Alþýðublaðið - 02.08.1959, Qupperneq 2
\sunnudagur
V e ð r i ð : — S.-A. stinn-
ingskaldi, rigning en léttir
tiL
★
BENZÍNAFGREIÐSLUR í
Reykjavík eru opnar í júlí-
mánuði sem hér segir: virka
•daga kl. 7.30—23. Sunnu-
■daga kl. 9.30—11.30 og 13
—23.
☆
C.ISTASAFN Einars Jónsson
ar, að Hnitbjörgum, er opið
daglega kl. 1.30—3.30.
☆
HBæJARBÓKASAFN; Lokað
vegna sumarleyfa il þriðju-
dagsins 4. ágúst.
★
ÚTVARPÍÐ í DAG: — 9.30
ÍFréttir og morguntónleikar.
.11.00 Messa í.Dómkirkjunni
(Prestur: Séra Óskar J. Þor
. láksson). 12.15—13.15 Há-
degisútvarp. 15.00 Miðdeg-
istónleikar. 16.00 Kaffitím-
. inn. 16.30 Veðurfregnir —
Síðan eru „Sunnudagslögin
. 18.30 Barnatími. 19.25 Veð-
urfregnir. 19.30 Tónleikar:
A. Rubinstein leikur á pí-
. anó valsa eftir Chopin. 20.
. 00 Fréttir. 20.20 Raddir
skálda: Ljóð, smásaga og
. ljóðaþýðingar • eftir Karl
. ísfeld. Flytjendur: Jón úr
Vör ,Steindór Hjörleifsson
. og höfundurinn. 21.00 Ein-
. söngur: Sex frægir tenór-
. söngvarar syngja óperuarí-
- ur. 21.300 Úr ýmsum átt-
. um (Sveinn Skorri Hösk-
.uldsson). 22.00 Fréttir og
veðurfregnir. 22.05 Dans-
lög. 23.30 Dagskrárlok.
ÚTVARPIÐ Á MORGUN: —
8.00—10.20 Morgunútvarp
(Bæn. — 8.05 Tónleikar. —
. 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón-
leikar. — 10.10 Veðurfregn
; ir) _ 12.00—13.15 Hádeg-
isútvarp. (12.25 Fréttir og
. tilk.). 15.00 Miðdegisútvarp
. (16.00 Fréttir, tilk.). 16.30
. Veðurfregnir. Síðan ,,lög
fyrir ferðafólk“. 19.00 Þing
fréttir. — Tónleikar. —
. (19.25 Veðurfregnir). 19.40
Tilkynningar. 20.00 Fréttir.
. 20.20 Frídagur verzlunar-
. manna: — Blaðamennirnir
Jón Hnefill Aðalsteinsson
og Ólafur Egilsson taka
. saman dagskrá að tilhlutan
. Landssambands ísl. verzl-
unarmanna. — a) Stutt
hugleiðing um þróun verzl-
unarhátta. — b) Viðtöl við
. verzlunar- og kaupsýslu-
. fólk, Jónu Þorláksdóttur,
Andrés Bergmann, Björn
Hallgrímsson og Hrein Sum
. arliðason. — c) Einsöngur:
. Kristinn Hallsson syiígur;
. Fritz Weisshapp'el leikur
- u.ndir á píanó. -— d) Upp-
lestur: Kvæði. 21.15 Leik-
þáttur: „Prívatauga h.f.“ —
eftir Flosa Ólafsson; höf.
stjórnar. 22.00 Fréttir, síld-
veiðískýrsla Fiskifélagsins
og veðurfregnir. 22.15 Dans
. nög, þ. á. m. leikur KK-
. fíextettinn. Söngfólk: Ellý
; Vilhjálms og Guðbergur
. Áuðunsson. — 01.00 Dag-
s'krarlo'k.
OKKUR varð svolítið á í
messunni í gær með myndirnar
á forsíðunni. Við nefnilega
snerum við nöfnunum á afla-
íkóngunumi. Eggert á Víði er til
[hægri, en Gunnar á Faxaborg
til vinstri.
