Alþýðublaðið - 26.11.1934, Qupperneq 3

MANUDAGINN 26. NÓV. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐÍÐ
e
Dragnótin.
Eftir Magnús i>órarinsson
Tekna handa rikissjóði
skal afia með tollum á óþarfa, stighækkandi
tekju og eignaskatti og einkasölum.
Á pinigfundi í fyrra dag sam-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
GTÖEFANDl :
ALPÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. V ALDEMARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SÍMAR :
4900—4906.
4900: AfgreiBsla, auglýsingrr.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prentsmiðjan.
4908: Afgreiðsla.
Empgetan og
w e r zl u nar stéttin
IHALDIÐ hefir stuðst: mjög
miidð vi'ð fylgi kaupmanna og
verziiunarmanina.
Það væri: því ekki nema sann-
gjarnt þó þiessar stéttir væntiu
sér fulltimgiis paðan. Það vantar
heidur iekki að pað þykist vera
þieirn viniur, en neynsian er ó-
lygnust, o(g hú:n talar öðru máli.
Það er mú orði-nn yfirJýstur vilji
Sjálfstæðiisíiokksinis að mmka
kaupgetu landsmanna, þ- e. a. s.
þeirra, sem lægst hafa lauinin.
Hverniig líst nú verzlunaTstétt-
'imini á þietta? Hún hefir haft góða
og gilda ástæðu tii þess að trúa
því, að sjálfstæðismönnuim væri
alvara, þegar þeir hafa talað um,
að þdr væru á móti iinnflutn-
imigshöftum og ríikisemkaisiölum af
éinskærri itmhyggju fyrir verzl-
tunarstéttiinini.
En svo kom Magnús JónsSion
og Jyfti grímunmi, og það, siem
Sftionr í Ijós að baki henni, var í
sem' fæstuim orðum þetta:
Sjá! fstæðisf 1 okkurinn vi.Il draga
úr vöríukaupum landsmanna, en
hamm ætlar að hafa sína aðferjð
til þe-:s. Hanin ætla ’ ekki að bamna
kaupmö'nnum að flytja inn vörur,
en aðsins að tryggja að ekkii
verði kieypt af þieim, tryggja það
með þvj að minka atvimniuna í
lamdinu, með því að lækka kaup,
mteð því að draga úr kaupgiet-
uinin'i, eiins og Magnús orðar það.
Fiokkinm skoitir djöi’fung t'.l
þiess að ganga beint til vierks og
Dragnótin er enn komim á dág-
skrá á alþingi og i blöðum. Af
pví að ég er einm af elztu 4rag-
nótaveiðurum hér, vil ég örlítið
llíeggja orð í belg.
Það er ómeitanJiegt, að mönnium
hér við Faxaflóa og á Suðurniesj-
um hefir verið nokkuð hætt viö
amasemi, ief um nýjar veiðiað-
ferðir var að ræða. Ég ætla að
geta hér um eitt- atriði, það er
efeki haft eftir „Gróu“, ég- Jifði
það sjáJ fur.
Það mum hafa vreið 1898 að
við Miðnesingar vorum að róa á
átta- og tólf-æringum mieð hand-
færi og fengum 2—j3í í hl;ut eftir
allan daginin, ef við þá komuim
á skiftum. Róið var dag eftir dag
út á þietta, og þótti sjálfsagt. En
þá fórujn við að sjá sexmanmaför,
hlaðin a,f fiski, sigla af þessum
sömiu miðum eitthvað inm mieð
landi. Svo fréttiist, að mokkrjr
dugtiaðarfornienn úr Garði væru
farnir að röa með lóð suður í
Miðniessjó og fyitu skip s£n.
Gekk svo um hrfð, en „vex huglur
þ,á vel gengur“. Garðmönmum
þótti langt að róa heiman að og
fengu sér viðJegu suður á Mið-
nesá. Þá hætti Miðnesingum að
lítast á blikuna.
