Alþýðublaðið - 21.03.1959, Blaðsíða 4

.
Útgefandi: Alþý'ðuflokkurinn. P.itstjórar: Benedikt Gröndal, Gisli J. Ást-
. ; þórsson og Helgi Sæmundsson (áb). Fulltríd ritstjómar: Sigvaldi Hjálmars-
son. Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjóri Pétur Péturs-
son. Ritstjórnarsimar: 14901 og 14902. Auglýsingasími: 14906. AfgreiSslu-
sími: 14900. Aösetur: Aiþýðukúsið. PrentsmiSja Alþýðubl. Hverfjsg. 8—10.
; GJÖF ÁSGRÍMS
-
ÁSGRÍMUR HEITINN JÓNSSON listmálari
: c.rfleid.cli íslenzka ríkið að eigum sínum og þar m.eð
*
miklu safni listaverka sinna. Verður í dag opnuð í
4 Listasafni ríkisins í þjóðminjasafninu sýning á
t þiessari gjöf Ásgríms, en þó aðeins hluta hennar.
Öll rúmast hún engan veginn í salarkynnum safns-
ins, og má nckkuð af því ráða, hversu stórmann-
• Isga var gefið. Þetta er ekki aðeins langstærsta
.. Lstaverkagjöf, sem íslenzka ríkinu hefur hlotn-
azt. Hún er glæsilegt vitni íim rausn gefandans og
, cmetanlegt verðmæti.
Vissulega fer vel á því, að gjöf Ásgríms skuii
opnuð almenningi eínmift um páskana. Listamað-
urinn hafði í gamla daga árlegar páskasýningar
hér í bænum, og þær settu sterkan svip á höi'uð-
borgina. Bar tvennt til, Þá var lítið um málverka-
sýningar í Reykjavík, en snilli Ásgríms óumdeil-
anleg. Reykvíkingar kunnu líka vel að meta þess-
ár páskasýningar hans. Þær voru mjög fjölsóttar
og eru jafnan í minnum hafðar.
Ásgrímur Jónsson var fyrsti íslenzki nútíma-
málarinn, meistari í túikun náttúru landsins, sem
kemur fersk og lifandi móti áhorfandanum í mál-
r AÐ ríkir ókyrrð í Afríku.
Undanfarið hefur Nyasa-
land, brezka verndarsvæðið í
suð-austur Afríku, verið ■ oft
nefnt í fréttum. Það er ekki
úr vegi að segja nokkru nán-
ar frá þessu landi en gert hef
ur verið. Nyasaland er um
100.000 ferkílómetrar að
stærð en mjög þéttbýlt; íbú-
arnir eru rúmlega þrjár. mill-
jónir. Af þeim eru aðeins 7—
8000 hvílir landnemaiý flestir
af skozkum ættum. Brezki
landstjórinn í Nyasalandi,. sir
Robert Armitage, hefur oft
látið svo um mælt að þessi
minnihluti hljóti fyrr eða síð-
ar að láta hinum innfæddu
eftir völdin í landinu.
FyRSTI Evrópumaðnrinn,
sem kom til Nyasalands var
Jasper Bocaaro. Það -var árið
1616, en för hans þangað hafði
enga praktíska þýðingu. Sömu
sögu er að segja af jesúíta-
trúboðinu, sem hófst þar á 17.
öld. Það er ekki fyrr en David
Livingstone kemur til lands-
ins 1855 að Bxetar fá áhuga
fyrir þessum svæðum. Fyrst
var aðeins um trúbo.ðsstarf-
semi að ræða en brátt var
stofnað öflugt verzlunarfélag,
sem hafði í .sinni - þjónustu
eigin herlið, hina svonefndu
„sjálfboðaIiða“, sem í raun -og
veru réðu mes.tu.í landinu um
tíma, en brezka ríkisstjórnin
veigraði sér við að skipta sér '
af innanlandsmálum þar.
Brezk áhrif jukust jafnt og
þétt í landinu og árið 1892
varð Nyasaland brezkt vernd
arsvæði.
Á ÐALAT VINNU VEGUR
landsbúa er landbúnaður,
maís, korn, kaffi og tóbak er
ræktað þar í stórum stíl. Eink
um er kaffiræktunin stór lið-
ur í atvinnulífinu og er það
flutt út fyrir milljónir sterl-
ingspunda árlega. Bómullar-
ræktun er mikil. Yfirhöfuð
má s.egja, að landið sé f.rjó-
samt og bjóði upp á mikla
möguleika. En það er fyrst á
seinni árum að skriður hefur
komizt á ræktun í landinu.