Öllu íiskílííi í Varmá fórnað
með því að veita gufu
Um síðastliðna helgi var margt manna á hótelinu Bifröst í
Borgarfirði. Bæði voru það setugestir og eins fólk, sem kom
um miðjan daginn og fékk sér kaffi eða mat á leiðinni suður
eða norður. — Þessar ungu blómarósir teljast líklega til síð-
ari hópsins, en að baki þeirra sést fólk, sem er að spila bad-
minton í góða veðrinu.
a fyrir norðan og ausfan
Framhald af 1. síðu.
bræða milli 9—10 þús. mál á
sólarhring.
Allar þessar síldarverksmiðj-
ur hafa meira en 70 þús. mála
afkastagetu á sólarhring og
«er því ljóst, að næsta mánuð
gætu þær brætt liðlega tvær
milljónir mála, svo bátaflotinn
setti ekki að stöðvast þótt ekki
yrði meira saltað.
Síldarbræðslan, stórvirk-
asti fiskiðnaður íslendinga, á
sér tiltölulega skamman að-
draganda. Norðmenn urðu
fyrstir til að setja upp síldar-
bræðslu hérlendis og bæði Dan
ir og Þjóðverjar stunduðu hér
síldarbræðslu áður en Islend-
ingar sjálfir hófu afskipti af
síldariðnaðinum. Fyrsta síldar-
bræðslan í eigu landsmanna,
var síldarbræðslustöðin á Sól-
bakka við Önundarfjörð, —
byggð aí Þjóðverjum árið 1911,
en kornst í eigu íslenzks hluta-
félags eftir fyrra stríðið. Önn-
ur fyrsta bræðsla var Hesteyr-
arstöðin, sem áður var hv.al-
veiðistöð en breytt árið 1923
af Norðmönnum, og síðar
keypti hana Kveldúlfur h.f. —
Skriður kemst þó ekki á fyrr en
árið 1930, er ríkið byggir sína
fyrstu verksmiðju, sem var upp
haf að öðrum og meiri verk-
smiðjubyggingum, sem væri
umfangsmesti rekstur hins op-
inbera hér á landi, hefðu síld-
veiðarnar ekki brugðizt undan-
farinn áratug, enda þarf svo
mikla fjárfestingu við uppsetn-
ingu einnar slíkrar verksm'íðju,
að fjármagn til þess, er ekki á
annarra höndum en hins opin-
bera, hérlendis.
Litlu síldarverksmiðjurnar á
Austurlandi, sem byggðar haía
verið hin síðustu ár, eru að
mestu í eigu bæjarfélaganna,
en rnestur hluti verksmiðju-
kostsins er í eigu ríkisins. —
Fyrsta verksniiðjan, SR-30, á
Siglufirði er enn í fullum gangi
og bræðir 3500— 4000 mál, en
stærst er SR-46, með Í0.000
mála afkastagetu, byggð árið
1946 um þær mundir er síld.in
hætti að sjást. Aðrar verksmiðj
ur ríkisins á Siglufirði eru SRP
3500 mál og SR-N, byggð 1935
með 4000 mála afkastagetu. —
Aub Siglufjarðarverksmiðj-
anna, með samtals 20.000 mála
sólarhringsafköst, rekur ríkið
Raufarhafnarverksmiðjuna, —
sem byggð var árið 1940, afköst
5000 mál, Húsavjkurverksmiðju
byggð 1938, afköst 700 mál, —
Skagastrandarverksmiðjuna, —
byggð 1946, afköst 5—6000 mál,
og hefur hún aldrei verið sett
í gang fyrr en í fyrri viku, 13 ár
um eftir að hún var reist. Nú
er hún búi-n að bræða nálægt
20 þúsund máí í sumar.
Vestan Ingólfsfjarðar hefur
engin verksmiðjan verið sett í
gang s. 1. hálfan annan áratug,
enda hefur sildin fært sig aust-
ar og reynsla síðustu ára virð-
ist benda til þess, að verksmiðj^
urnar komi að betri notum á
Austfjörðum-, þar sem þær eru
nú komnar.
Ríkisverksmiðjurnar höfðu í
fyrradgg tekið á móti samtals
340 þús. málum í bræðslu. þar
af á Siglufirði 250.000 mál, á
Raufarhöfn 60.000 mál, á Skaga
strönd 28.000 má) á Húsavík,
1500 mál, en þessi bræðsla er
þegar orðin meiri en allt sumar
ið 1957, sem þótti tiltölulega
gott ár miðað við síldarleysis-
sumurin.
