Alþýðublaðið - 21.11.1934, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAG 21. NÓV. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
2
Kennnrar við Mentaskðl*
ann f Reykjavfk kvarta
ytír lannaklðrum sínnm.
Prófessiorar viö Háskólann hafa
kvartað við alþingi yfir iauna-
kjörum sínum. Nú hafa kennar-
arnir við Mentaskólann hér sent
alþimgi bréf það, sem hér fer á
eítir, 'ura launakjör sín.
Þar sem nú mun vera í ráði
að svifta alla þá embættismenn
dýrtíðaruppbót sem hafa hærri
taun en 4600 kr. á ári, þykir oss
kenmurum Hins almenna men.ta-
skóla ástæða til þess að benda
hinu háa aiþingi á, hve lélag
launakjör vér eigum við að búa,
samanborið við kjör ýmissa ann-
ara starfsmanna ríkisins, og eininr
ig við kjör starfsbræðra vorra
i nágrannalöndunum.
Áður en núgildandi launaiög
voru samþykt voru launakjör
embættismanna á landi hér orðtn
svo óbærileg, að ekki þótti við
unandi. Kom það ljóst fram í
því, að mikiill fjöldi embættis-
manna hafði þá samtök um að
segja heldur af sér embættum
heldur en búa áfram við sömu
kjör. Launalögin frá 1919 bættu
nokkuð úr þessu um s-tundartsakir,
og einkum dýrtíðaruppbótin, sem
í fyrstu var talsvert há. En nú
hefir dýrtíðaruppbótin farið mjög
lækkandi hin siðari árin, lækkað
miklu meira en verðgildi p-eninga
befir hækkað, vegna þiess að upp-
bótin hefir eingöngu v-erið miðuð
við verð á matvælum, sem hafa
íækkað í verði, en verulegir út-
gjaldaliðir eins og húsaleiga,
fatnaður, skattar o. fl. hafa ekki
'lækkað að- neinum mun, heldur
jafnvel hækkað. Hefir því á síð-
ustu árum sótt í sama horfið-
eins og áður, að minsta kosti hjá
oss, kennurum við mentaskólanin,
að laun vor eru nú fyrir löngu
orðin ósamboðim starfi vora, og
gensamlega ófullnægjandi til þiess
að framfleyta heimilum vorum.
Það er óhætt að segja, að eng-
inn kennari við skólanin, aem hefir
ekki getað aflað sér veralegra
a'ukatekna, hefir komist hjá því
að safna skuldum nú hin síðari
árin. Þetta ætti strax að vera
ljóst af því, að hæst launuðu
kennarar mentaskólans eftir
launalögunum hafa nú á m-ánuði
hverjum 445 kr. «s-ér til lífsvið-
urværis, og ef tillagan um burt-
fellingu dýrtíðaruppbótarinnar
•verð'ur að lögum, eig-a þeir að
hafa 387,50 kr. á mánuði frá
næsta nýjári. Þetta eru sem sagt
iaun yfirkeun-ara skóla-ns; aðrir fá
miinna, alt nið'ur í 306 kr. á mán-
uði. Nú er það að vísu augijóst,
að þessi laun eru svo lá-g, að þ-aði
er alis ekki hægt að lifa af þeini|
á þann hátt, sem þjóðfélagið í
rauninni heimtar af oss. En hitt
er þó engu betra, að með þessum
launakjöram er 'oss, kennuram
skólans, sýnd sú lítilsvirðing, sem
hait er undir að búa, þar sem þó
mun talið, að vér gegnum mikil-
vægu starfi, er vér þykjumst færir
um að gegna og kostað hefir
lang-an undirbúning og mikið fé.
Oss finst gjarnan mega geta þess
í þessu sambandi, að komið hefiir
það fyrir, að útlendir starfsbræð-
ur vorir haf-a spurt um hagi vora
og miun þá helzt hafa orðið ti-l
úrræða að fara undaln í flæ'imingi
og reyna að hliðra sér hjá að
segja frá því, hvaða kjör eriu
búin íslienzkum mentamönnum.
