Alþýðublaðið - 23.09.1959, Blaðsíða 10

HmmmmWMWMWMWWWWWmWMWWWWWWMW
Nýstárleg
kirkja hjá
Zúlúum
DINGAASTAT, S-Afríku.
Nýstárleg kirkja mun bráð
lega rísa þar, sem áður
flæddi blóð, og afkomend-
ur þeirra, sem féllu, reisa
hana fyrir afkomendur
þeirra, sem drápu.
Árið 1838 komu hinir
hollenzkumælandi Voort-
rekkers inn í land Zúlú-
manna, en þeir voru vold-
ugastir dökkra kynþátta í
Suður-Afríku. Höfðingi
Zúlúmassna — Dingaan —
gerði formlegan samning
við innflytjendurna og af-
henti þeim hluta af landi
sínu, en nokkrum dögum
síðar réðst hann ásamt her
mönnum sínum á foringja
Hollendinganna, Piet Ret-
ief, og 66 fylgdarmenn
hans og voru þeir allir
drepnir. í kjölfar þessa at-
burðar fylgdi blóðbað í
héraðinu og hundruð
hvítra landnema létu líf-
ið. Tíu mánuðum síðar
sigruðu hvítir menn Dung
aan og lið hans og vald
Zúlúmanna var brotið á
balt aftur. ,
Nú er hollenzka kirkjan
að byggja kirkju í Ding-
aanstat, þar sem hermenn
Dingaans réðust svo
harkalega á Hollending-
ana fyrir rúmlega hundr-
að árum. í grennd við
kirkjuna er verið að reisa
hæli fyrir munaðarlaus
Zúlúbörn. Arkitektarnir
byggja kirkjuna í svipuð-
um stíl og Zúlúmenn hús
sín. i
mMMMmWWWWWWWWMmWMWWWMMMWMlMiMW*
Sextygiir í dag:
SIGURDSSON
'SEXTUGUR er í dag Jón
Sigurðsson framkvæmdastjóri
Tjarnarbraut 20 Hafnarfirði.
Jón er fæddur 23. september
1899, sonur Sigurðar Bjarna-
sonar skipstjóra og Vilborgar
Þorsteinsdóttur, konu hans, og
er Jón elztur þriggja systkina.
Ölst hann upp í Hafnarfirði,
sem þá var lítill bær, en vax-
andi. Á uppvaxtarárum hans
var mikill framfarahugur í
landsfólkinu, ekki sízt við
sjávarsíðuna. Nýir atvinnu- og
framleiðsluhættir ruddu sér
braut, þjóðin var að vakna
efnahagslega og stjórnmála-
lega.
Ekki fór hjá því, að margir
áhugasamir og dugmiklir ung-
ir menn tækju þátt í þeirri
þróun. Einn þeirra var Jón
Sigurðsson. Hugur hans sner-
ist snemma að vélum, enda
eygði hann hina ótæmandi
möguleika, sem þær gáfu. Hóf
hann því nám í vélfræði, en
við andlát föður síns, varð
hann að gera hlé á og gerast
fyrirvinna heimilisins, enda
varð á þeim árum hver að búa
að sínu, þótt skammt dygði
stundum. 'Vann hann síðan
heimilinu meðan erfiðasti
hjallinn var klifinn og syst-
kini hans bæði höfðu komizt
til mennta. Þá fyrst fannst
honum hann geta snúið sér að
sínum hugðarefnum. Lauk
hann prófi úr Vélstjóraskóla
íslands og gerðist vélstjóri á
fiskiskipum. Var hann m.a.
vélstjóri á Surprise og bv.
Garðari. Auk þess vélstjóri í
frystihúsum um árabil.
Fiskvinnsla Islendinga
hafði um langan tíma staðið
í stað og nýting aflans langt
frá því að vera fullnægjandi.