Ég ætla að minnast á að eims
lestt dæmi, senr sýnir hugsama-
garng lieiðandi mannamna á Mi'ð-
miesi þá dagana, sem Garðskipin
komiu að og lentu hlaðin í sömu
vör og við heimamenin, sem varla
fengum í soð-ið.
Eitt aðkomuskipið fékk viÖlegu
hjá föðmr mímum, að nokkrium
dögum l'iðnum, korni s'emdimaður
frá eigendum ábýlisjarðar föður
siegja við kaupmenin: Fjárhagur
þjóðariinnar krefst þess, að dreg-
ið sé úr innflutningi, þess vegna
verðið þiði að sætta ykkur við að
draga úr verzlun ykkar. Hainm
kýs heldur að koma að baki vina
sinma og segja: Flyt þú imn vönu
eiins oig þér lízt, en við skulum
sjá um að hún verði ekki keypt,
mema þá að þú iánir, og þú um
það hvernig þér gengur imnhieimt-
an.
míns með þau skilaboð tii hams,
aö ef hamn leyfði utanhneppsskipi,
s|em brúkctd|í lód, að leggja fisk
á iand, þá væri það útbyggingar-
sök, Faðir mirnn lá rúmfastur, en
sendi mig mieð boðin, tii Þorstieims
í Görðum — en það var hann,
siem hafði viðlegu hjá okkur —.
Engu átti ég að skila um það frá
föður minum, hvort hann skvldi
hypja sig eða ekki.
Þess vil é:g geta ,að hin ákjós-
anlegasta viwsemd var með föður
mínum og landsdrottnum hans;
viidu þieir hver annars gagn og
hver öðiruni alla greiða gera. En
þiegar átti að fara að innJeiða i ó'ð-
armotkum í Miðn'essjó, þá var
þeim móg boðið, þá varð að mota
siterk meðöl, og þá mátti engum
hlífa. En bak við þá stóðu aðrir
enm róttækari og ýttu þeim út í
þetta I iniaa skamms byrjulðu Mig-
meisimgar sjálfir að brúka lóð og
gera enm, siem kunnugt er.
Hvernig lízt mömniuim nú á, að
rétt fyrir aldamót hefði verdð
bannað með lögum að nota lóð [
Miðmessjó, og svo stæði emn. Eðá
vilja Suðumiesimgar mú skora á
alþimgi áð bamna lóðaniotkum þar?
Hvað segja þeir, sem búa í mám'd
við Sandgerði, Garð, KefJavík,
Njarðvíllmr og víðar?
Ég fæ ekki betur séð, en að
amasemiim við dragnótina sé á
líjkum rökum bygð og andúðim
við lóðima, iemda flestir andmæl-
endur dragnótar úr flokki þeixra
manna, siem aldnei hafa dragnóta-
veiðar stundað, og þekkja því
eðliliega ekki til þess veiðiskapar
til neimnar hlítar, þeir vita, að
hún er dregim með botninium og
veiðir fisik, og leggja hana svo
til jafns við botmvörpu (trawl),
ern þar er óJíku saman að jafna.
Botmvarpa — eins og við höfum
skiiið það orð — >er að eins mot-
luð á toigurum; hún er fleii’i smá-
liastir að þyngd; að eins meðal-
hlerar ienu yfir 1 tomn; togarar
þykja varla fullgildir að driaga
vörpuna, ef þeir eru undir 300
smálestir að stærð, mieð 600—800
ha. vél; hér í flpanum toga þeir
vianjulegast 2 tíma mteð opimmi
vörpu allan tímamn, sem tekur
alt, sem fyrir er, Ifka smáfisk —
umgviði — sem svo er mokaö út
í; haugum. Dragnót fyllir ekki
venjulegan heilpoka að fyrirferð,
þyngd hiemmar er umdir 50 kg.;
húm er ám hlera; hama má rnota
á litlum trjllubát með 6—8 hesta
vél; húin er lögð hér 400—500
faðma frá bátnum og fiskar á
200—300 faðma drætti; báturimn
liggur við legufæri, en nótin dneg-
in að bátmum se(m hvert amnað
Jétt ádráttanmet; í hana kemur
enginn fiiskur smærrx en ýsam,
se|m send er á bílum til Reykja-
víikur og aflast hefir á ióið í LeirU-
sjó.
