Alþýðublaðið - 29.09.1959, Blaðsíða 10
NÍRÆÐ 1 DAG
HJALMARSDOTT!
EYLAND við Nesveg er lít-
ið hús. Öldruð, fátæk hjón
byggðu það af litlum sem
engum efnum. Það var í sjötta
sinn, sem þau hrófluðu upp
skýli yfir höfuð sér og barna
sinna. Þau börðust áfram
langa ævi, bröskuðu með sinn
barnahóp, beygðu sig aldrei
fyrir einum né neinum en
fylgdu Alþýðuflokknum af
lífi og sál og sóttu alla hans
fundi. Þau komu með sína fáu
aura alltaf í kosningasjóðinn
eða til Alþýðublaðsins, lögðu
fram sinn skerf af skyldu-
rækni — og báðu þess að aðr-
ir gerðu slíkt hið sama.
Maðurinn er dáinn. Hann
lézt fyrir nokkrum árum, bak-
ið var bogið' axlirnar sligaðar.
Stritið hafði verið langt og
mikið, en alltaf hafði hann
veríð bjartur og hlýr. Konan
hans var miklu stoltari, sterk-
ari og harðari á brúnina. Hún
sat teinrétt og mikilúðleg á
fremsta bekk, hlustaði vel,
leit á sessunauta sína þegar
eitthvað var vel sagt qg kink-
aði kolli samþykkjandi. Hún
var þykk undir hönd, veður-
bitin og vinnulúin en alls ekki
sliguð. Hún var, þrátt fyrir
þunga brún, alltaf létt í tali,
að vísu dálítið óbilgjörn þeg-
ar því var að skipta, en hlát-
urmild og snör í fasi. Það sóp-
aði alltaf mikið að henni.
Hjónin í Eylandi voru Sól-
veig Hjálmarsdóttir og Eyjólf-
ur ísaksson. Nú situr hún í
litla timburhúsinu níræð að
aldri, skörp í hugsun, fylgist
með öllu, en er farið að förla
sérstaklega sjónin. Brúnirnar
eru eins, bakið eins beint og
rómurinn jafn skarpur þegar
hún tekur til máls.
Hún er Húnvetningur að
ætt. Foreldrar hennar voru
vinnuhjú og þau gátu ekki
fengið neitt jarðnæði. Svo
ætluðu þau að ganga í hjóna-
band um haust, en hann
drukknaði í Blöndu um sum-
arið. Sólveig var í skjóli móð-
ur sipnar víðsvegar, en gerð-
ist svo vinnukona í Vatnsdal.
Tæplega tvítug lenti hún suð-
ur á Álftanesi og gerðist þar
hlutakona. Þar kynntist hún
Eyjólfi. Þar var fátt til bjarg-
ar og hún dreif í því að þau
færu til Sauðárkróks og þar
voru þau í 18 ár. Þá fluttu þau
til Reykjavíkur. Þau eignuð-
ust átta börn og tóku fóstur-
son og byggðu sjálf og ein yf-
ir sig hvað eftir annað — og
loks Eyland.
Lífið hefur ekki alltaf bros-
að við þessari vinkonu minni.
En hún er tákn þeirra ís-
lenzkra alþýðukvenna, sem
bezt hefur verndað kraftinn
og þrekið í þjóðinni — og
fært hann til næstu kynslóð-
ar. Hún er fátæka alþýðukon-
an með barnahópinn sinn við
gegningar í byljum, við hlóð-
irnar og við rokkinn sinn.
Hún er móðirin og amman
með söguna. Megi hin síðustu
ár hennar gefa henni sama
þrekið og hún hefur alltaf
sýnt. Lífið beygði hana ekki,
ellin beygir hana ekki. Ég
gæti trúað því að hún muni
kveðja okkur heil í sinni, tein-
rétt og brosandi. VSV.
BÓKHLAÐAN hefur opnað
stóran bókamarkað í kjallara
verzlunar sinnar við Lauga-
veg, og eru þar á boðstólum
f jölmargar gamlar bækur við
ótrúlega lágu verði. Bóka-
markaður þessi mun verða op-
ipn allt til jóla og ef til vill
lengur, en þarna á fólk kost
á mjög góðum og ódýrum bók-
um.
Bækurnar, sem fást á bóka-
markaði Bókhlöðunnar, hafa
Framhald aí 4. síðu.
leggja til að kosningaréttur
verði í framtíðinni miðaður
við 18 ár í stað 21 nú.
Þing laiínulærSra
Framhald af 12. síðu.
