti nú í
haust. Um þetta veit óg ekki með
visisu, enda liggja engar opinber;ar
skýrsliur fyrir um það efni. Sé
svo, sem ekki er ólíkliegt, vegna
þesis, er að framan greinir, mætti
senuilega bæta úr því að miun
mieð því að sielja í smásöJiu 1. og
2. verðfliokk af kjötinu. Valið 2.
flokks kjöt, sem stendur 1. verð-
flokki til jafns að gæðum, yrðj í
smásöliunni 11 aurum ódýrara
hvert kgr. Mundi þetta örfa söl-
una og kæmi sér vel fyrir hinn fá-
tækari hluta kaupendanna, sem
marjgir hverjir hafa fyrir stórum
heámiliulm, að sjá, enda mjög auð-
velt að koina þessu við með
tvenins konar stimplun á kjöt-
inu, með mismiunandi Jitum.
Bændur fá 10 aurum minna fyrir
hvert kgr af öðrum flokki af
kjötinu og það mæla engin framc
bærileg rök gegn því’, að ekki sé
sjálfsagt að þessi lækkun komi
fram í smásölunni.
A texœSder úuiðm u nrtsson.
Mjnningarhátíð
um njósnara.
LONDON. (FÚ.)
í Þýzkalandi var í d-ag lraldin
minningarhátíð Karl Lode, sem
skotiinn var fyrir njósnir 6. ,nóv.
1914. Minnismerki hans var af-
hjúpaði í Líibeck í dag, að við-
stöddum ýmsum mönnum úr hin-
urn gamla og nýja her og flota.
Hamborgiar-Amisríkulínan giaf
eiinnig Lúteokborg skipsklukku,
sem letrað- var á: „I minningu
Karl Lode“, og á að hringja hienni
6. nóv. ár hvert, kl. 5,30, en þá
var Lode skothjn.
Rspjlsknr prestor miFpyrœir
bornom.
KALUNDBORG. (FÚ.)
Réttarriannsókn út af misþyr'mi-
iingu skólabarina í Iklau'-sturiskólan-
fj-m. í Sölyst við Horsens hófst í
dag. Fiors-t-öðumiaður skólans, sem
er nekinn af Maristare-gluimii, er
ákærður fyrir það, að hafa barið
skó/abörnin -og mi'Sþyrlmit í 14 til-
fellum, þótt það an;nars væri
bannað í skólatilski'puin regiumn-
ar að berja börn. Mál þetta hefir
vakið mikla athygli og grernju í
Danmörku.
Kaupið Alþýðublaðið.
Lifnr ob hjortn.
KLEIN,
BaldorsoðtD 14. Simi 3073
Málaflutningur. Samningagerðir
Stefán Jóh. Stefánsson,
hæst aréttar málaflm.
Ásgeir Guðmundsson,
cand. jur.
Austurstræti 1.
Innheimta. Fasteignasala.
Tapast hefir
„Firestone" bildekk,
32x7, með felgu og
slöngu. Óskast skil-
að eða tilkynt áBif-
röst, Hverfisgötu 6.
Munið fundarlaunin.
1. Skemtunin sett (form. fél.)
2. Leikið (sko roðann).
3. Ræða (Har. Guðmunds-
son, atvinnumálaráðherra.
4. Danzsýning (H. J., E. C.).
6. Danzsýning (H. J., E. C.).
5MAAUGLYMNGAR
ALÞÝflUBLAflSINS
VIOSKIFII ÍIAKIN50.7,".;
Alt af fást soðin lambasvið í
verzlun Kristinar J. Hagbarð.
Reiðhjól tekin í geymslu. Nýja
reiðhjölaverkidæðið, Laugaveg 04,
(áður Laugaveg 79.)
Niðursuðudósir með smeltu loki
fást eins og undanfarin ár hjá
Guðmundi J. Breiðfjörð, Blikk-
smiðja og tinhúðun, Laufásvegi 4
sími 3492.
Skriftarnámskeið. 6 vikna
námskeið byrjar í næstu viku.
Einnig getur komið til greina
styttri námstími fyrir þá, sem bet-
ur eru skrifandi og minni tilsögn
þurfa. Er til viðtals í síma 3680
og Laufásvegi 57, helzt fyrrfhluta
dags. Guðrún Geirsdóttir.
7. Óákveðið.
8. Danzsýning (H. J., E. C.).
9. Danzsýning (H. J., E. C.).
10. Leikið (Internationale).
11. Danz
Hljómsveit Aage Lorange.
Ljósaskreytingar.
Aðgöngumiðar verða seldir á laugardaginn frá kl, 4—9 e. h.
Skemtinefndin.
Hrfitasjning.
Fjárveitingmefnd gengst fyr-
ir hrútasýningu i húsum Sl.
Sl. sunnud. 11. nóv. kl. 2 e. h.