Vegna himna látlausu ofsókna,
sexn þetta veiðarfæri hefir orðið
fyrir, befi ég gert mér séirstakt:
far um að athuga, í hverju gæti
liegið sú leyðileggimg sem sagt er
að af því staf'i, hefir þetta jafnan
varið í huga míínum þau 8 ár, er
ég hefi stumdað þessar vei’ðar,
og þó sérstaklegá ef ég hefi reyrnt
nýjar slóðir,. Á strengjumum kem-
uir ekki meitt upp frá botni anmað
en mokkur sandkorn, sem af
þieim hrynja ,þegár við drögum
i,raötina upp í bátjjnnv; í vatngju'i.um
sjásit stundum mokkur þarablöð,
siejm hafa rekið og síðan lagst í
botn; meðst í væmgjum fer að
sjást leámm og 'exnn sandkoli; við
hrlistum þá úr; það er gaman að
sjá þá stiimga sérj; í belig er vána-
liega ekkieit merna m'.kill afli sé; og
£ pokamum er svo afli okkar, mjk-
111 eða lítilfl eftir atvikum; við
dröigum pokanm upp iog hvolfuxn
úr, hirðum það sem hxrðandi er;
eftir er þá venjuiiega: eitthvað af
krosisfiiskii, ímokkrar kúfskeljar,
opmar og tómar, og fáeiimir samd-
kioiar, isiem varla telst mytjafiskur,
þar sem fáir fást til að boröa
hanm, þó han:n fáist gefirns. Botm-
gróður, verð ég aidrei var við',
fyr iem kemur iinn á voga og víkur,
en þar er sjaldan mikinn afla að
hafa, og ber það iekki vott um að
fiskur sæki að sjávarjurtum út
af fyri r sig. Ég fæ ekki séð, að
draglniótiln hafi niokkur eyðileggj-
amdi áhri'f, þvert á móti hefir afl-
áisit í bezta lagi 3 síðustu vertíðí'r
á og við dragnótasvæiðillii í sxmn-
amverðum Faxaflóa og Hafnaleir,
og nú undanfarið hefir verið dá-
gott ýisufi'gkMi í LejLrusjó, Stramd-
arltejir, Hiafnarleir og Grjindavík.
Diragmótim er ekki að leins bezta,
þykti sambandsþingið eftirfarandi
Úlyktun í eimu hljóði:
Þar siem Alþýðuflokkurinm hefir
mú tekið þátt í myndun ríkis-
stjórnarinnar, til þess, meðal anin-
ars, að draga úr afleiðingum fjár-
kreppunnar fyrir alþýðu lands-
íns, með því sérstaklega að auka
allar verklegar framkvæmdir í
landinu, styðja að aulcnum at-
vimnurekstri, veita fé til atvinnu-
bóta, til verkamannahústaða, al-
þýðutryggimga, alþýðxxskóla og
amnara hagsmumalmála allrar al-
þýðu, þá er það að sjálfsögðu him
miesta mauðsyn að afla ríkissjóðj
tekna, ekki sízt þar siem fjárhag
ríkisisjóðs er nú rnjög illa komiLðJ
lands vill því, í samræmi við'
stefmuskrá Alþýð.uflokksins, bexma
vegna óstjómar og eyðslu íhalds-
heldiur eina veiðar’færið æm unt
er að hafa nokkuð upp úr á
bátum hér sunnan'lamds yfir sum-
arið. Hér í Reykjavík hefir hún
vejitt 70—80 mönmum ailgóða at-
viinimu á síðast liðmu sumrd, og
flestir bátarmir hafa haft all-álit-
liegan afgang, að frá dregnum
fcostmaði.