Jón Sigurðsson hafði á sjó-
mannsárum sínum kynnzt
fiskimjölsvinnslu og vildi gera
þann iðnað stærri. Heimsstyrj
öldin síðari gerði allar fram-
kvæmdir í þá átt illmögulega,
en þegar að henni lokinni hóf
hann undirbúning að því að
koma þessu hugðarmáli sínu
í framkvæmd. Gerði hann til-
raunir með fiskimjölsvinnslu
í landi og notaði til þeirra vél-
ar úr togara og er honum þótti
einsýnt um góðan árangur
undirbjó hann og kom fótun-
um undir fyrirtækið Lýsi og
Mjöl í Hafnarfirði.
Sumarlangt vann hann kaup
laust og á eigin ábyrgð að und
irbúningi að byggingu verk-
smiðjunnar og fyrir dugnað
hans og þrautseigju tókst Jóni
Sigurðssyni að koma Lýsi og
Mjöli í tölu þeirra fyrirtækja,
sem fremst, standa í fiskimjöls
vinnslu, ekki aðeins hvað vöru
gæði snertir, heldur einnig
hvað viðkemur snyrtimennsku
og reglusemi.
Ytri aðstæður réðu því að
Jón Sigurðsson hvarf frá Lýsi
og Mjöli, sem þá var orðið eitt
mesta fyrirtæki í bænum. Tók
hann þá við rekstri fiskimjöls-
verksmiðjunnar í Grindavík
og hefur hann rekið hana s.l.
2 ár. Hefur Jón þegar stórbætt
framleiðsluskilyrði þeirrar
verksmiðju og er hún vaxandi
fyrirtæki í höndum hans.
Jón Sigurðsson er maður,
sem brotizt hefur áfram af
eigin rammleik, hann er íraust
ur maður og athugull, vina-
fastur þeim, sem hann tekur,
og hefur mörgum rétt hjálp-
arhönd. Stoð og stytta var
hann móður sinni alla tíð,
enda erfði hann góðmennsku
hennar í ríkum mæli. Jóni
hafa ævinlega verið eiginlegri
athafnir en orð og gerir hann
ekki endasleppt við það, sem
hann tekur að sér. Er honum
vel lýst með orðunum: „Betri
þykja mér heit þín, en hand-
söl annarra manna“. Gæfu-
NYLEGA er komið á bóka-
markaðinn rit, er nefnist
„Árbók Þingeyinga“. Útgef-
endur eru Þingeyj arsýslur
báðar og Húsavíkurkaupstað-
ur. í riti þessu kennir margra,
og að ég tel góðra grasa, bæði
í bundnu og óbundnu máli.
Þar finnast engin ákvæði, og
tel ég það útgefendum til
sóma. En það, sem fyrst og
fremst vakti athygli mína, er
ég fór að blaða í bókinni, var
auglýsing eða máske frekur
ávarp til ungra Þingeyinga
frá lyfsalanum í Húsavík.
Auglýsing þessi er svo fágæt
eða sérstæð, að mér fannst ég
knúinn til að grípa pennann
til að vekja athygli á henni,
því sannarlega á hún erindi
til allra ungra íslendinga. Og
innan um allt það auglýsinga-
moldviðri og skrum, er mað-
ur ýmist heyrir í útvarpi eða
sér í blöðum, er hún eins og
andlegur heilsudrykkur. En
orðrétt hljóðar hún þannig:
„Ungir Þingeyingar
Stundið íþróttir, syngið og
dansið! Eflið hreysti ykkar og
lífsgleði! Forðist vanheilsu,
þjáningar og lyf!
Húsavíkur apótek“.
Lyfsalinn, Helgi Hálfdánar-
son, er svo hógvær að setja
ekki sitt nafn undir. Allir
hljóta að finna þann anda og
það hjartalag, sem að baki
býr. Það fer um mann hlýr
og notalegur straumur við að
lesa svona auglýsingu, og því
vildi ég að sem flestir sæju
hana.
Þetta greinarkorn á ekki að
vera neinn ritdómur um Árb.
