Alþýðublaðið - 01.09.1959, Page 9

STÖRF íslenzku varðskips-
mannanna hafa verið óvenju
erfið og vandasöm þetta síð-
astliðna ár irá því er Bretar
hófu vopnað ofbeldi gegn
hinum litlu varðskipum okkar
á fiskimiðunum umhverfis
landið. Aldrei hefur reynt
meir á hugrekki og karl-
mennsku þeirra manna, sem
að löggæzlustörfum vinna á
sjónum. Hafa þeir bæði þurft
að sýna einbeittni og djörfung
en jafnframt mikla aðgæzlu
og stillingu. Öll hafa íslenzku
varðskipin og starfsmenn
þeirra lagt fram merkan
skerf 1 átökunum við Breta.
Varðskipsmennirnir hafa ver-
ið sér þess meðvitandi, að á
aðgerðum þeirra og hegðun á
miðunum, gæti mikið oltið
fyrir málstað íslendinga í
deilunni við Breta, og að
framganga þeirra gæti orkað
á það hvort við hlytum sam-
úð eða andúð annarra þjóða.
Það var því frá upphafi mik-
ils um vert, að ekki kæmi til
neinna óhappaverka af þeirra
hálfu vegna fljótfærni eða of
mikils ákafa og kapps. Flestir
munu líka vera sammála um
það, að af hálfu varðskips-
manna og landhelgisgæzlunn-
ar í heild, hafi vonum minni
mistök átt sér stað í aðgerð-
unum gagnvart hinum brezku
veiðiþjófum og vígdrekum.
Það er ofur eðlilegt, að á
þessum tímamótum, þegar
minnst er árslangrar valdbeit-
ingar Breta gegn íslenzku
varðskipunum, hugsi þjóðin
til gæzlumanna landhelginn-
ar á sjónum, þakki þeim og
votti þeim traust og virð-
ingu.
Sá af skipherrum varðskip-
anna, sem ejnna mest hefur
mætt á í hinu kalda stríði við
Breta, er Eiríkur Kristófers-
son skipherra á Þór, flagg-
skipi landhelgisgæzlunnar, og
hefur hann og skip hans kom-
ið mjög við sögu allt frá fyrsta
degi átakanna, enda eru nöfn
Eiríks og Þórs orðin kunn
víða um heim — allt suður
fyrir miðjarðarlínu og austur
fyrir járntjald, en úr báðum
þessum áttum hefur Eiríkur
fengið bréf og kveðjur. Til
dæmis skrifaði honum í vet-
ur 15 ára strákur frá Suður-
Ameríku, og falaðist eftir
skipsrúmi á Þór!
Engum mun óréttur gerður
þótt sagt sé, að Eiríkur Kristó
fersson hafi verið het.ja dags-
ins í kalda stríðinu við Breta.
Hann hefur sakir langrar
reynslu, gætni og hygginda,
samfara einbeitni og festu,
rækt starf sitt með þeim
hætti, að athygli hefur vakið,
og er því í huga þjóðarinnar
leiðtogi þeirra vösku sjó-
manna, er gegna varðstöðu
um landhelgina.
Eiríkur Kristófersson er
nýlega orðinn 67 ára, en er
enn hraustur vel og kjarkur-
inn er óbugaður. Hann á því
væntanlega nokkur starfsár
framundan ennþá og á vafa-
laust eftir að kljást við Breta
og aðra veiðiþjófa er á vegi
hans kunna að verða.
Eiríkur er fæddur 5. ágúst
1892 að Brekkuvelli á Barða-
strönd. Hann hóf sjómennsku
á fimmtánda ári og hefur
stundað sjóinn síðan eða sam-
fellt í rúm 52 ár. Hefur hann
kynnst öllum greinum sjó-
mennsku og siglinga, fyrst á
skútum, síðan á flutninga-
skipum, þá á togurum og loks
á varðskipunum, en á þeim
hefur hann siglt í 35 ár, eða
lengur en nokkur annar af
starfsmönnum landhelgisgæzl
unnar.
Fyrstu 10 ár sjómennsku
sinnar var Eiríkur á skútum
bæði frá Vestfjörðum og
Reykjavík, en 1916 fór hann
í Stýrimannaskólann aog út-
skrifaðist úr honum árið 1918.
Eftir það var hann nokkur ár
í siglingum á flutningaskip-
um og sigldi aðallega til
Spánar, ítalíu og Grikklands.
Einnig var hann nokkrar ver-
tíðir á togurum og lenti m. a.
í miklum þrekraunum í Hala-
veðrinu veturinn 1925, en þá
var hann á togaranum Nirði,
sem var eitt þeirra skipa,
sem mjög var hætt komið.
Sumurin 1924 og 1925 var
hann stýrimaður og skip-
herra á Þór — flaggskipi land
helgisgæzlunnar — frá því
það var byggt árið 1951.
Það kom snemma í ljós, að
Eiríkur Kristófersson var ár-
vakur og djarfur löggæzlu-
maður á sjónum, auk þess
sem hann var öruggur og far-
sæll skipstjóri.