1 erimdi því, er Háskóli íslamds
hefir nú fyrir skemstu sent al-
þingi, era taldir 34 starfsmenm
við ýmsar stofnanir ríkisins (spí-
tal-a, útvarp, Landssmiðju o. s.
frv.), er hafa að launum 500 tll
1000 kr. á mánuði hverjum,. Þor-
um vér að fullyrða, að fæstir
þessara manna gegna ábyrgðar-
meiri störfum eða vandasamiari
en vér geram, og hafa þó þeir
lœgst launuðu af þeim veruliega
miiklu hærra kaup en þeir hœei
launuðu af oss, sumir meira en
helmingi hærra, og það eins og
nú er, hvað' þá h-eldur ef dýr-
tíðaruppbótin verður feld burtu.
Vér vitum það vel, þótt vér hirð-
tum ekki að gera neina skrá um
það hér, -að til era miklu fleiri
starfsmenn rikisins heldur en þ-eir,
^em| í erindi háskólans era taldir,
sem gegna eigi ábyrgðarmeiri
stöðum en vér, nema síður sé,
og hafa þó miklu hærai laun.
Þótt launakjör v-or séu bágbor-
in í samanburði v-ið kjör annara
starfsmanna ríikisims, bæði þeinra,
er taka laun sín samkvæmt launa-
lögum og hinna, sem ut-an launa-
laganna eru, þá verða þau þó
(en;n verri í samanbunði við launa-
kjör bankamanna og starfsmaninia
bæjarf élagsins. Bæjarfé laigið
greiðir starfsmönnum sínum 40<>/o
í ofanál-ag á laun þeirra, án tii-
iits til mo-kkurrar vísitölu, en dýr-
tíöaruppbót vor hefir að eins ver-
ið 15o/o hin síðari ánin, og á nú
að falla burtu.
Um hitt atriðið, launakjör
starfsbræðra. vorra í nágranna-
löndunum, skulum vér láta þess
gietið ,siem hér fer á eftiir:
t Danmörku er starfsmönnum
við mentaskólana skift í Iauna-
ílokka. 1 fyrsta launaflokki er;u
rektor með 8400—9600 kr. iaun
á ári -og ennfremur 600—900 kr.
1 risnu. I öðnum launaflokki eru
yfirkennarar (lektorar) með 5700
—7500 kr. launum, en í þr,iðja
lauinafl'Okki ieru adjunktar með
3540—5940 kr. launum. Auk þessa
bætist vi'ð; í öll'um fiokkum stað-
anuppbót, sem n-emur alt að 480
kr. og framfærslu- (dýrtíðar-)
uppbót, sem á þessum, launum
nemur 600—800 kr. Rektorar hafa
þanmig 9000—10500 kr. la'un auk
staðar- og dýrtíðar-uppbótar, og
laun kennara verða þar hátt á
níunda þúsund á mþts við fimm,
þúsund hér, ef dýrtíðarappbótin
fellur burtu.
1 Nonegi er kennurum (samkv.
Ríkiskalendiem'um frá 1931) einn-
ig skift í laumaflokka. Rektorar
hafa 8100—9000 kr. og aldurs-
viðbætur eftir 3 ár og 6 ár, 900
kr. hvona. Auk þ'ess fiúan bústað
eða fullkonrinn húsalieigustyrk, ien
þó eru fyrir hann dnegin frá
I2V2 % af meðallaunumim (þ. e.
af byrjunarlaunum með fyrri ald-
ursviðbótinni). Lektiorar hafa 4500
kr. byrjunarlaun og sex aldurs-
viðbætur, eftir 3, 6, 9, 12, 15 og
18 ár, 450 kr. hvej'já, og enn
fremur 900 kr. aldursviðbót eftir
21 ár.
Adjunktar hafa 3800 kr. og 5
aldursviðbætur, eftir 3, 6, 9, 12
og 15 ár, 450 kr. hverja.
I Svíþjóð hafa mentaskólanekt-
orar 7500 kr. -og frían bústað,
lektorar 5800, er hækka á 10 ár-
um upp í 6800. Auk þess hafa
þeir mismunandi dýrtiðarupp-
bætur (skv. upplýsimgum frá
sænska konsúlatinu), en hv-ersu
háar þær eru vitum vér eigi mieð
vissu. En þess má geta, er hér
skiftir allmiklu máli, að rektorar
hafia í eítirlaun 5600 kr. og l-ekt_
orar 4600 kr.