Ekki get ég skiii'ð anmað en að
háttvirt alþimgi leyfi duagnótavieið-
var í landhelgi; — um amnað en
llandhelgi er ekki að tala; tog-
arar hafa Jiaigt al t amnað undir sig
— þar sem vitað er, að bátar hér
við Faxafióa hafa borið afia að
landi, sem memiur hundmðum
þúsunda í krónum síðast liðið
sumar, á þeim tínxa ársins, sem
engip öinnur útgdrð er möguieg á
bátum, og bátarnir verða annars
að iliiggja aðgerðalausir og menm-
irnjr atvfeniulausir.
Ég veit, að háttv. alþingiismenn
vilja þjóð simni vel, og ég trúi því
ekiki fyr en ég tek á, að mis-
skilmiingur og úreltur hugsumar-
háttur mokkurra manma fái að
verða y-ngsta oig bezta veiðarfær-
imu að fjörtjómi, því veáiðiarfærj,
sejm lílklegast er til málálla nytja í
náii;nini framtíð.
22. móv. 1934.
Magmís Pórarínsson,
fiokkanma, sbr. hiina óhóflegu og
ólöiglegu fjáneyðslu til rfkisilög-
reglunnar o. fl,
12. þing Alþýðusambamds fs-
því til alþngjjsmanna flokksxms, að'
auka tekjur ríikissjóðs, fyrst og
fnemst með auknum og stighækk-
andi tekju- oig eigna-skatti, fast-
eiignaskatti og stóríbúðaskatti,
sérstaklega til verkamannabú-
staða, með tolium á glysvarnimgi
og mautnavörum og rekstri á rik-
iseimkasöluni með vörur, sem til
þess eru heppilegar. En á meðan
að fjárhagur ríkisins er jafn-örð-
ugur og nú er, og fjárkreppan
þjakar þjóðimini, álítur sambands-
þimgið að það muni verða örðugt
að afnema nú þegar sumt af toll-
um þiexim:, er hvíla á nauðsynja-
vörum, þó að vitanlega beri að
keppa að þvi.
Hins vegar telur sambamdsþing-
ið það rangt að hækka frá þvi,
sem nú er, skatta á mauðsynja-
vörum, leims og benzími, iog telur
því rétt, að frumvarp það uim
hækkum á benzinskatti, sem ligg-
ur fyrir alþingi, verði felt. Treyst-
ir sambandsþngið alþingismönln-
um Aiþýðuflokksins til þess að
stuðla að öflun nauðsynlags fjár
td’l rfkipsjóðs, í samræmi við það,
er að framan grexnir.
xnzmzíxixímiuxixí
nuuKKxm&ízmKí
Epli,
Vínber, lækkað verð
1 króna V2 kg.
Niðursoðnir ávextir,
allar tegundir.
Sveskjur og aðrir
þurkaðir ávextir.
TiRirviwm
Laugavegi 63. Sími 2393.
Kjðr listarinnar
f Sovét"Rásslandi.
Eftir Harald Björnsson, leikara.
Þegar þeir hafa iokið mámi, fá
þeir stöðu við eitt eða anmað
leikhús. 1 fyrstunmi eru iauin
þieirra fremiur lág, en umdir eins
og verksivið þeirra skýrist, og
þýðimg þeirra eykst fyrir leikhúsið
faria launin hækkandi. — Ríkið,
siem hefiir kostað mientun þeirra
krefst þiess, að þeir fari með
viisisu mil libili út um landið og
sýni góð leikrit, í félagsleikhús-
unum eða eimhverju lopinbieru rfk'
isileikhúsi. — En þaö eru líka
gefðar fleiri kröfur til þiessara
iliistamanina. — Rússmeska ledk-
húsið hieflr sett þá megiin reglu,
siein hefir verið mefnd „Syntiist-
is;ka“-iieg,lian, og er með því átt
við það, að leikarimn verður að
vera mjög vel fær í hljóðfalls-
Jegri framsögu málsins, hann
verður að geta sungið og dainzað
ef svo ber undir, og jafnviel ieik-
ið fimleikamann, til þiess að þurfa
ekki að ganga á snið við leik-
hliutverk þau, siem kynnu að út-
heimta þetta, vegna mentumar-
skoirts á þiesisium sviðunr listamxa.
