Alþýðublaðið - 15.04.1959, Blaðsíða 2

fltíMBHMiBHœa6íaaa-i«nw»
VEÐRIÐ: Allhvass eða hvass
norð-austan.
"^T
KÆTURVARZLA þessa viku
er í Ingólfs apóteki, eími
1 13 30.
★
★
FORELDRAR. Enn hafa orð-
ið slys af örvarskotum og
.slíkurn leikjum barna. Skýr
ið fyrir börnunum hættuna,
sem af þessum leikjum staf-
ar, - Slysavarnafél. íslands.
★
KVENEÉLAGIÐ Hringurinn
heldur fund annað kvöld
kl. 8.30 í Garðastræti 8.
★
3FRÍMERKI. Undirritaður ósk
ar eftir íslenzkum notuðum
. írímerkjum. Jeff Vadheim,
, 701 E, Pine Ave. 01ivi%
Minnesota, USA.
★
LLSTAMANNAKLÚBBUR-
INN í baðstofu Naustsins er
opinn í kvöld.
★
JLISTASAFN Einars Jónsson-
ar, Hnitbjörgum, er opið á
miðvikudögum og sunnu-
. dögum kl. 1.30—3.30.
☆
tjTVARPIÐ: 18.30 Útvarps-
saga barnanna: „Flökku-
sveinninn.“ 18.55 Framburð
■ arkennsla í ensku. 19 Þing-
. fréttir. 20.20 Á förnum vegi.
20.30 Lestur fornrita: Dá-
. musta saga, IV — sögulok.
. 21 Úr hljómleikasala: Lip-
. átti leikur. 21.25 Viðtal vik
. unnar. 21.45 íslenzkt mál.
. 22.10 Kvöldsaga í Ieik-
, iformi: „Tíu litlir negra-
strákar.“ 22.35 í léttum tón:
Kurt Foss og Reidar Böe.
O T URskó r
ÚTI
O G
INNI
■ú . á
ISKIPAUTGCRB RIKÍSINS
Hekla
austur um land til Akureyrar
íhihn 20. þ. m.
Tekið á móti flutningi til
Réyðarfjarðar, Eskifjarðar,
Norðf j arðar, Mjóafjarðar,
Seyðisfjarðar, Þórshafnar,
Eaufarhafnar, Kópaskers og
Búsavíkur síðdegis í dag og
á morgun, fimmtudag.
Parseðlar seldir árd-egis á
laugárdag.
Framhald af 1. síðu.
ir fylgi þess við kjördæmamál-
ið. Kom-múnistar kröfðust þess
upph-aflega, að núverandi ríkis
stjórn færi frá völdum. Þeirri.
kröfu var hafnað og úrslit urðu
þau, að Alþýðubandlagið féil
frá öllum skilyrðuna, sem máli
skiptu. Rakti forsætisráðherra
þau fimm atriði, sem Þjóðvilj-
inn hefur lagt áherzlu á unda-n-
farið, að kommúnistar hafi knú
ið fram. Þrjú þeirra voru ekkert
ágreiningsmál, þar eð ákveð-
inn hafði verið sá háttur, sem
3agt var til af Alþýðubandalag-
inu. Eitt er á valdi alþingis að
afráða eins og áfram verður.
Síðasta atriði um úthlutun bíla,
báta og fjárfestingarleyfa hlýt-
ur að teljast smáræði, þó að
Þjóðviljinn meti það mikils í
áróðri sínum. Innflutnings-
skrifstofan hefur úthlutun
þessa á hendi eins og nú er,
en afgreiðslu verður frestað, ef
úrslit fást ekki í nefndinni, þar
sem áfrýjun ríkisstjórnarinnar
verður ekki við komið fram
yfir kosningar. Og athyglisvert
er, að öll þessi skilyrði eru kjör
dæmamálinu óviðkomandi
nema hvað Alþýðubandalagið
fékk því við komið að skerða
rétt þéttbýlisins með ákvörð-
uninni um 60 þingmenn í stað
65.
FERLEGT RANGLÆTI.