Af þiessu ,siem nú hefir verið
sa-gt, vonum vér, -að hinu háa
alþingi meg-i skiljast, að e.kki megi
kom-a tiI mál-a að spiila launa-
kjörum voram. Vér verðum að
líta svo á, að eigi séu nein fram-
bæriiég rök til þ-ess að vér eigurn
að búa við miklu verri kjör en
aðrir starfsmenn þjóðfélagsins í
sambærilegum stöðunr og enn
miklu verri laun-akjör heldur en
starfsbræðiur vorir í nágramia-
löndiunum, og það þrátt fy/ir það
að ástæður vorar, sem ílestir höf-
unr 'orðið að stunda nám í út-
löndurn árum saman, era að ýmsu
ieyti erfiðará en þeirra og dýrara
að' lifa hér en í löndum þ-eim,
sem nefnd vora.
Fyrir því viijum vér skora á hið
háa alþ'ngi að b eyta latinum v:r-
jum,' í það horf, -að byrjunarlaun-
in verði 6000 kr. á árj. (500 kr.
á mánuði) og að launin hækk-i um
500 kr. fjórða hvert ár upp í
8000 kr. á ári (666,67 kr„ á mán-
uði), iog enn fremur, að laun. riekt-
ors veriði ákveðim eigi minni en
9000 kr. alls á ári. Gemm vér
þá hvorki ráð fyrir dýrtíðar- né
staðar-uppbót.
Síjórn mpduó
í Belgfu
, í BROSSEL í morgun (FB.)
Theunis ’fyrverandi forsætisráð-
herra hefir nú sigrast á' erfið-
leikunum, sem hann átti við að
stríöa við myndun nýrnar stjórn-
ar, og hefir afhent konungi ráð-
herralistann.
Theunis er sjálfur f'orsætisráð-
berra og ráðherra án urnráða yfir
sérstakri stjórrardeild anna i fyrot
'um sinn, en tekur ef til vill síð-
ar eimhver öunur ráðherrastörf
meðfram fo rs æt i s ráðherraemb-
ættinu. Hymans er utanríkisr-áð-
herra, De Veze landvannarráð-
herna, Bov-esse dómsmálaráð-
herra, Gutt f jármálaráðherra, Pier-
lot i'nnanríkis-, Rubbens v-erka-
mála-, Hiernaux menta'mála-, van
Cauweliaert I an dbú naöar-ráðh-erra
og ráðherra opinberra verka, Va-
nisackieor sparnaðarráðh-erra, Du-
b'us póst- iog s ím a-m á' I ará ðh erra,
Dewarnass'e nýl'endumálaráð-
herra, Charles nýlendum-álaráð-
herra og Farinzqui án umráða yfir
sérstakri stjómardeild.
(United Press.)
Voruhúsið.
Veggmyndir,
málverk og margs konar ramm-
ar. Fjölbneytt úrval.
Freyjugötu 11.
Sími' 2105.
SMAAUGLYIINGAR
ALÞÝÐUBLACIINÍ
Reiðhjól tekin í geymslu. Nýja
reiðhjólaverkstæðið, Laugaveg 64,
(áður Laugavegi 79.)
Veitið athygli! Mánaðarfæði
kostar að eins 60 krónur, að með-
töldu morgun- og eftir-miðdags-
kaffi, 1 krcnu tveir heitir réttir og
kaffi. Morgunkaffi ait af til kl. 9.'
Fljót afgreiðsla. Matstofan Tryggva-
götu 6.
Vandaðastar og ódýrastar skó-
viðgerðir fáið þér hjá Þ. Magnús-
syni, Frakkastíg 13, áður Lauga-
vegi 30.
Allir, sem eiska, þurfa að eign-
ast Hjálmar og Hulda. Fæst í
bókaverzlun Sig. Kristjánssonar,
Reykjavík og húsgagnaverzl. Sig.
Jóhannssonar, Hafnarfirði. Verð
25 aura eint.
Ursmíða~
vinnastofa
mín
er á Laufásvegi 2.
Guöm. V. Kristjánsson
DÍVANAR, DÝNUR og
alls konar stoppuð hús-
gögn. Vandað efni. Vönd-
uð vinna. — Vatnsstíg 3.
Húsgagrnaverzlun
Reykjavikur.
Ný egg daglega.
KLEIN,
I
Baldarsyota 14. Simi 3073
HÖLL HÆTTUNNAR
XI. kalli.
Geislabaugurinn.
