Alþýðublaðið - 19.07.1959, Blaðsíða 4

■ r
tttgefandl: Alþýðuflokkurinn. Ritstjðrar: Benedikt Gröndal, Gisii J. Ast-
þórsson og Helgi Sæmundsson (áb.). Fulltrúi ritstjórnar: Sigvaldi Hjálm-
arsson. Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar: 14901 og
14902. Auglýsingasími: 14906. Afgreiðslusími: 14900. — Aðsetur: Alþýðu-
húsið. Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 8—10.
verk dai
Fiskiðjuverð
DEILAN um sölu Fiskiðjuvers ríkisins til
Bæjarútgerðar Reykjavíkur stendur sem hæst.
Berjast kommúnistar einir gegn sölunni og telja,
að Bæjarútgerðin he'fði átt að reisa nýtt 30—50
milljóna frystihús. Fulltrúar hinna flokkanna
þriggja greiddu átkvæði með því í bæjarstjórn
að kaupin færu fram.
í sambandi við þessar umræður er rétt að
benda á nokkur einstök en athyglisverð atriði í
málinu:
1) Fiskiðjuverið var reist fyrir atbeina kommún-
istaráðherra á sínum tíma. Þess vegna finnst
kommúnistum sem verið sé að rífa niður minn-
ismerki, er þeir hafi reist, þegar iðjuverið hverf
ur úr ríkiseign í hæjareign. Þeim er þetta til-
finningamál, og þeir hlusta ekki á rödd skyn-
seminnar.
2) Fiskiðjuverið hefur — því miður — ekki reynzt
það tilrauna- og fyrirmyndarhús, sem til var
ætlazt. Það hefur verið rekið með tapi, þangað
til Bæjarútgerðin tók að landa í það miklu
magni af karfa sl. ár. Ríkið hefur því ekki sér-
staka ástæðu til að reka það áfram.
3) Ef frystihúsin gætu ekki tekið við þeim aíla,
sem berst á land, væri augljóst mál að reisa ný
frystihús. Þar sem meira en nægileg frystigeta
er fyrir hendi, er skynsamlegast að einheita
lánsfé að uppbyggingu flotans, eins og ríkis-
stjórnin gerir, og reyna þannig að fá meiri afla
á land.
4) Fiskiðjuver ríkisins hefur vantað fisk, en hefur
vinnslugetu. Bæjarútgerð Reykjavíkur hefur
fisk af átta togurum, en vantar frystihús. Er
ekki augljós skynsemi að sameina þetta tvennt?
5) Ríkisstjórnin hefur neitað að selja Fiskiðjuver-
ið þannig, að einkaeigendur togara í hænum
komizt inn í kaupin. Þeir misnota aðstöðu sína
í útgerðarráði til að berjast fyrir eigin hag
kinnroðalaust. Fiskiðjuverið á auðvitað að vera
eign Bæjarútgerðarinnar einnar, þótt sjálfsagt
sé að greiða fyrir öðrum togurum, sem þess
þurfa.
Af þessum höfuðstaðreyndum mætti vera
ljóst, að ríkisstjórnin hefur gert skynsamlega ráð-
stöfun, sem mun styðja stærsta togaraútgerðar-
félag landsins — það sem er sameign allra Reyk-
víkinga.
15. FEBRÚAR í vetur hurfu
38 Kýpurbúar og Pakistan-
menn frá heimilum sínum í
Berlín. Ókunnir menn, klædd-
ir leðurfrökkum, sóttu há og
fóru með þá eitthvað út fyrir
borgina. Viku síðar skildu
Berlínarbúar hvað um var að
vera. 21. febrúar lenti flugvél
Macmillans, forsætisráðherra
Breta á Vnoukovo-flugvellin-
um við Moskvu. Leyniþjón-
usta Sovétríkjanna hafði hand
tekið alla þegna þeirra ríkja,
sem áttu í jjjdeilum við Breta
í varúðarskyni. Flestir hinna
handteknu Kýpurbúa og Pak-
istanmanna komu aftur í leit-
irnar en enginn veit afdrif
þeirra senj hurfu.
Enginn veit heldur hvað
varð af tveimur Kúbumönn-
um, sem Bandaríkjamenn
handtóku í Berlín í vor. í
þeirra fórum fundust 1000
Mauser-byssur og 50 Bren-
vélbyssur. En viku eftir hand
töku þeirra var uppreisnin í
Panama kæfð í fæðingunni.
Panamaher var vel á verði.
FYRIR TÍU árum hefðu þess-
ir atburðir vakið mikla at-
hygli í Berlín, sagði Werner
Kolbe, lögregluforingi í Vest-
ur-Berlín. — En nú er varla
minnst á slíkt í blöðunum.
Árásir, mannrán, skemmdar-
verk og átök hafa margfald-
ast í Berlín undanfarna sjö
mánuði. Við erum kallaðir út
tíu sinnum á nóttu hverri til
þess að rannsaka þess konar
mál, og sama máli gegnir um
starfsbræður okkar í Austur-
Berlín. En við komum alltaf
of seint. Hver var myrtur?
Af hverjum? Enginn hefur
séð neitt eða heyrt, sem hægt
er að taka mark á.
Við sátum fimm saman á
veitingahúsi í Vestur-Berlín.
Og meðal viðstaddra var Max
Hauser, fyrrum rannsóknar-
dómari við Plötzensee-fang-
elsið í Berlín. Hann þekkir
Berlín betur en flestir aðrir.
— Ég er þeirrar skoðunar,
segir Hauser, —- að sú Berlín,
sem nú er, eigi eftir að hverfa
innan skamms. Ég dreg þessa
ályktun af einfaldrí statistik.