— Beimlínis ræðuir ríkið ekki
Jaunakjörum leikariamna. — En þó
myndi riikisstjórnin tæplega lítia
hýrum augum til þeirra hlægi-
legu háu launa sem sujnar „stjörn
ur“ Vestur-Evrópu og Ameríku
heimta. En miklir iistamenn geta
verið visisir um miiklar tekjur í
Rúsislandi.
StórfelduT og umfamgsmikilJ fé-
lagBiskapur, sem allir leikarar rfk-
isims eru meðlimir í — igætiir
ha,gsmuna hvers einstaks félaga,
og um leið hagsmuma og áiits
aliriar st.éttarinmar í hexld. — Fé-
lagarnir eru um 140 þúsundir.
— En munum, eftir þvi, að Rúss-
land er ekki venjuliegt „land“,
beldur víðáttumikið meginland
mieð 200 miJjónum íbúa.
Aðalféla,gið gætir sem sé hags-
muna allra þessara 140 þúsund
manmai. — Það seraur við leik-
h'ússtjórana urn laun félagsnran t'í.
Það reisir sjúkrahús fyrir þ,á. —
Það annast um, að leikairar éigi
kost á fæði fyrir Jágmarksverð
í matsöium lieikhúsianma. (í Rúss
Jandi ie:ru stórfeldir veitingastað!-
ir). Það áikveður sumarfrí leik-
aranina og páð veitir barnshafandi
lejkkomium fjárhagslega hjálp. —
1 sambandi við það má geta þess
atriði's, sem mörgum kan,n að
viröast amkennlliegt, að leikhúsiin f
RússJamdi æskja þess helzt, áð
leikkiomur síinar séu, eða hafi ven-
ið mæður. Er það álitin trygging
fyTir því, að leikkonam skilji bet-
ur allar kvenlegar tilfimningar. —
„Leikllist komumnar veröur ætíð
dýpri, hlýrri og viðfeidnari, þeg-
ar húm er móðir“ — segir bæði
Stanislafsk'i, og fleiri m,estu leik-
húsmenn Rússlands. —
Þetta umfangsmrxkla' fagfélag
rússmiesku leákananna tekur mán-
aðarlega vissa upphæð af laun-
urn lxvers einasta l’eikara, semj
fer svo í styrktarsjóð félagsi ;s.
Er þietta gert í mákvæmiu hlut-
falli við hvað laumin eru há. —
Þessi sjóður er ekki eiinuagiis mot-
aðiuir til framfærislu I ikurunum.
í ellilnnx, heldur og til aðstoðar
aðstandiendum hans, ef dauða
hans ber að höndum. — Eftiir 20
ára starf fá eldri leikarar eftis
laun, sem svara 200—500 rúbl-
um á mánuði. Er þetta reilonað
út með hliðsjón af kaupi hlutað-
eigandi ieikara, og svo með til-
Jiti ti'I þess, hvers viröx hann
hefir verið fyrir leikhúsið. Þar
að auki: fá þessir leikarar ókeypis
húsnæði: í geysistórum sambygg-
xngum, sem reistar eru fyrir þá
í stærri: borgum landsiins. — í
styrktarsjóði þessa félags eru nú
36 milljónir rúbína.