Nokkrar einvems'tundir till þesis að hu-gleiða þessa háakaliegíU
atburði, sem nú hefir verið sagt frá, hefðu verið himn-esk gjöif
fyrir maddömu de Pompadiour, en hún hafði í svo miörgu að
snúast og um svo margt að Tiugsa, að slikt feom ekki t'il no-kkurra
má-la.
Þetta sama kvöld þurfti hún að svara tuttugu ádðandi bréf-
um. Og morgunl-nn eft'ir, meðan hún var að búa sig, hlýddi
hún á bænarorð alls k-onar nauðleitarmannia, siem biðu áheyrnar
hennar í íorsaluum. Ei-r.in var að biðja um að f-angi í Basfillunni
yrði geíinn laus, annar ós-kaði eftir frama í hemum og enn annar
var að biðja um fjárframilag til styrktar þeim', siem mist höfðú
eigur siinar í jarðskjálíftainumf í Lissaboa.
Meðal þieirra manna, siem biðu áheyrnar hennar, voru niokkriþ
tignir Jesúítar, þótt tæpast yrðí það taiið hyggilegt af þeim að'
vera -að troða sér þangað, sem, þeir vissu að þieir voru ailt annað
en velkommr, en þeir voru kappsfullir og létu ekkert tækifær,!
ónotað til að sannfæra hana um, að hún ættf að beifa áhrifum
sinum á konunginn ti,l þesis að gera hann mildari í garð' félags-
skapar þeirra.
De Machault hét tryggasti vinur maddömiunhar, enda hafði
hún hafið hann <ti'l vegs og valda og varm jafnan að auknum frama
hans. Hann var í viðbafnarstofii beinnar allan m-orgunir.n og
lagði henni rað við afgneiðslu mála og umræður. Hann studdi
allar aðgerðir hennar gegn- erkibvini hanmair, d'Argenson fo'r-
sætisráðherra.
Annar maður var þar í stofunni engu minna virtur en de
Machult, lítili vexti, en skneyttur mörgum skartgripuim, prýði'.iega
búinn og smurður ilmefnum. Þesisi maður hét Dagé og var
hárgreiðslumaður maddö-munnar og þeirra tígnarkvenna an-nara,
éem höfðu ráð á að t'aka hann í sína þjónustu. Hann ók í guj-l-
roðnum vagni og vann- iðn sína af svo mikilli list, að heijlar
bækur ^afa verið ritaðar um. Svo mikið fanst mönnum koma til
hans, að jafnvel maddömu de Pom-padour þótti hann gera sér
grelða með því að setja upp hár hennar. Geðshræringar bans,
tíjguleiki og fínlieiki snerti|nganna meðan hann var aö vinDa v-oru
drjúgur/hluti listar hans. Hann handlék hárlokka maddömunniar
svo að unun var á að horfa, en hún sat i [jósreitum greiðslusloppi
úr síikjusllkf og hvírdi íæturna á hægindi, sem var samlitt sloppn-
um. Aldrei lét Dagé það koma fyrir eitt ^augniablik, að hár
maddömunnar færi öðra vísi en- vet.
Hann beitti fungieitum járnaiMum og .lét hv-ern lokk á sinn stað'en
a meðan tók maddaman á móti hverjum nranninum á fætur ö’ör-
um og lét þá fara aftuf, þangað til ekki vora aðrir efírjr -en Ide;
Machault, dokt-or Quesnay og noikkrir aðrir nán-ustu vinir ben'nar.
Læknirinn hafði ver'ið að bl-aða í bók, sem hann hafð-i tekið af
borðinu. Nú sagði hann upp úr þurru:
„Oft hefi ég spurt: sjálfan mig að því, hv-ef vera muni misst-ur
rithöfundur veraldar, en aidnei' fengið full'nægjandi svar.“
„Það get ég sagt yður tafa'riaust/1 svara'ði maddaman. „Mesiti
rithöfundur veraldar er sá góði og guðhræddi maður, Coírnelíus
Jansen, -siem einu sinni var biskup í Ypres.“
Ariír hiógu, jafnvel maddama de Hausset.
„Þetta er ekkiert hliægilegt,“ sagði maddama de Pom-padour.
