Alþýðublaðið - 05.05.1959, Blaðsíða 4

u'tgelaiiclt. AlþyöutloKkurlnn. Kitstjorar: Benedikt Gröndal, Gisil J. Ast-
þórsson og Helgi Stemundsson (áb). Fulltrúi ritstjómar: Sigvaldi Hjálinars-
son. Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjóri Pétur Péturs-
Bon Ritstjomarsímar: 14901 og 14902. Auglýsingasimi: 14906. Afgreiöslu-
Bmi: 14900. A'ósetur: Alþýðuhúsið. Prentsmiðja Alþýðubl. Hverfisg. 8—10
Listamannalaunin
MENNTAMÁLARÁÐHERRA hefur flutt á al-
þingi frumvarp um fyrirkomulag listamanna-
•launanna, en það er í meginatriðum samhljóða til-
'lögum nefndar, sem skipuð var haústið 1956 til að
fjalla um þetta mál og náði samkomulagi um álit
og afsföðu. Frumvarpið stefnir ótvírætt í rétta
étt, og löggjöf um þetta efni hefði þurft að koma
fil sögunnar fyrir löngu. Núverandi skipun lista-
mannalaunanna er allt of laus í reipunum, en úr
því verður mjög bætt með nefndu frumvarpi. Hitt
er annað, að skoðanir munu jafnan skiptar um út-
hlutun listamannalaunanna. Því valda ólíkar list-
skoðanir og ólíkur smekkur — og er ekki um að
fást. En fyrirkomulagið ættu allir að verða sam-
mála um að færa til betri vegar.
Aðalgallinn vfð úthlutun listamannalaun-
anna nú er sá, að fjármunum í þessu skyni er
skipt í smáskömmíum til ailt of margra aðila.
Slíkt fyrirkomulag er stórvarhugavert, Tilgang-
ur listamannalaunanna á að vera sá að gera vel
við þá, sem mega sín einhvers, en ekki hinn að
þóknast sem flestum með ímyndaðri, viðurkenn-
ingu. Þess vegna er vel farið, að í frumvarpi
menntamálaráðherra er ákveðið um fjölda út-
hlutunarflokkanna og upphæðir þeirjra. Og þar
mun áreiðanlega fremur gengið of skammt en of
langt. Úthlutunarflokkarnir eiga að vera sem
fæstir, svo að muni um fjárveitinguna hverju
sinni og hún komi að þeim notum, að af-
burðamennirnir sitji fyrir um þetta fulltingi sam
félagsins. Auðvitað þarf líka að hugsa til ungra
manna, sem brjóta nýjar brautir, en það raskar
ekki hinu sjónarmiðinu.
Ennfremur skal í þessu sambandi lögð áherzia
á, að hér verði innan skamms sett löggjöf um
«kreytingu opinberra bygginga. Þannig á að sjá
myndlistarmönnum okkar fyrir verkefnum, en það
kemur hlutaðeigandi aðilum vissulega að mestu
gagni. Öðrum þjóðum er Ijós nauðsyn þessa, en
íslendingar hafa vanrækt þetta atriði of lengi.
Sannarlega er tími til kominn að verja hluta af
kostnaði opinberra bygginga til listrænnar skreyt-
ingar þeirra. Samtök listamannanna ættu að gefa
því máli gaum-fyrr en síðar.
Frumvarp menntamálaráðherra þarf að verða
að lögum og komast til framkvæmda, Það yrði
öllum aðilum til góðs.
Þak-asbest
f.vrirliggjandi :
6, 7, 8, 9, 10 feta léngdir.
líagstætt verð.
>!N3 COMPANY H.F.
Klapprastíg 20 — Sími 1—73—73
ÚTFLUTNINGSSJÓÐI hef-
ur verið fyllilega séð fyrir tekj-
um á móti auknum útgjöldum
hans, sagði Pétur Pétursson al-
þingismaður í framsöguræðu
um málefni sjóðsins í néðri
deild fyrir nokkrum dögum.