Sumarið 1924, þegar hann
var á varðbátnum Enok, fór
hann eitt sinn um borð í
brezka togarann Lord Cars-
son, sem var að veiðum uppi
í landsteinum rétt inni í botni
Aðalvíkur. Krafðist hann þess
af skipstjóranum, að hann
sigldi togaranum til ísafjarð-
ar, en sá brezki glotti háðs-
lega og leit á varðbátinn, sem
var bæði lítill og vopnlaus
með öllu og hafði auk þess
ekki hálfan ganghraða á við
togarann. Mun honum hafa
þótt ástæðulaust að hlýðnast
undir þessum kringumstæð-
um, og vildi losa sig við Ei-
rík og setja hann um borð í
bátinn. En Eiríkur lét þá bát-
inn sigla brott, og kvaðst
myndi verða kyrr í togaran-
um, nema þeir vildu henda
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 [ 111! M1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 [ 1111111111 ] I í IJ_
| Ingólfur Kristjánsson skrifar um Eirík |
I Kristófersson, skipherra á Þór |
111111111 m 1111 n 11111111111111111111111111111111111 n 11 n 1111111 n 111 ii i
stjóri á varðbátunum Enok og
Haraldi, er landsjóður leigði
til gæzlustarfa við Vestfirði,
en á þeim árum áttu Danir að
annast strandgæzluna hér, en
þóttu heldur atkvæðalitlif í
því starfi, svo að ríkið tók
sjálft báta á leigu, og árið
1926 eignaðist ríkið sitt fyrsta
varðskip, gamla Þór, og réðst
Eiríkur á hann í upphafi,
fyrst sem stýrimaður en síð-
ar sem skipherra, og hefur
hann nú stjórnað samtals 10
varðskipum um lengri eða
skemmri tíma, og verið skip-
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
sér í sjóinn. Ekki vildu Bret-
arnir ganga svo langt, en hót-
uðu Eiríki hungurvist, og
héldu svo af siað til Englands.
Þegar þangað kom, kærði Ei-
ríkur landhelgisbrot togarans,
og kom yfir hann íslenzkum
lögum.
Mörg fleiri áþekk dæmi
mætti nefna um framgöngu
Eiríks á fyrstu árum land-
helgisgæzlunnar og allt fram
á þennan dag, þótt ekki verði
fleiri getið hér.
Alþjóð er kunn hin ötula
óg farsæla framganga hans
E'rí’ ur Kristófersson skipherra
þetta sí*as+a é” í átökunum
við brezv'i Jan'thalgisbrjótana
innan nýju 12 raílna mark-
anna og viðræður hans við
foringia herskipanna. Hefur
frammistaða Eiríks ekki að-
eins vakið athygli hér á landi,
heldur orðið frásagnarefni
ýmissa stórblaða og útvarps-
stöðva út um heim. Þó að Ei-
ríkur hafi stundum fengið
kaldar kveðjur og grófar hót-
anir frá brezku flotaforingj-
unum — nú síðast frá Barry
Anderson er hann kvaddi og
fór alfarinn á dögunum — þá
hefur það ekki raskað ró hans
og öryggi, og það hefur kom-
ið fram í ýmsu, að einbeitni
Eiríks samfara orðheldni og
drengskap, h^fur aflað hon-
um trausts og virðingu meðal
erlendra sjómanna, sem hann
hefur átt samskipti við.
Segja má, að það sé tákn-
rænt fyrir störf Eiríks Kristó-
ferssonar í landhelgisgæzl-
unni, að einmitt hann skyldi
verða til þess að taka síðasta
brezka togarann, sem staðinn
var að ólöglegum veiðum inn-
an fjögurra mílna markanna,
aðeins tveim dögum áður en
nýja 12 mílna fiskveiðilögsag-
an gekk í gildi í fyrra, og að
hann skyldi einnig taka fyrsta
togarann, sem náðist úr hönd-
um herveldisins brezka, og
dæmdur var eftir hinni nýju
fiskveiðireglugerð, en það var
togarinn Yalafell, eins o g
kunnugt er, sem Þór tók aust-
ur af Seyðisfirði í vetur.
Ekki verður með fullri
viriu sagt, hve mörg skip Ei-
rikur Kristófersson hefur
tekið að ólöglegum veiðum
um dagana, fært til hafnar og
fengið dæmd fyrir landhelg-
isbrot, en þau eru orðin ærið
mörg. Á aðeins síðustu 20 ár-
unum af starfsferli hans hef-
ur hvm tekið milli 150 og
160 skip.
En þó að Eiríkur Kristófers-
son sé ef til vill kunnastur fyr
ir ötula framgöngu í land-
helgisgæzlunni, ber ekki síð-
ur að minnast starfa hans við
bjarganir og aðstoð, er hann
hefur veitt sæfarendum við
strendur landsins og á hafi.
úti. Alls hefur hann verið með
við björgun og aðstoð 550
skipa af ýmsum stærðum eða
allt frá litlum opnum bátum
til 17 þúsund smálesta skips.
Þeir eru því ótaldir, bæði ís-
lenzku og erlendu sjómenn-
irnir, sem beinlínis eiga hon-
um og skipverjum hans líf að
launa. Þess ber auðvitað að
geta, að ekki hefur verið um
bráða lífshættu að ræða í sam
bandi við allar þessar bjarg-
anir, en þegar rætt er um
biörgun skips eðá báta, er við
það átt, að þeim hefur verið
bjargað til hafnar, þegar skip-
verjar hafa ekki komizt það
af eigin rammleik, og orðið
hefur að draga skipin til lands
eða bjarga þeim út af strand-
stöðum. í mörgum tilfellum
hefur þó verið um beina mann
björg að ræða, þegar skipin
sjálf hafa farizt.
Að lokum má geta þess, að
svo farsæll hefur Eiríkur
Kristófersson verið í öllu skip
stjórnarstarfi sínu, að hann
hefur aldrei misst menn og
engin alvarleg slys hafa orð-
ið um borð í skipum hans.
Framh. á 15. síðu.
•*/
Alþýðublaðið •— 1. sept. 1959 0