Forsætisráðherra gat þess,
að Alþýðuflokkurinn hafi jafn
an barizt fyrir hlutfallskosn-
ingum og þess vegna geti af-
staða hans í því efnj engum
komið á óvart. Benti hann á,
að samþykkt flokksþings Fram
sóknarmanna um einmennings
kjördæmi og afnám uppbótar-
bingsæta væri ferlegt rang-
læti, sem sýndi, að engin sam-
vinna væri hugsanleg við
Framsóknarflokkinn um rétt-
láta lausn kjördæmamálsins.
Þetta sannaðist líka í tíð fyrr-
verandi ríkisstjórnar. Endur-
skoðun kjördæmamálsins var
he.itið í stjóirnarsamriingnum,
en ekkert varð af efndum þess
fyrirheits vegna tregðu Fram-
sóknarflokksins.
EIGINHAGSMUNIR
FRAMSÓKNAR.
Forsætisráðherra lagði á-
herzlu á, að hagsmunum dreif-
býlisins væri ekkí stefnt í
neina hættu með frumvarpi
þessu eins og Framsóknarmenn
vilja vera láta; í öllum flokk-
um eru fulltrúar dreifbýlis og
þéttbýlis, og fulltrúum dreif-
bvlisins verður ekki fækkað.
Hins vegar munu sérhagsmun-
tir Framsóknarflokksins skerð-
ast við þessa leiðréttingu kjqr-
dæmaskipunarinnar, og sú stað
reynd veldur andstöðu hans.
Framsóknarflokkurinn lætur
stjórnast af eiginhagsmunum
og þeim einum. Hins vegar
ætti öllum frjálslyndum mönn
um að ligsia í augum uppi, að
bau forréttindi eins flokks að
slampast á að fá alla þingmenn
heils landsfjórðungs kosna,
brátt fyrir mikinn minnihluta
atkvæða, ge+a ekki verið grund
völlur að kjördæmaskipun á
Tslandi í framtíðinni. Fulltrúa-
t.ala stjórnmálaflokkanna og
kiördæmanna mun skiptast
réttlátlega, og það er aðalat-
riðið.
HLUTFALLSKOSNING AF.
EÐA OFURVALD
STÆRSTA MINNIHLUTA.
Síðari ræðumaður Alþýðu-
flokksins í útvarpsumræðun-
um var Benedikt Gröndal.
Gagnrýndi hann harðlega rang
læti einmenningskjördæma-
fyrirkomulagsins og taldi þann
fi'anska málshátt eiga við einn-
ig hér, að lítil kjöx’dæmi skapi
litla þingmenn. Hlutfallskosn-
ingar hafa sína galla eins og
öll slík kerfi, en hjá frændþjóð
um okkar, sem beitt hafa þeim
af hófsemi og viti, hafa þær
reynzt með ágætum. Þær kom-
ast næst því að tryggja þjóð-
arviljann og hindra það, sem
Pétur á Gautlöndum, Jón í
Múla og Lárus H. Bjarnason
kölluðu á sínum tíma ofurvald
stærsta minnihluta.
GAI.LAR EINMENNINGS-
KJÖRDÆMA.
Aðalgallar einmenningskjör-
dæma eru tveir: Með fyrir-
komulagi þeirra geta f jölmenn-
ar stéttir þjóðfélagsins horfið
af þingi, ef þær eru dreifðar
uro landið, enda hefur verið
yarað við þeirri hættu frá sjón-
arnjiði bændastéttarinnar. Enn
fremur er hægt að misnota
kerfi einmenningskjördæm-
anna til að kalla fram óeðlileg
úrslit og þurrka út heila flokka.
Þess vegna hefur Alþýðuflokk
urinn mótað þá stefnu, að land
inu verði skipt í stór kiördæmi
að viðhöfðujn hlutfallskosning
um, en horfið frá því ráði
vegna fenginnar reynslu síð-
ustu áratuga að gera það að
einu kjördæmi.
SÝSLUSKIPINGIN ARFUR
FRÁ KÚGUNARTÍMUNUM.