Þing. í heild. Þó vil ég aðeins
segja það, að verði framhald
þessa rits á næstu árum ekki
lakara en byrjunin, tel ég það
eiga fullan rétt á sér meðal
bókmennta okkar og útgef-
endum til sóma. Vænti ég, að
það verði vinsælt meðal íbúa
þeirra héraða, er standa að út-
UNDANFARIN 10 ár hefur
starfað brezkur flugvélaeftir-
litsmaður hjá íslenzku flug-
málastjórninni, og hefur hann
annazt skoðun og eftirlit á flug
vélum íslendinga fyriir hönd
ríkisins.
Nú heyrist talað um, og er
haft fyrir satt, að verið sé að
ráða annan Breta til viðbótar
til sömu starfa hjá flugmála-
stjórninni. Vekur þetta mikla
athygli og furðu, eins og mál-
um er nú háttað á milli íslend-
inga og Breta, en þó er hitt
maður er hann í einkalífi sínu.
Hann er kvæntur Sesselju Sig
urjónsdóttur, hinni ágætustu
ltonu, sem hefur búið honum
fagurt og vistlegt heimili. Tvö
börn eiga þau uppkomin, hið
mesta myndarfólk. Hinir
mörgu vinir Jóns og samstarfs
menn munu í dag senda hon-
um- hinar hlýjustu afmælis-
kveðjur.
X,
gáfu þess og engu síður hinna,
sem burt eru fluttir.
En fyrst ég greip pennann
á annað borð, get ég ekki
stillt mig um að minnast með
örfáum orðum á eina ritgerð,
sem þarna er og er eftir Helga
Hálfdanarson lyfsala. Grein-
in nefnist: Eggjagrjót og fjall-
ar'um tvo smásteina og gaml-
an húsgang. Ekki er titillinn
árennilegur eða mjúklátur.
En sá, sem les þessa grein,
gengur sannarlega ekki á
neinu eggjagrjóti. Um efnið
er farið svo skáldlegum og
listrænum höndum, að enginn
sem les, getur efazt um, að
þar fjalli kunnáttumaður um,
enda er H. H. löngu þjóðkunn-
ur fyrir býðingar sínar á ljóð-
um og leikritum.
Það er ekki ætlun mín að
reyna að lýsa því hárfína
víravirki, sem II. H. hefur
tekizt að smíða úr þessum
efnivið, enda ekki á mínu
færi, svo vel sé. Þeir, sem
njóta vilja, verða að lesa rit-
smíð þessa sjálfir. Hygg ég,
að einhverjir meðal hinna
yngri manna, sem vilja telja
sig skáld, hefðu gott af að
lesa hana sér til andlegrar
heilsubótar.
Af öðru efni árbókarinnar
vil ég benda á mjög athyglis-
verða grein eftir séra Sigurð
H. Guðjónsson, nefnist hún:
„Hvað óttaðist minn vin?“ og
fjallar að nokkru leyti um
vandamál nútímans.
Af gamanmálum úr árbók-
inni rná telja ljóð Egils Jón-
assonar, „Áhyggjuefni“, bráð-
snjallt eins og vænta mátti og
„í fáum orðum sagt“. Þar eru
ýms skemmtileg tilsvör, sem
rétt var að bjarga frá glötun.
Er þá ótalið allt hitt, sem
þarna er birt af ljóðum og
margs konar fróðleik. En það
mun mörgum þykja ærið
girnilegt lestrarefni.
stórum furðulegra, að sóttir
skuli menn út í lönd til að
gegna ofangreindum störfum,
þegar hér eru fyrir íslenzkir
menn, sem eru sérmenntaðir i
þessu .fagi og hafa staríað við
skoðun og eftirlit flugvéla um
margra ára skeið. Mun þetta
vera eina starfið í íslenzkum
flugmálum, sem íslendingum
sjálfum er ekki treyst til að
gegna, og er ekki vitað, hvað
því veldur.
Það er með öllu óskiljanlegt,
að, við skulum alltaf þurfa að
vera háðir Bretum í þessu efni.
Það er engu líkara en að þetta
starf verði' ekki unnið af öðrum
en Bretum. Gengið er framhjá
íslenzkum fagmönnum, eins og
þeir séu ekki til, þrátt fyrir á-
gæta menntun og dýrmæta
reynslu eftir langt og giftu-
drjúgt starf. Og það segja
kunnugir, að íslendingarnir
þekki ekki síður þær íiugvél-
ar, sem hér eru reknar, en hin-
ir brezku starfsbræður þeirra.