Leikurum Viestur-Evrópu finst
nú e;f til vil.l, að þessar ströngu
og nákvæmu félags'reglur muníi
verka sljóvgandi á persónulegan
þroska leikaranna. Tæplega mun
það þó rétt Að minsta kosti er
íj engu landi álfunmar jafn-heil-
biigð samkeppni meðal lieika anr.a
iog í Rúsjslandi, —
Rúsisniaska al Isbei jarmefndin,
sem befir með höndran eftirlit
með listum og almiennri raentun
þjóðarinxxar, íylgi t mákvæmlega
með öl I u því, sem skeður í le.ik-
húisunum. Og þegar einhver leik-
ari nær þvi að skara fram úr
fjöldamum, launar stjórnin homum
með liofsamlegum nafnbótum, sem
þó á emgan hátt gefa hlutaðeig-
andi leikara forréttiindi til að fá
stærri hlutverk leikhússims.
HI utverkin eru skipuð sítir
samkomulagi milJi leikhúsistjórn-
arinmar, leikstjóranna og leikára-
félagsins. Hin frægu orö, sem
eigniuð eru Stanislofski: „Það eru
ekki til stór mé lítil leikhlutveiL,
beldur aðeins miklir og litlir lista-
raenm“, eru sifelt unditistaða fyr-
ir öllum listrænum leikhúsnekstri
i Rúsislandi. — En bein áhrif leik-
aranma á rekstuir leikhúsamna eru
aftur á móti miklu meiri en í
Viestur-Evrópu. Ekkert ieikhús
veiur lieikrit fyrir komandi ieik-
ár, án þess að semja um það við
l'&ikarafélagið. Leikhúsið vill vita
það fyrxrfriam, hvort það helfiir
ráð á þeim leikurum, siem geta
og hafa löngun til að leika him
ýmsu hlutverk leikársins. Og þar
sem alJir samningar fara fram á
opinberum fundum og í viður-
vist allra hlutaðeigenda um þessi
mál, ier full trygging fengin fyrir
því, að lekkert baktjaldamakk eigi
sér stað, eða einn leða ammar máj
ofmiklu valdi vxð Mkhúsið.
Ahugi rikisstjórnafinniai'r í Rúsis-
landi er mikill fyrir leiklistiixnfh.
Af þvx leiðir aftur, að leikarar
þiessa lands. injóta almennrar vir.ð-
ingar. Leikhúslöngun almenmmgs
viröist óþrjótandi. Árlega rísa
jgpp rný leíkhús, og lieikurunum
fjölgar að sama skapi. — En
verksvið leiJcartanna iog hljóðfæra-
færaleikaranna nær lika Janigt út
fyrir leikhúsmúrana. Sovétstjórm-
im vi 11 veita nýrri menningu og
nýjurn viðhorfum yfir hirna fjöl-
mennu þjóð. Stjórmin ætlast til
þiess, að embættismienn hins rauða
hers, ásamt allmxklum hluta af
undirmönimnum, séu vel að sér
í| klassiskum bókraemtum. Þessir
menm Oi ra. fl. njóta því iment-
[unar í músík og leikhúsbókment-
um, o:g þá kenslu hafa beztu
leikarar og músíjkmenm rikisimis á
hiemdi.
Þiessar frásagnir glefa tækifæril
til að bera að nokkru leyti sam-
am leikhúsim í RússJandi og við-
horf þieirra til hinnar alxnennu
raöniningar í þessu volduga riki
— og svo leikhús Vestur-Evrópu
og Skandínavíu. Ef miokkur skyldi
álíta það hæpið fyrir þau síðar-
miefndu að feta í fótspor Rússa í
þiössu efni, þá skal mint á það,
að menm sem Stanislafski, Mey-
erboid, Tarrov, Favarski, Maxim
Giorki o. m. fl. af mestu leikhús-
nröimnium veraldarinnar hafa hik-
iaust skipað sér undir merki Sov-
ét-Ieikhússins.
H. Bj.
wmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmrn
satajafaristssiaiaíagítaaspasasaíaiasasasajajasa
Skinithúfinr,
flughúfarnar komnar. Drengjaföt, sokkar, vetlingar
samfestingar, olíukápur.
Vðarbúð n, Laugavegl 53
sasansasasasaaöösasaaíasasasasasasasasasasasa
sasasasasasasasasasasasaasasasasasasasasasasasasa