Morgunblaðið - 15.12.2000, Blaðsíða 67

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 2000 6%»
KRABBAMEINSFÉLAGID
Krabbameinsskrá Krabbameinsfé-
lagsins og hefur það verið hækkandi
frá upphafi skráningar árið 1955
(mynd 2). Ýmsar ástæður hafa verið
nefndar þessu til skýringar en þær
verða ekki raktar hér. Eftir að leit
með brjóstamyndun hófst árið 1987
varð skyndileg hækkun á nýgengi
sjúkdómsins og er þar aðallega um að
ræða lítil krabbamein, ekki þreifan-
leg. Vekur þetta vonir um að leitin
beri árangur hjá þeim sem til hennar
mæta. Niðurstöður athugana á dán-
arvottoðum hjá Hagstofu íslands eru
grundvöllur þess að unnt sé að meta
áhrif leitar á dánartíðni í þeim ald-
urhópi sem boðaður er. Af ýmsum
ástæðum liggja ekki fyrir tölur frá
Hagstofu nema til ársins 1996 en
fram til þess tíma fer dánartíðni
hækkandi allt frá árinu 1976 meðal
kvenna í aldurshópnum 45-74 ára
(mynd 2). Könnuð hefur verið leitar-
saga 45-74 ára kvenna er dóu af völd-
um brjóstakrabbameins á tímabilinu
1991-1995 og kemur í ljós að 61%
þeirra höfðu ýmist greinst áður en leit
hófst 1987 eða ekki mætt til leitar á
tilskildum tíma. Að auki voru 17%
þessara kvenna með einkenni frá
brjóstum þegar þær mættu í fyrstu
skoðun. Fróðlegt verður því að sjá
hver dánartíðnin verður fvrír tímabil-
ið 1996-2000.
æxli sem eru mun stærri en þau sem
greinanleg eru með röntgenmynd.
Þörf er á aukinni fræðslu og stöðug-
um áróðri fyrir leitinni ef verulegur
árangur á að nást.
Niðurstaða. Bijóstamyndataka
greinir æxli áður en þau verða þreif-
anleg og getur leitt til marktækrar
lækkunar á dánartíðni af völdum
brjóstakrabbameins. Þróunarferill
þessa sjúkdóms er hraðari meðal 40-
49 ára en eldri kvenna og hjá þeim
ætti millibil skoðana að vera að há-
marki 18 mánuðir í stað 24 mánaða
meðal eldri kvenna. Meginforsenda
viðunandi árangurs af leit er hátt
mætingarhlutfall meðal boðaðra
kvenna. Léleg regluleg mæting til
leitar með brjóstamyndatöku hér á
landi er því. áhyggjuefni og úr henni
verður að bæta með aukinni íræðslu
til almennings og samvinnu við
lækna, aðrar heilbrigðisstéttir og
heilbrigðisyfirvöld. Þróunarvinna
með annarri greiningartækni, svo
sem ómun og segulómun, er jafn-
framt nauðsynleg.
í næstu grein, sem er síðasta grein
höfundar í þessum greinarflokki,
verður gerð grein fyrir möguleikum
leitar að öðrum krabbameinum til
framtíðar litið.
Höfundur er yfírlæknir Leit-
Sígræna Jólatréð
-e/fa///'e d/i e///y' cíj'
Síðustu ár hefur skátahreyjingin seltsígrœn
eðaltré, í hæsta gæðaflokki og prýða þau nú
mörg hundruð íslensk heimili 77
► lOáraábyrgð ► Elátraust /JVlyv-
► 12 stærðir, 90 - 500 cm ► Þarfekki að vökva * trypPA ’//)
► Stálfóturfylgír ► fslenskarleiðbeiningar ° u þértf^/
► Ekkert barr að tyksuga ► Itaustur söluaðili
► Tluflar ekki stofublómin ► Skynsamlegflárfesting '"09 nú .
■ Sf9tsen -^rðu
\Q Bandalag (slenskra skðta ffka j
FJARSTÝRÐUR PORSCHE 911 TURBO Kr'n9lunnn
NÚ GETA ALLIR EIGNAST PORSCHE!
Magnaö leikfang sem nær {
allt að 25 km hámarkshraða.
Verð kr. 10.900
TAKMARKAÐ MAGN!
Porsche 911 Turtw
iCZHŒ
Kringlunni
gjafavöruverslun
Bílabúd Benna • Vagnhöfða 23 & Kringlunni • Sími 587 O 587 • www.benni.is
Stjörnuspá á Netinu
Lélegt mætingarhlutfall. Hátt
reglulegt mætingarhlutfall er megin-
forsenda góðs árangurs af leit. Mæt-
ing til brjóstamyndatöku hér á landi
hefur valdið vonbrigðum en hún er nú
um 62% fyrir landið allt. Mætingar-
hlutfall 40-54 ára kvenna hefur auk
þess fallið úr um 70% í byrjun leitar
niður í 62% í lok árs 1999 (mynd 3).
Þessar mætingartölur eru mun lægri
en í nágrannalöndunum sem státa af
allt að 85-90% mætingarhlutfalli.
Ástæður þessa geta verið marg-
víslegar. Mæting 40-69 ára kvenna í
leghálsskoðanir er um 10-15% meiri
en mæting til bijóstamyndunar sem
að hluta byggist á því að sumar konur
fara til kvensjúkdómalækna á stofu til
að fá tekið frumustrok frá leghálsi en
koma síðan ekki í brjóstamyndatöku.
Viss áróður hefur verið í heilsu-
tímaritum um áhættu af geislun við
röntgenmyndatöku þótt vitað sé að sú
áhætta er óveruleg. Konur sem eiga
sér eðlilega ættarsögu varðandi
brjóstakrabbamein telja sig fyrir
bragðið ekki vera í áhættuhópi þó að
vitað sé að aðeins 10-15% ki-abba-
meina í bijóstum skýrist af ættar-
sögu. Sumar konur telja að þreifing
ein sér gefi tilætlaða vöm þótt vitað
sé að slík skoðun greinir eingöngu
arstöovar.
/ /
ÞJOÐLEIKHUSIÐ s. 551 1200 midasala@leikhusid.is www.leikhusid.is Gjöfin sem lifnar við!
Nýtt - ORA-ananastríó
Eldamennska
með suðrœnum
undirtón

Skelitu kurlinu út í túnfisksalatið eða heimagerða
frómasið, bitunum í austturlenska réttinn
og berðu sneiðarnar ffam með grillsteikinni
eða reykta kjötinu.
Eigðu að minnsta kosti eitt sett af hverri tegund
og notaðu þá tegund sem hentar hverju sinni.
Þrjár dósir í pakka!