Heilbrigði Berlínar er ekki
hægt að dæma eftir uppbygg-
ingu, bílafjölda eða velmeg-
un íbúanna. Sótthiti borgar-
innar er hægt að mæla aðeins
eftir fjölda, mannránanna,
morðanna og líkamsárásanna.
Þegar gerist annríkt hjá
levnilögreglunni þá eru hræði
legir tímar fram undan. 1944
var Spánn griðáétaður njósn-
ara hvaðanæva úr heiminum.
Þar var eini staðurinn, sem
hægt var að selja og kaupa
leyndarmál. Þegar njósnararn
ir fóru að skjóta hvern annan,
þá leið ekki á löngu áður en
þriðja ríkið hrundi til grunna.
Þrem árum síðar varð Shang-
hai aðalvígvöllur njósnaranna
og náði hámarki með sigri
Mao Tse Tungs. Og nú er
Berlín orustusvæði þeirra.
Þegar samgöngubannið var
sett 1949 voru ekki nema
þrjár árásir á dag í Berlín en
nú eru þær tíu. Max Hauser
þagnar. Berlín er eins og hann
sér meðvitandi um hættu. Á
★--------
30 þúsund
njósnarar
í borginni
-------k
hverju kvöldi óttast íbúarnir
að sofna því þeir vita ekki
hvað morgundagurinn kann
að bera í skauti sínu. En
þessi manngrúi, sem á hverju
kvöldi safnast á skemmtistað-
ina á Kurfúrstendamm og
situr þar langt fram á nótt, er
einkennilega dapur, viljalaus.
F-
I ÓLKIÐ ER ottaslegið, segir
Hans Sagert, dómari við borg-
arrétt Berlínar. Það veit ekki
lengur hverjum er hægt að
treysta. Berlín er eina borgin
í heiminum þar sem undir-
róðursmenn og njósnarar eru
auglýstir f símaskránni. Hver
er njósnari? Þjónninn þarna?
Leigubílstjórinn? Iðjuhöldur-
inn í Zehlendorf eða bóksal-
inn í Köpenick á Sovétsvæð-
inu?
Það eru 30.000 njósnarar í
báðum hlutum Berlínar, einu
borginni í veröldinni þar sem
ríkisstjórnir á flótta fá hæli.
Þar eru Perónistar, fylgis-
menn Batista og Panama-
menn, Kínverjar frá Formósu
og uppreisnarforingjar frá
Afríku dvelja þar löngum
stundum og kaupa vopn og
bíða næstu byltingar í heima-
landi sínu.
—• Enginn staður er heppi-
legri fyrir þessa menn en
einmitt Berlín, bætir Hans
Sagert við. Enda þótt hún sé
einangruð 200 kílómetra inni
á yfirráðasvæði Rússa, þá er
hún markaðstorg þar sem
kaupa má falsaða seðla og
mynt, vegabréf og vopn og
einnig eiturlyf, skæðasta vopn
njósnaranna. Hvergi er betri
felustaður en í Berlín. Það er
tiltölulega auðvelt að sleppa
undan hinum 16.100 lögreglu-
mönnum okkar og starfs-
bræðrum þeirra í austurhlut-
anum. Útlendingum er veitt
minni athygli hér en í Lon-
don, París eða New York. Hér
eru reyndar haldnar tvær al-
þjóðlegar ráðstefnur í viku
hverri. Sagert flettir upp í
miklum doðranti og les það
sem stendur skrifað við 2.
marz 1959.
— Kl. 19: Henry Neuer,
peningafalsari verður fyrir
bíl og bíður þegar bana. Bíll-
inn ekur ofsahratt í burtu.
— Kl. 20: Útvarpsstengur
bandarísku stöðvarinnar í
Berlín sprengdar í loft upp.
— Kl. 22: Menningarbóka-
safnið á rússneska hernáms-
hlutanum eyðilagt. Brennt
upp af óþekktum mönnum.
Á miðnætti er sprengju
varpað inn á skemmtistað í
Vestur-Berlín þar sem verið
er að gera grín að ráðherrum
Austur-Þýzkalands. 9 særðust
hættulega.
— Við viljum ekkert frek-
ar en gleyma stríðinu og hörm
ungum þess, en það er ekki
hægt eins og komið er, segir
gestgjafi minn, Greta Schon-
ke. Síðan 1945 höfum við not-
ið þeirra forréttinda að vita
löngu á undan öllum öðrum
um það, sem í vændum var.
Aðgerðir njósnaranna og gagn
njósnaranna eru loftvog, sem
við Berlínarbúar erum farnir
að þekkia á.
Borgin er gagntekin sótt-
hita, peningagræðgi, allt er
selt og allt er keypt. Einn af
fyrrv^randi leynilögreglufor-
ingjum nazista, Gehlen hers-
höfðingi, rekur njósnaskrif-
stofu í Berlín og útvegar
þeim, sem hæst borgar, allar
upplýsingar, sem fram á er
farið. Bandaríkjamenn fóru
til hans haustið 1956 og vildu
fá að.vita nánar um tæki til
þess að ráða dulmál, sem
Rússar notuðu þegar Bretar
og Frakkar réðust á Egypta--
landi. 2 starfsmenn Gehlens
fóru þegar til Sovétríkjanna
og fengu þar ýmsar dýrmæt-
ar upplýsingar. Þeir komust
(Framhald á 10. síSu).
Á þjóðhátíðardegi ís
lands 1953 gerðu í-
búðar Austur-Berlín-
ar tilraun til að
brjóta af sér hlekki
kúgunarinnar. Til-
raunin mistókst —
því miður — og voru
rússnesk vopn notuð
til að kæfa frelsis-
neistann. Myndin
var þá tekin þarna.
gggp*?

4 19. júlí 1959 — Alþýðublaðið