Til samanburðar er fróðlegt
að rifja upp, að á síldarárunum
svokölluðu, t- d. sumarið 1940,
var samtals á öllu landinu
brætt 1 milljón 650 þús. mál
síldar, þar af í síidarverksmiðj
um ríkisins 900.000 mál. Árið
1944 var heildarbræðslan 1.570.
000 mál, þar af 920.000 mál í
ríkisverksmiðjunum, en þess
er rétt að gæta, að á stríðsár-
unum var söltun mjög lítil —
vegna geipihás verðlags á síld-
arlýsi.
„Við höfum varla undan að
bræða“, sagði Sigurður Jónsson
á skrifstofu Síldarverksmiðja
ríkisins á Siglufirði, er Alþýðu-
blaðið átti tal við hann í fyrra-
dag, „og það fer að þrengjast
um í þrónum“. En okkur virð-
ist óþarfi að kvíða, því afkasta-
geta allra verksmiðjanna sem
nú standa klárar til stanzlausr-
ar bræðslu, er jafn mikil á ein-
um mánuði og brætt var allt
sumarið á bez;tu síldarárunum,
Fregn til Alþýðublaðsins.
Hveragerði.
ÞÚSUNDIR silungsseiða hafa
farizt undanfarin dægur við
Varmá með nokkuð óvæntum
og óvenjulegum hætti. Sömu-
leiðis hefur stærri silungur,
allt að 12—14 pund, fundizt
dauður eða hálfdauður í ánni
og einn lax fannst rekinn upp
á eyrar. Ástæðan til þessa fiska
dauða er sú, að síðastliðna daga
hafa starfsmenn Raforkumála-
skrifstofunnar gert tilraunir
með eina djúpu borholuna, sem
stendur á bökkum Varmár.
Þegar holan er látin gjósa, hef-
ur gufumökkur stigið hátt í
loft upp og verið sem rigning
á næsta nágrenni, jafnvel ofan
í hey á næsta bæ og auk þess
er hávaði þvílíkur, að svo er að
heyra, sem hópur þrýstilofts-
flugvéla sé á sveimi yfir þorp-
inu, þegar holurnar eru látnar
gjósa. Af þessum sökum hafa
starfsmenn raforkumálaskrif-
stofunnar gert ýmsar tilraunir
til að komast hjá þessu og ein
slík var gerð í vikunni. Gufu-
stróknum var beint að ánni og
gufan kæld niður, en við þetta
hitnaði vatnið. Áður en til-
raunin hófst mældist vatnið í
ánni 18—23 stig, sem er óvenju
heitt vegna mikilla hlýinda að
undanförnu,, en eftir að gosið
hófst mældist 30—40 stiga iaiti
í ánni 50—100 metrum neðan
við holuna.
Nokkru eftir að gufunni var
hleypt í ána tóku fiskar og
seiði að stökkva upp úr ánni
og áður en langt um leið var
orðin mergð fiska á eyrum og
meðfram ánni. Korou margir
að, krakkar sem fullorðnir, og
tíndu upp fiskana og höfðu
heim með sér en kona nokkur,
Guðrún Vigfúsdóttir að nafni,
vann að því langan tíma, að tína
seiði upp í vatnsfötu og bera
upp fyrir borholuna til þess að
bjarga lífi ungviðisins.