F. U. J. F. U J.
Árshátíð.
Félag ungra jafnaðarmanna heldur 7 ára afmæli sitt í Alþýðu-
húsinu Iðnó laugardaginn 10. nóv. 1934 kl. 9 e. h.
Skemtiatriði.
HÖLL HÆTTUNNAR
hamraði á rifjunúm einis og ærður fangi, sem ha'maSst í dýflissu-
grindunum til þesis að iosna, - Æ/ð,a'iln-a!r í gagnauguuum slóu svo
hátt og tí-tt, að hann fékk hellu fyri’r eyrun. Honum fanst engu
líkara en heill hornaflokkur bil-ésieog spila’ði í höfðinu á sér. En
svo heyrð ihann glögt yfir gnýinn, að blásið var í veiðihoirn.
Hljóðið virtist kom-a úr fjarska, - og Pétri varð bilt við, því að h-ann
-gat ekki vitað nema hér værii e'iitthvað yiirnáttúrliegt á ferðín-nk
Honum flaug lúöur Gabrjeks höfuðengils í hug, og fiarmaöi það
s-áran, að hann hafði ek-ki fienjgjð tfma til áð signa sig upp ú(f
vígðu vatni áður en hann'lagði af stað í þieslsá forisieinding.
Aftur gall veiðihiorsnið. Dnottinn minin; þietta var ekki yfimátte
úrlegt. Það var enn þá verra. Hann stöðvaði hestimm og hlustw
afði: í æsimjg-u.
Nú beyrþjst til hesta, sem nálg-uðust, og geitandi hunda og
hlæjandi manina. Alt bar þett-a nær og n(:er eftir hljóðlinu að
dæma. Lemoyne þnrfti aú ekki framar vitna við um þau voðal
tíðindi, að komungurinin var annans \stað:ar á veiðum en hann haf'ði
gert ráð fyrir.
„Guð almáttugur hjálpi okkur,“ sagði hann. Röddin var hás
af stoelfingu. „Þetta er fconumg.urintn.“
„Við skulum fara út af vegi'num,“ sagði Pétur dau-ðhræddur.
Þeir snem hestunum til hliðar, en. urðu þesis þá varir, að v-aiði-
mennirnin þustu að úr öl'lum- áttum.
„Talaðu ekki, talaðu ekk.i,“ sagði Lemoyne þungt -og aivarliaga.
„Þótt konungurinn sfcipi þér, þá máttu ekki tala.“
„Konungurinin!“ sagði Pétur. Hainin var orðimn öskugrár í framj.
an, nú, þegar honum fór að skiljast hættan-, siem hann var í.
Hann gerði siiig líkJegan tíi ^ð fara af baki', því að- í skelfinguunji;
datt hionum helzjtl í hug að rieyna að klifra upp; í tré og fela sig.
„Vertu þar sem þú -ert,“ cgagði Lemoyné og rétti fram hanc’t'
legginn til þess að þrífa í Pétur og aftra hon-um frá að stíga aff
baki. En svo vatt hann sér sjálfur úr söðlinum og þaut t.il
Péturs.
,,‘Hvað er að þér? Ertu vitlaus eða v-e;iikur?“ spurði Demoyne
með öndina í hálsmum. Haqn sá að Pétur bar hendiha að hjart-
anu, riðaði til og fé-11 á jöröjtoa.
„Pétur, talaðu við mig! Pétiur!" L'emoyne fleygði sér á kné
og hagræddi Pétri. Han'n lá hrteyfingarilau-s, andlitið var hvitt
ein's og marmari og tennurnar samanbdtniar. \
Aumingja Pétur! Nú var emgim hætía á því, að hann talaði úr
þes-su. Hanin hafði haf-t húsbóndals-kifti, og nýi húsbón-dinin var eins
og s-á gamli í því, að hartn sk'ipaði honum að þé'gja. Litl-a hugý
mynd höfðu þeir fél.agarjnir haft um það, áð ferðail-angurimn föli
og bleiki hafði fyJgs-t mieð þ-eim alla lieiðJn-a, viðbúinni að rétta út'
ho-ldlausa hömdima eftir hjartiá Péturs, eftir þ-essu vesalings. veika.
og heimska hjarta, siem. fysrir skammii stund hafði lyftst og
logað af sto-lti.
Þegar Liemioyne sá hviennig komið var, varð honum svo mikið
um, að hann gat hvorki hrært. te;g|g né l.ið. Hanin var alveg miagri-
Laus og ráðalaus.
Veiðalið konungjs íxálgað(ls.t mieð hlátrum -og hávaða. Það kom
á spretti úr öl.l'um áttum, fjö-mgt -og fagurbúið. En allir náimu
staðar, þegar þeir sáu mann tiggjand'i á veginum.
„Hvað héfir komið fyrib? Hver >er þetta?" spurðu þ-eir hve'r
annan.