Trúboðar annast flestar skóla-
byggingar og fjölmargir lands

menn eru ólæsir. Rúmlega tíu
af hundraði hinna innfæddu
eru kristnir og álíka margir
múhammeðstrúar. Höfuðborg
in heitir Zomba með 6000 í-
búa, en. stærsta borgin er
Blantyre með 20.000 íbúa.
Framkvæmdavaldið er í hönd
um brezka landsstjórans en
landið hefur sína sérstjórn og
þjóðþing, sem þó er mjög háð
landsstjóranum.
BrEZKA ríkisstjórnin á-
kvað árið 1950 að stofna sam-
bandsríki úr Nyasalandi o.g
■Suður- og Norður-Ródesíu.
íbúar Nyasalands mótmæltu
þessari sambandsríkishug-
mynd og eins þingmenn
Verkamannaflokksins í Bret-
landi. Þessum mótmæium vap
ekki sinnt og frumvarpið um
stofnun sambandsríkis var
samþykkt gegn atkvæðum
Verkamannaflokksins.
verkum hans og vatoslitamyndum. En Ásgrímur
' var og fjölhæfur og einstaklega afkastamikiíl
listamaður, sem vann sleitulaust langa ævi og lét
v-kki einu sinni beilsubrest lama þrótt sinn og iist-
gleði. Hann var hinn virðulegi aldursforseti í hópi
1 íslenzkra málara á þessari öld. Og hann lifir á-
íram í list sinni. Áreiðanlega munu þúsundir
. Eeykvíkinga sjá gjöf hans í Listasafni ríkisins nú
J ura páskana, rifja upp gömul kynni við list As-
gríras Jónssonar og gleðjast af því, að ísiand skuli
f 'hafa átt svo heiðarlegan og mikilhæfan brautryðj
'enda í túlkun náttúru, þjóðlífs og fegurðar. Þar
f cameinast gamalí og aaýtt með einstökum hætti.
' Og íslenzka þjóðin siendur í ómetanlegri þakkar-
j. e'kuld við Ásgrím Jónsson.
Heimreið Flugfélagsim
r u
ALÞYÐUBLABIÐ vill í mjög istuttu máli vekja
athygli á einum af mör-gum vegarspottum, sem eru
111 hneisu fyrir Reykjavík. Þetta er götunefnan
f rá Njarðargötu upp að afgreiðslu Flugfélags Is-
lands. Þarna getur að líta fullkomna mynd af því
livernig vegir eiga ekki að vera í höfuðborgum:
hola við holu og — m nætur — biksvart myrkur.
Vill ekki bærinn gera eitthvað fyrir þennan
troðning, heimreiðina að aígreiðslu Flugfélags Is-
lands? Vill ekki Flugféiag íslands hnippa í rétta
- aðila, jafnvei gefa þeim duglegt olnbogaskot?
Það fer allur glansinn af Föxunum, þegar
fíugfarþegar sjá þessa hryggðarmynd íslenzkrar
vegagerðar.
H a n n es
h o
r n i n u
SfSU
í mjög glæsilegu úrvali. — Nýjar g-erðir.
Ifiíti hf.
Sikúlavörðustíg 18 — iSími 12-779.
★ Lesnar tvær bækur, .
★ Minningarnar birtast
Ijóslifandi.
★. Hvað eru munirnk? .
★ .Flugmál og tækni.
HALLDÓR HALLDÓRSSON
skrifar mér á þessa leið: „Fyrir
nokkrum dögum tók ég mér í
hönd til endurtekins lesturs bók
ina „Alþingishátíðin“. Þetta er
ágæt bók og hún ‘rifjar upp fyrir
manni liðna viðburði, jafnvel
æsku manns árið 1930, en það ár
er fyrir mér eins og fjarlægur
fagur draumur. Ég las alla þessa
bók og skoðaði myndirnar mér
til mikillar ánægju. Mér datt í
hug, að þannig myndi vera fyrir
fleirum en mér, að árið 1930
stæði fyrir þeim í minningun-
um sem fögur mynd — og hvort
þannig væri ekki yfirleitt um
alla þá, sem þá voru upp á sitt
bezta — og þar með alla þjóð-
ina.
. EFTIR AÐ ÉG hafði lesið
þessa bók og skoðað, tók ég upp
,,Lýðveldishátíðina“, bókina um
atburðina 1944. Þó að styttra sé
liðið síðan hefur lestur hennar
og yfirlit ákaflega lík áhrif á
mig og bókin, sem ég nefndi
fyrr. — Það má líka með sanni
segja, að þessi tvö ártöl: 1930 og
1944 marki tímamót í sögu þess
arar þjóðar — að þá hafi gerzt
merkustu viðburðir í sögu henn
ar á þessari öld að minnsta kosti.