Starfsmenn frá Raforkumála-
stjóra og Veiðimálastjóra komu
austur í Hveragerði í dag til
að kynna sér málið og er ljóst,
að hér er vandi á höndum, og
svo getur farið, að fórna verði
öllum silungi í ánni vegna til-
rauna við borholurnar. Starfs-
maður frá Raforkumálaskrif-
stofu lét svo um mælt, að fyrr
ána?,
eða síðar hljóti að koma að því,
að áin verði hituð upp eða jafn
vel þurrkuð upp þegar raf-
orkuver eða önnur iðjuver rísa
upp, því þá verður áin notuð
sem kælivatn. Talið er líklegt,
að næsta raforkuver eftir Efra
Fall verði reist hér og þá verð-
ur að velja á milli silungs og
raforkuvers eða þungavatns-
vinnslu. Þetta sagði verkfræð-
ingur raforkumálaskrifstofunn-
ar og víst er um það, að þeir
eru í nokkrum vanda, því ætl-
unin var að opna holurnar og
veita heita vatninu og gufunni
nærri 80 sekúndulítrum, út i
ána, og þá sjá allir hvernig fer,
fiskurinn deyr í hrönnum. í
dag veiddist silungur við
Reykjafoss, og enn virðist vera
mikil fiskiganga upp í ána. Bor-
holunni hefur verið lokað og
fólk veltir l'yrir sér leiðum til
að bjarga fiskinum. — S. G.
SÍÐUSTU daga hefur verið
einstakt blíðskaparveður á Ak-
ureyri, þangað til út af brá um
hádegið í gær, en þá skall á
hellidemba og síðan var rign-
ing fram eftir deginum.
1
„Ungar ásiir"
sýnd á I. viku ■'
DANSKA myndin „Ungaí
ástir“ hefur nú verið sýnd I
Hafnarfjarðarbíói á áttundil
viku. Aðsókn hefur verið góð,
en nú fer sýningum að fækka
og fer hver að verða síðastui
að sjá hana. i
rr
vr
Krúsfjov
MOSKVA, 1. ág. (Reuter).
Krústjov kom í morgun
flugleiðis frá Suður-Rúss-
landi og brá þá við og
skoðaði Boeing-707 þot-
una, sem Nixon kom með
að vestan. Blaðamaður
spurði hann þá, hvort
hann vildi fljúga vestur
um haf í slíkri þotu. „Þess
ari eða einhverri annarri“,
svaraði ráðherrann. „Hve-
nær?“ spurði blaðamað-
urinn. „Þegar tími er til
kominn. Þegar þar að
kemur“, svaraði Krústjov.
I isifli
HIN árlega tónlistarkeppni í
Belgíu, sem kennd er við Elísa-
betu drottningu, verður að ári
liáð milli píanóleikara og fer
fram í Briissel í maí 1960. Þátt-
töku þarf að tilkynna forstjóra
keppninnar fyrir 15. janúar nk.
Keppendur skulu vera á aldr
inum 17—30 ára, og verður
alls úthluirð 600.000 belg.
frönkum í verðlaun. Fyrstu
verðlaun er 150.000 frankar.
í fyrri undanrás ber keppend
um að skila sex etýðum fyrir
snillinga: þar af 2 eftir Chopin,
2 eftir Liszt, 1 eftir Debussy og
1 eftir Scriabine eða Stravin-
ský. — Ein.nig sónötu eða svítu,
sem stjórn keppninnar velur
tveim mánuðum áður úr verk-
um Beethovens, Ctementis,
Hándels, Haydns, Mozarts og
Scarlattis, og loks meiriháttar
verki í vali keppenda. í síðari
undanrás ber að skila prelúdíu
og fúgu með 4—5 röddum eftir
Bach, ennfremur belgísku verki
sem stjórn keppninnar legguB
fram tveim mánuðum fyrii
keppni og samið verður sérstafe
lega fyrir keppnina, og loks sex
meiriháttar og erfiðum verkuna
fyrir píanóleik, a. m. k. 7 múw
útur að lengd, eftir ýmsa höf-
unda. Meðal þeirra skal vera
klassísk sónata, nútímasónata
og verk eftir belgískan tónsmið.
í- lokake>'-^ninni skal skila
verki, er dómnefnd velur úí
hinum sex síðastnefndu verk-
um, píanókonsert í vali kepp-
anda, sem leikinn verður með
hljómsveit og loks nýsömduim
píanókonsert.
Þeim íslenzkum píanóleikur-
um, sem hug hefðu á að taka1
þátt í keppni þessari, er heim-
ilt að óska milligöngu mennta-
málaráðuneytisins til þess að
koma tilkynningum um þátt-
töku á framfæri. Ráðuneytið
hefur ekki yfir neinum styrfe
að ráða í þessu skyni.
(Frá menntamálaráðuneytinu)4
2 2. ágúst 1959 — Alþýðublaðið