Pétur sagði, að gjaldaaukning
sjóðsins væri talin 199 milljón-
ir króna, en séð hefði verið fyr-
ir auknum tekjum, sem nema
mundu 202,5 milljónum. Hins
vegar kvað Pétur grundvöllinn
undir sjóðnum frá upphafi hafa
verið svo veikan, að gera mætti
ráð fyrir einhverjum halla,
sennilega um 20 milljónum
króna, sem að vísu er mjög lítil
upphæð miðað við heildarveltu
sjóðsins. Er því engin hætta
taiin á að sjóðurinn geti ekki
staðið við skuldbindingar sínar.
Pé4ur gerði grein fyrir því,
að áætlun um aukin útgjöld út-
flutningssjóðs á þessu ári væri
á þessa leið:
Millj. kr.
Sj óvátry ggingaiðg j öld
báta ................. 25,7
Bráðafúatryggingar-
iðgjöld báta fyrir 1959 7,3
Sama fyrir 1958 ....... 4,0
Sérbætur til vinnslu-
stöðva ............... 20,7
Niðurgreiðsla á beitu .. 1,8
Bætur til báta, togara. og
vinnslustöðva vegna
vísitölu 202 í jan... 9,8
Hækkun bóta á síld 1/1
til 15/5 ............. 0,7
Hækkun bó+a á sumar-
og haustsíld umfram
greiðslutryggingar fyr-
ir bátana .,........... 5,5
Hækkun.bóta á útfluttar
landbúnaðarafurðir . . 7,5
Samtals 82,3
Hækkuh vegna aukinnar
neyzlu niðurgreiddra
vara ................... 7,6
samtals 116,7
Niðurgreiðslur;
Niðurgreiðslur, sem tóku
gildi 1. janúar 1959 .. 83,3
Niðurgreiðslur, sem tóku
gildi 1. marz 1959 .... 25,8
Þetta nemur samtals 199 mill
jónum króna í auknum útgjöld
um útflutningssjóðs. Þá gerði
Pétur grein fyrir, hvernig þessa
fjár er aflað:
Millj. kr.
Hækkun leyfisgjalda af
bílum .................. 30,4
Niðurfelling á greiðslu til
ríkissjóðs ............. 20,0
Fjárveiting samkvæmt
fjárlögum ............ 152,1
Samtals 202,5
Varðandi stöðu útflutnings-
sjóðs almennt las Pétur upp
kafla úr skýrslu Jónasar H.
Haralz, skrifstofustjóra í við-
skiptamálaráðuneytinu, — en
hann segir meðal annars:
' „Þegar lög um útflutnings-
sjóð o.fl. voru sett í maímánuði
1958, var ráð fyrir því gert, að
rekstur sjóðsins gæti verið
hallalaus með þeim gjöldum og
tekjum, er þau lög gerou ráð
fyrir. Það var þá ljóst frá upp-
liafi, að þetta gat því aðeins
staðizt, að gjaldeyristekjur
væru háar og notkun erlends
lánsfjár mikil; og þar af leið-
andi væri hægt að halda uppi
miklum innflutningi áf há-
gjaldavöru. Reynsla sú, sem
fengizt hefur af starfsemi sjóðs
ins í hart nær eiit ár, staðfest-
ir betta í öllum aðalatriðum.
Þrátt fyrir mikinn útflutning
og mikla notkun erlends láns-
fjár. á árinu 1958, varð innflutn
ingur hágjaldavöru ekki eins
mikill og áætlað hafði verið,
þegar lögin um útilu'ningssjóð
voru sett. Staða sjóðsins á árr
inu batnaði þó um hér um bil
40 millj. kr., vegna bess að síð-
ari hluta ársins fékk sjóðurintí
tekjur samkvæmt hinum nýju
löfíum, en innti giöld lengi vel
eftir hinum gömlu. Á þeim
hluta ársins 1959. sem liðinn er,
hafur staða sióðsins aúur verstí
að verulega. Stafar b°tta af hví,
s.ð allmiklar greiðslur hafa á
sióðinn fallið samkvæmt þeim
bótum, sem ákveðnar voru með
lösum um útflutningssjóð á s.l.
j ári og niðúrgreiðslúr hafa verið
I auknar, en einnig af bví, að
J innflutnineur hásjaldavöru
j hefur verið lágur á fyrstu mán-
uðum ársins.