Svo viku þeir allir tit hlliðári fyrir manni, aem' v;ar skrautl'e-gar;1
búinn en nokkur hiinna. Hann var niokkuð giidvaxin, en bar s-ig
vel og tignartiega. Kinnarnar voru. í holdugasta í-agi, og hakan
hieldur íieit, en samt vair það auðséð, að máðurinin hafði vériiði
friður sí-num. Augun voru stó-r, en nú voru þau ekki -einis skýí
og á fyrri árum, þegar þau voru sögð fegurst allria blárra au-gna;
í Frakklandi. Þetta var Loðivik konungur XV. Hann var þá há-lfL-
fíimtugur að aldri, én' sat enin þá óað.fi'ninanjega á hieisti, enda var
hann betur -gief-inn líikamléga tein andlega, og færari að b-era k-onfi
ungskápuna en hiandlieika ríjkissprotamn.
„Geymið hundanina/' skipaðjl hanto og varð um leið lltið á Le-
moyne, siem- ekki visisi hvað hann átti til bra-gð-s að- taka, og raið
þá konungur n-ær og horfði á man|ninn, sem lá á veginum.
„Hvað hefir komið fyri'r de Vrie greifa, að hann heífir lags-t svo
lág-t?“ spurði hann.
Drýldnin og háðið í rödd konungs komu Lem-oyne til sjálfs
sjn. Nú gat h-ann hugsað bæði fljótt og s-kýrt Hanin sá a.ð k-o;r(-
ung grunaði 'ekkert. Hann *dnó af sér skikkjuna, breiddi hana
mjúkl'ega yfir fölt og hiteyfingarlaust andli't hins framiliðna og
spurðu og töluðu hver upp í annan.
„Hanin er dáinn, yðar hátigin,.“
„Dáinn?" æpti konungurimn ,og nokkrir þeirra, siem nælstér
stóðu, eins og með einum rómii. Margir fóru af baki, ag alliirj
Mspurðu og töluðu hver u;pp í ann-an.
„Var þ-atta slys? .Datt hann af baki?“
Lemoyne sagði -að .það hefði verið snögg hjartabilun, og gekk
þés-si skýring hans frá mianlni til manns. Þeir, sem voru svo langt
'frá konunginum, (aö .hanin gajt ekki hieyrt til þeirra, ræddu ati-
burðinn nokkru náiniar.
„Hans háti;g,n tét hiann. fá út liegðarbréf í mobgum,“ sagði die
Beringien -gneifi, fyrisiti ^hestameástiari, oig strauk fölnað l;au|f a-f
kápu simnr með fingrununi'.
„Og ég v-eit ,af tilyilrjun, að því stoeyti var stefnt að hjairta
hans,“ sagði de Livry marirgæifi, annar hes,tameistafi.
„Já,“ sagði de Beringan bnosiandi, „og skey-tið hitti. V-esaliings
de Vrie. Oh, þarna kemur markgtleifafrúin þeysaindi. Við skuluim
þoka -okkur inær, því að niú vei,t ég að gamán verður að heyra
það, sem s.agt verður.“
Kvenfólkið h-afði. fliest v-erið alftarliega í hópi veiðimannanna. Það
var mieira að hug-sa um- ú-tli't sjitt og áhrif á karimennina en. vie'iðl-
arnar sjálfar. Þess vegna kom þáð seinast á vettvang.
Hirðmenniiimr mynduðu hlið', svo’að m-addaman kæmist að. Öll
augu störðu á h-ana, en húln lét hestinin staðnæmast í einu vefr
fangi ,af mikilli. ledknj.
Hún var á bestb-aki, þegarj konungur varð fyrst hrifinn af
henni. Og neiðmienska hie.nin-ar h-laut alls staðar 1-o'f og það að
vefðieikum. „Skógardíe" og „Díana veiðigyðja" var hún iðulega
kólluð.
Þennan dúg var hún i fötum úr grænu flauieli. Hárið var set;t!
upp rneð mestu viðhöfe og yfir því ba.r hún Ijóslita rieiðhúfu,,
þríhyrnda og skreytt-a með iljegrafjöðrum. Andlifið var frítt -og
vöxturin-n fagur >og -augun ákaflega lif-andi, þótt ekk-i væru þau
stór. út f'rá henni stafaði líjflsmagni o-g fjörii, bgandi fjöri.
„Hvað hefir komið fyr.i,r?“ spurði hún. „Eitthvað óvænt —
spennandi? Er það slys? Hverínig bar það að?“
Ei-nkennilegur þokki var í röddin-ni, og jafnframt talaiö'i hún með
höndunum eins og Frökkuim et tfctt.
Maddama de H-ausisiet, ©in a!f hirðmeyjum hennar, ssm komjið
hafði fyr á vettvangá'nn, sagð'i henini hvað orðið var. Þegar liún