,,Mér er full alv-ara. Gornelílus Jansen skrifaði eina bók, sem ai^ir
viðurken-na að enginn hafi1 iiesið, en samt haf-ir alt ætlað um- koil^
að keyra í síðustu hundrað áriin af deilum og rifrildi um þiesis'a
bók, og nú er sv-o komið, að hver einasti kaþólskur maður, siem
ekki er Jesúíti, kaliar sig Jansienista. Hvaða má-ður annar hefiir
geuð sér svo .langvarancli Traegð fyrTr að' ems eina. bók, sem enginn
hiefir enzt tii að lesa? Þið miegi.ð trua því', að ég skelM stundum
upp úr á miili dúranna á nóttunmi, ef mér kemur rit^öfumduri-nn
Gomeiíus Jansien í hug.“
Maddaman sneri -sér aftur að speglinum og þóttist hafa sann-
að sitt mál.
En de Biemis ábóti notaði tækifærið til þ-ess að vera á öðru málij
en markgreifafrúin, sem alt af varð svo -mælsk, ef nrin-st var á
Jesúíta, að beztu vini hennar langaði jafnan til að hún héldi áfram
að tala um þá, þótt þeir vis-su vel, að virðingarlaus ummælí um
þetta volduga bræðrafélag voru litiu hættuminni, ef þ-au bárust
út, heidur en óvirðingarorð um konungimn. Og maddama de
Pompadour va,r vltur kiona um marga hluti, en í eimu brast hana
samt -alla gætní: hún lagði lengan hemil á tunigu sina, þegar hún
vajr í fámienni in'ni í siinini eigin st-o-fu, -og er .þetta, algengt um
ko'nur, og hefir komið fleiri -en ei,n:ni hefð-aitfrú á kaldan klaka,,
bæði fyrr og síðar.
„Skiftar -era nú sk'Oðanirmar um það,“ sagði de Berns, „hvort
enginn hafi iliesið bókina. Ég fyrir mitt leyti á bágt með að trúa
því, hvað siem aðrir -segja, að Innósentíus páfi ,X. hafi bahiniáð
það, sem hann hafði ekki iesiðl“
„Della; auðvitað Las han-n hana ekki,“ svaraði' maddanran. óðar.
„Það dra-p Jansen, að skrifá hana, — þetta erti þrjú þéttskrifuð
bindi á la'tinu um frjálsa ;náð. Her.ra minn trúr! Það befði énginn
sLoppið lifandi frá að hesa bókina.“
„Páfiimn dó nú líka,“ sagði de Bernis og sló öliu upp í gam-aim.
En maddaman var orðin álvarleg.
„Já, vesli'ngs maðuri-mi, hamn dó af samvizkubiti yfir að hafa
trúað fúllyrði'ngum JiesúítB í stað þes-s að 'ganga sjálfur úr
skugga um, hvað hann var að banna o-g fordæma:'
„En Immooentius páfi f-ordæmdi bókina vegma hinna fimrn villu-
kennimga, sein haldið er framj í hienni. Og þér vitið, að hoinum v-oru
sýndar gneinamar, þar siem þær stóðu í,“ s-agði de Bernis og vi'idú
ekki láta sig.
Maddaman siniefi sér hvatlega! að hoimum. „Þér þurfið á predikuoi
að halda, berra ábóti,“ sagði hún, en Dagé fylgdi öllurn höfuö-
hreyfi-ngum hennar eftir með slkrýfingarjárnin-u, sam hann beitii
eins fimlega og töfr-amaður galdrapriki.
,,H lustið þér mú á! í fýrs.ta lagi æsti þ-essi innihaldsþunga bók
Jesúítana upp, af því að hún dirfðist ,að segja annað en þieir.a
virðulegi ritjjöfundur, M'Olina, hafði kent. Þetta liggur í augunr
uppi, eða hvað?“ *
Maddaman bar sig til ein,s og hún undirstrikaði orð sín með
einum fingri. Og röddiin var leinheittari, þegar hún hélt áfram:
„Og þá sendu vorir heiðruðu vi-nir, Jesúítarmir, fimm- greina|r
til páfans, 'Og sögðu honum, að þær væra teknar úr þies-sari
hn'eykslanlegu bók. Og blessaður páfin.r var svo ákaflega bama-
l'egur, að hann tók ekki eftir, að hvorki var vitmað í blaðsíðu né
k-afla, sv-o að hægt hefði verið að fin.ra greinar.rar í bókinni.
Skiljið þér?“
De Bernis kinkaði ko.ni, en maddaman sagð-i:
„Gott. Og hinn heil-agi faðir fordæmdi þessar frægu fim-m