Framhald á 11. síðu.
Sfjörnuferðir
Framhald af 12. síðu.
síðar urðu þekktar undir nafn-
inu V—2. (V—1 var ekki eld-
flaug, heldur drifin áfram af
þrýstiloítshreyflum, og þar af
leiðandi ónothæf til geim-
ferða). Eftir stríð var mikil
samkeppni Rússa og Banda-
ríkjamanna um að ná í sína
þjónustu ungum þýzkum vís-
indamönnum, er unnið höfðu
að eldflaugasmíði.
Meðal þeirra, sem komu til
Bandaríkjanna, voru Werner
von Braun og Walter R. Dorn-
berger. Rússar náðu líka í
marga toppmenn í þessum vís-
indum. Með aðstoð þeirra
reyndu þeir fyrsta tunglskot
sitt 2. janúar sl., en það mis-
tókst.
ASalmál hjá SÞ
Framhald af 4. siðu.
Mörg Afríkuríki eru í þann
veginn að fá sjálfstæði og fylg
ist þingið með framtíð þeirra.
Kynþáttavandamálið í Suður-
Afríku verður til umræðu og
auk þess kvartanir Indverja
vegna meintra ofsókna á hend
ur manna af indverskum upp-
runa í Suður-Afríku. Marokkó
hefur lagt fram ályktun vegna
væntanlegra kjarnorkuvopna-
tilrauna Frakka í Saharaeyði-
mörkinni.
Indverjar flytja tillögu um
bann við frekari tilraunum
með Vetnisvopn og írar tillögu
um að fleiri þjóðir en þegar
hafa smíðað kjarnorkuvopn
fái ekki að koma sér upp birgð
um þeirra.
A F V OPNUN ARMÁL eru
ekki á dagskrá þingsins enn
sem komið er, en þess er að
vænta, að svo verði, einkum
eftir tillögur Krústjovs, er
hann flutti á þinginu.
Háværar raddir eru nú uppi
um það víða um heim, að Sam-
einuðu þjóðirnar hafi rekið
upp á sama skerið og Þjóða-
bandalagið gamla. Neitunar-
vald stórveldanna lami starf-
semi þeirra og í eina skiptið,
sem þær hafi komið í veg fyr-
ir styrjöld á takmörkuðu
svæði hafi verið við Súez 1956,
þegar Bretar og Frakkar urðu
að draga herlið sitt til baka
eftir að hafa náð til Súezskurð
ar, en þá sameinuðust Banda-
ríkjamenn og Rússar gegn á-
rásaraðilunum. En ennþá eru
Sameinuðu þjóðirnar eini vett
vangurinn fyrir viðræður
flestra þjóða og þær vinna
meira starf en flesta grunar á
mörgum sviðum heilbrigðis-
mála, rnenriingarmála og líkn-
armála almennt. Og öryggis-
sveitir samtakanna, sem stað-
settar eru við botn Miðjarðar-
hafsins, hafa vafalaust komið
í veg fyrir meiriháttar átök
Araba og ísrelsmanna.
Nýr forsefi
Framhald af 12. síðu.
kvæmismaður. Algjör eining
var um Icjör hans að þessu
siirni og voru Suður- og Mið-
Ameríkuríkin, sem ráð áttu á
hver yrði forseti þingsins að
þessu sinni á einu máli um að
enginn annar kæmi til greina.
Hann fær sijm sé ekki tækif æri
til að halda e’ins margar ræð-
ur og hann hefur gert hingað
til en hann á sér þá ósk heit-
asta að geta átt þátt í að draga
úr tortryggni, efla frið og
styrkja samfök allra þjóða.
Belúnde er kvæntur, á átta
hörn og átján barnabörn.
Jóhannes Guðmundsson.
Hvers vegna ERLENDUR
flugvélaeflirlifsmaður!
10 23. sept. 1959 — Alþýðublaðið