Benedikt rakt.i. hversu því
fer fjarri að sýsluskiptingin sé
réttlát eða farsælt kerfi kjör-
dæmaskipunar. Sýslurnar voru
í gamla daga innheimtuhéruð
konungs á kúgunartímum þ.ióð
arinnar og bútaðar sundur eða
beim steypt sarnan eftir duttl-
ungurrí valdhafanna. Þær eru
á engan hátt íslenzkur menn-
irigararfur, enda sú skipting
gerð mjög af handahófi. Af
hveriu eru heilar byggðir eins
og Borgarfjörður, Eyjafjörður
og Fljótsdalshérað skorin í
sundur og skipt milli sýslna?
FLOKKURÍNN
! Málfundur í kvöid.
j MÁLFUNDAHÓPUR Al-
; þýðuflokksmanna er í kvöld
■ í síðasta sinn. Verður bann
• í Grófin 1, húsi Slysavarna-
ifélagsins, og hefst um kl.
; 8,30. Þetta verður síðásti
Jfundurinn á þessu vori og
: eru þeir, er tekið hafa þátt
; í fundUnum, hvattir til að
■ koma.
■m'
\ HVERFISSTJÓRAFUND-
jUR Alþýðuflokksfél. Rvíkur
: verður lialdiim í kvöld í
; Grófin I á undan fundi í
■ Málfundahóp Alþýðuflokks-
: nxanna. Fundarefni: Leitað
■verður eftir tillögum um
jstjóm í Alþýðuflokksfélagi
:Rvíkur og rætt um hveriis-
Z stjórastarfið,
■
Og aldrei hefur risið mótmæla
alda, þó að sýslum væri steypt
saman eða eru Hnappdælir verr
staddir og ósj álfstæðari en aðr-
ir landsmenn, þótt þeir væru
sameinaðir Snæfellsnessýslu?
Á REYKJAVÍK EIN
AÐ VERA STÓR?
Benedikt færði rök að því,
að nýja kjördæmaskipunin
væri ekki afnánx gömlu kjör-
dæmanna heldur sameining
þeirra í stærri heildir. Það fyr-
irkomulag er spor í sömu átt
og vakti fyrir fylkishreyfing-
unni, sem hófst á Austurlandi
upp úr lýðveldisstofnuninni og
breiddist síðan víða um land.
Takmark hennar var endur-
reisn fylkja á íslandi, fjórðunga
eða fiinmtunga, og að stofn-
setja stærri, sterkari og sjálf-
stæðari félagsheildir. Sam-
kvæmt þeirri stefnu, sem einn-
ig liggur kjördæmabreyting-
unni til grundvallar, getur
landsbyggðin vegið á móti hinu
vaxandi þéttbýli. Á Reykjavík
ein að hafa rétt til að vera stór
í þessu landi? spurði Benedikt
Gröndal.
STÆRRI. STERKARI,
SJÁLFSTÆDARI HEILDIR.
Um deiluefnið — stór kjör-
dæmi eða smá — sagðj í’æðu-
maður að lokum: Við skulum
hætta að skera landsbvggðina
í smærri og smæi'ri búta um
leið og þéttbýlið. verður stærri
og stærri heildir. Við tökum
upp stærri. sterkari og sjálf-
stæðari heildir úti um landið,
heildir, sem svara til aðstæðna
nútímans í samgöngum, fram-
BORGARSTJÓRINN í Kiel
veitir íslenzkum stúdent náms-
styrk næsta vetur við háskól-
ann þar í borg. Nemur hann
2.500 mörkum. Umsóknir send-
ist Háskóla íslands fyrir 20.
júní n.k.
Herlið llutl frá
Hyasalandi.
SALISBURY, 14. apríl. —
(REUTER). Það var tilkynnt í
höfuðborg Su^ur-Ródesíu í dag
að allar þær hersveitir, sem
fluttar voru til Nyasalands með
an á óeirðunum þar stóð í vetur,
hafi nú verið fluttar brott. All-
mikið lið var flutt til Nyasa-
lands dagana 20.—23. febrúar
síðastliðinn er óeirðirnar þar
hófust.