1 Ríkisstiórnin hefur nýlega í
samráði við Seðlabankann lok-
ið saroningu greiðsbnafnaðar-
og innflutningsáæ+lunar fyrir
árið 1959, og hafa Innflutnings-
' skrifstofan og bankarnir nú
bvrjað að starfa á grundvelli
bessara áætlana,- Stefna hessar
áætlanir m:a. að bví. að tryggja
nóffu- roikinn innfh’tning há-
gialdavöru á árinu11959 til Þess
að áætlanir þær, er unnhaflega
voru gerðar um afkorou útflutn
ingssjóðs. á s.l. vori fái staðizt,
b.e.a.s., að sjóðurinn verði halla
laus með þeim tekium og gjöld-
um, er þá voru ákveðin.“
H a n n es
a
h o
r n i n u
★ Jón Leifs sextugur,
★ Einn merkasti braiit-
ryðjandinn.
★ Gneistamaðurinn —-
Geníið.
★ Rifjaðar upp nokkrar
minningar.
JÓN LEIFS sextugur. Hann
er einn allra sérkennilegasti
| persónuleikinn meðal samferða-
i mannanna. Iíann er tvímæla-
laust mikill og merkur listamað-
ur, sem mun lifa í minningu
þjóðarinnar um langan aldur og
verk hans fyrst fá viðurkenn-
ingu eftir að hann sjálfur er
horfinn af sjónarsviðinu. Þó að
maður kunni ekki að dæma um
verk hans frá fræðilegu sjónar-
miði, þá hefur maður þessa til-
finningu, enda ekki óeðlilegt þó
að ég segi þetta, þar sem mér
finnst, að ég skilji betur stórverk
hans en annarra meistara — og
má vera, að þar hafi mest áhrif
innviðir tónverka hans, sem eru
af rammíslenzkri og fornri rót.
EN JÓN LEIFS er meira en
tónskáld og listarnaður. Hann er
brautryðjandi og baráttumaður
og ber allan svip slíkra kyndla
í náttmyrkri vanans. Ég var
sendur heim til hans fyrir um
aldarfjórðungi þegar hann kom
heim snögga ferð ásamt Annie,
konu sinni, eftir langa dvöl í
Þýzkalandi. Þá ræddi hann
fyrst og fremst, auk náms síns
og tónlistarstarfs, við mig um
þau baráttumál, sem hann hef-
ur fórnað sér fyrir undanfarin
ár, rétt listamannsins til þess agl
njóta verka sinna í lifandi lífi.
Alla tíð síðan höfum við verið
góðir kunningjar.
ÉG ÁTTI löngu síðar kost á
að ræða við Jón Leifs allnáið þó
að þá væru erlendir hermenn
með alvæpni milli okkar. Hann
kom um borð í Esju vorið 1945,
er hún fór heim frá Danmörku,
en Esja var fyrsta erlenda skipið,
sem kom til landsins eftir styrj-
öldina. Jón Leifs hafði verið
ytra, aðallega í Þýzkalandi á
styrjaldarárunum. — Kapteinn
og hermenn voru settir um borð
og tóku skipið á vald sitt þvert
ofan í öll loforð og fyrirheit
Bandamanna.
ALLIR skyldu hlýða stríðs-
kapteininum. Jón Leifs neitaði
því. Hann benti á íslenzka fán-
ann og mælti: „Þetta er íslenzkt
skip. Þetta er frjálst skip. Hér
Framhald á 10. síðu.
I ......................................................................................................'"■' ....................................................................................................................................................................................
5. maí 1959
Aiþýðublaðið