EN ÚT.FRÁ ÞESSU, eftir að
ég hafði litið yfir myndirnar af
mununum, sem þjóðinni voru
færðir að gjöf þessi ár, fór ég að
hugsa um það hversu d-ýrmætir
þeir yrðu í sögu þjóðarinnar. Og
nú langar mig til að spyrja:
Hvar eru þessir dýrgripir? Eru
þeir geymdir allir saman? Eða
eru þeir á ýmsum stöðum? Eru
noklsrir þeirra glataðir? Það
væri svo sem eftir hirðuleysinu
hjá okkur ísiendingum?
VONANDI er þessi síðasta
spurning alveg út í hött. Von-
andi eru gripirnir allir á vissum
stað, Þe.t.ta eru sögulegir munir,
tengdir órjúfandi böndum við
merkustu viðburðina í sögu þjóð
arinnar og verða þvf um alla
tíma o.kkur óbætanlegir. Hvar
er.u þessir munir? Þeir eiga nú
þegar allir að komast í Þjóð-
minjasafnið og fá þar góðan
sta.ð. Ég býst varla við, að alli-r
hafi . augun opin fyrir þessu.
Maður er orðinn hvekktur á tóm
læti íslendinga í svona málum.
En ég vona, að beztu menn þjóð-
arinnar sjái hvað rétt er að gera
—•. og ber ég sérstaklega traust
til menntamálaráðherra, að
hann láti til sín taka í þessu
efni. Bið ég hann og þjóðminja-
vörð að skerast í málið.“
ÉG VII, ÞAKKA Halldóri
Halldórssyni fyrir þetta bréf.
Fyrir nokkrum árum var minnzt
á þetta mál hér í pistlunum og
þá var nokkuð rætt um það.
Sagt er, að að minnsta kosti
sumir munirnir séu á hrakhól-
um. En v-onandi verður úr þessu
bætt. Það er alveg rétt, að okkur
væri trúandi til að týna dýrmæt
ustu gripum okkar í óðagotinu
og kapphlaupinu, sem nú á sér
stað og verið hefur undanfarin
ár.
FLUGMÁL OG TÆKNI er
myndarlegt tímarit. Loftur Guð-
mundsson hefur tekið við rit-
stjórninni. Það er erfitt að gefa
út rit eins og þetta hér á landi
vegna þess að útgáfan er dýr, en
íámennið hamlar útbreiðslu,
Samt sem áður lízt mér þannig
á ritið, að það muni ná miklum
vinsældum. Lofti tekst nefnil-ega
að gera það þannig úr garði, að
það er, jafnframt því að vera
fróðlegt, bráðskemmtilegt.
I REYNDINNI þýðir þess.i
nýja skipan, að Bretar afsala
sér mestöllu valdi í þessum
löndum og fá það í hendur
hvítu landnemunum og þeir
' láta hinum innfæddu það ekki
eftir fyrr en í fulla hnefana.
Óeirðirnar í Nyasalandi
sPeÉla þessa þróun mála.
UpPREISN hinna inn-
fæddu í Nvasalandi er að vísu
frumstæð og háð með lé-leg-
um vonnum en énginn skyldi
vanmeta þau öfl.. sem þarna
eru að verki. Nkrumah, for-
sætisráðherra negralýðveldis-
ins Ghana, hefur opinberlega
lýst því yfir, að uppreisnin í
Nyasalandi sé liður í bar.áttu
hinna.r svör.tu Afríku fyrir
frelsi oq sjálfstæði. Það, sem
hafi gerz.t í Ghana, eigi eftir
að gerast í Nvasalandi, Ródes-
ím og Belgísku Kongó. Og ó-
líkiegt er annað en yfirráðum
hvíta mannsins í Afríku verði
lokið innan ekki langs tíma.
Dyrabjöllur
Suðarar
Bjölluspennar
Rjölluhnappar
Bjölluvír
Rafhlaðan s.f.
Klap.parstíg 27. Sími 22580.
Handlampar
Barki
Barkastútar
ídráttarvír
1,5 m.m. — 16 m.m.
Plastkapall
2—3 Og 4x1,5 m. m.
Rafhlaðan s.f.
Klapparstíg 27. Sími 22580.
4 21. marz 1959 — Alþýðublaðið