Páll Arasen einir
lil myndalvölds.
ANNAÐ kvöld, fimmtudag,
kl. 9 síðdegis verður mynda-
kvöld á vegum Páls Arasonar r
Tjarnarkaffi. Verða þarna sýnd
ar myndir, sem teknar voru í
síðustu Öræfaferð Páls um
páskana. Verður þetta að sjálf
sögðu einkum forvitnislegt fyr-
ir þá, sem þessa ferð fóru, en
einnig góð skemmtun hverjum
þeim, sem áhuga hafa á ferða-
lögum og fegui'ð landsins.
lexðslu og menningu. Þetta er
alíslenzk lausn á íslenzku
vandamáli. Lausn, sem mun
efla á nýjan leik sjálfstæði
byggðanna og j.^fna aðstöðu
landsmanna í lífsbaráttunni.
Lausn, sem mun auka réttlæti
og menningu í þjóðfélagi okk-
ar.
Að lokinni umræðunni kom
frarn tillaga um að vísa mál-
inu til sérstakrar stjórnar-
skrárnefndar, sem deildin
kysi.
Atkvæðagreiðslu var frest-
að.
EINS OG undanfarin ár hef
ur Norræna félagið fyrir-
greiðslu um ódýra eða ókevpis
skólavist á norrænum lýðhá-
skólum næsta vetur. — í vet-
ur hflfa 20 nemendur notið fyr-
irgreiðslu félaesius á þennan
hátt. 3 í Danroörku, 3 í Finn-
landi, 6 í Noi’eai og 8 í Sví-
bjóð. — Ennfrerour eeta nokkr
ír unglin.ear fengið ókeypis
skólavist á búnaðarskólanuna
Hammenböa í Suður-Svíþjóð
í 4 mánuði í suroar fra byrjun
maíroánsðar að telia.
Umsóknir ásarot afriti af
prófskír+einum skal senda N.or-
ræna félaginu í Revkjavík sexn
fyrst ásarot roeðmælum, ef þaxa
eru fyrir hendi.
STÓRHRUNI
Framhald af 1. síðu.
en dælwrnar vildu stíflast af
sandi. Var bá farifi TOeð þær í
brunna hér í borninu.
Ennbá er unnið að slökkvi-
starfinu. bar s»TO enn logar i
korkinu. Áætlað er að tjón í
eldsvoða bessuro. nemi rúmlega
einni milljón króna. — M.B.
PímffaffiwinnatneilH
Frarnhald nf 0 síðu.
SVÆ«T f HEÍ«MÖRK.
Á fundinum vax tillaga sam-
þykkt, bess efnis að félagið
fengi til umráða landsvæði 1
Heiðmörk til trjaræktar og
kosin nefnd x uj»sst] ancfnamiði.
Sömuleiðis var ákveðið að at-
huga roövxileika á að fá hént-
ugt húsnæði bar sexn koma
mætti á stofn vísi að aukinni
tæknibiálfun iyrxr pípulagn-
ingamenn.
Þrír nvir félagar bættust við
á fundí bessum,
Félag pínulaöningameistara
er eitt hinna 6 féla.ra er standa
að hinu nvsiofnpða roeistara-
sarobandi hvP<riucramanna, og
hefur nú félaffið bækistöð sína
í húsakvnnum þess í Templ-
arasTinríi 5.
Að lokum roá p°ta bess a3
fundurinn sarobv'kkti einróma
að veita eitf, búsund krónur ur
félagssióði vegna sióslysanna
SÍðTTStTJ.
Stiórnarkosning fór bannig,
að Ber0ur jónscoTT var endur-
kjörinn forTOpðijr. varaformað-
ur Óskar Sroit.h. gialdkeri Har-
aldur Salómonsson ítari Odd
ur Geirsson og meðstiórnandi
Sig. J. Jónasson, endurkj.
+2 15- apríl 1959 — Aiþýðublaðið