. fyrir alla menningu vestur-
landa og töldu að auka beri
kennslu í henni og gera nám-
ið auðveldara og skemmti-
legra.
komið út síðustu tíu til fimm-
tán ár og eru á upphaflegu
verði, sem er ótrúlega lágt
miðað við núverandi bóka-
verð, Er hér um að i'æða bæk-
ur af öllum tegundum, frum-
samdar og þýddar, en margar
þeirra eru illfáanlegar í öðr-
um bókaverzlunum. Ætlar
Bókhlaðan að halda þessari
starfsemi áfram til að gera
viðskiptavinum sínum mögu-
legt að fá þessar gömlu bæk-
ur fyrirhafnarlaust og á upp-
haflega verðinu.
Mai'gra grasa kennir á þess-
um bókamarkaði. Þarna eru
bækur, sem vöktu mikla at-
hygli, þegar þær komu út fyr-
ir tíu til fimmtán árum, góð-
ar bækur og fallegar, og nú
eru þær á boðstólum með kjör
um, sem kallazt geta gjafverð
miðað við núverandi verð á
bókum, Er í senn um að ræða
bækur fyi'ir böi’n og fullorðna
og úrvalið mjög mikið. Bæk-
urnar eru sem nýjar og fyrir-
greiðsla við viðskiptavinina á
bókamarkaðinum hin prýði-
legasta.
K,
RÚSTJOV forsætisráð-
herra Sovétríkjanna er mikill
áróðursmaður og kann vel að
haga orðum sínum eftir áheyr-
endum. Afvopnunarræða hans
á Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna 18. september sl. var
í rauninni ekki annað en túlk-
un á draumi hvers manns um
frið, og framsetningin var svo
einföld, að við fyrstu sýn virð-
ist óhugsandi að þrautþjálf-
aður stjórnmálamaður hafi
flutt þessar tillögur um afnám
allra herja og eyðingu allra
hervopna á næstu fjórum ár-
um. Hinn útópíski boðskapur
ræðunnar stingur harkalega í
stúf við machiavellískar að-
ferðir Krústjovs á liðnum ár-
um, bæði áður en hann varð
númer eitt ,eftir að hafa rutt
úr vegi einum af öðrum sinna
gömlu vina, og eins eftir að
hann settist í hálfvolgt sæti
Stalins, sem fyrrum þrúgaði
Krústjov til þagnar. En er þá
þessi ræða annað en machia-
vellismi? Hrikaleg tilraun til
þess að fá vesturveldin til að
létta vöku sinni áður en næsta
útþensluskref kommúnismans
verður stigið í Asíu og Afríku.
Það er vert að rifja upp í fáum
orðum afvopnunartillögur ráð
herrans.
K,
kRUSTJOV lagði til að á
næstu fjórum árum yrði fram-
kvæmd alger afvopnun, her
og floti lagður niður, herbæki-
stöðvar yfirgefnar, herskólar
og heryfirvöld lögð niður. Með
þessu móti, sagði hann, yrði
komið í veg fyrir möguleika
til að hefja eða heyja styrjöld.
Krústjov bætti við, að hann
og aðrir, sem samþykkir væru
þessum tillögum, væru raun-
sæismenn.
1 SAMBANDI við þetta tók
hann það fram, að þessar til-
lögur þýddu ekki, að Sovét-
stjómin vildi hætta sérvið-
ræðum um bann við tilraunum
með kjarnorkuvopn, en ef þær
yrðu samþykktar, myndu að
sjálfsögðu allar birgðir kjarn-
orku- og vetnisvopna verða
eyðilagðar. En Krústjov end-
urtók einnig hinar síendur-
teknu tillögur Rússa um „leið-
ir til að draga úr spennu“ eins
og það er kallað á máli dipló-
mata. Þær eru: Fækkun her-
liðs í Mið-Evrópu, kjarnorku-
laust svæði í Mið-Evrópu, her-
stöðvar þjóða í öðrum löndum
lagðar niður og gerður verði
griðasáttmáli milli aðildar-
ríkja NATO og ríkjanna í 'Var-
sjárbandalaginu. Auk þess
verði unnið að því að gert
verði samkomulag um leiðir
til að koma í veg fyrir skyndi-
árásir. Þessar margþvældu til-
lögur Sovétstjórnarinnar, sem
tákna að Bandaríkjamenn
flytji her sinn frá Evrópu,
benda til þess að Krústjov sé
enn ekki reiðubúinn til að
leggja Rauða herinn niður á
næstunni, og eins hitt, að sam
kvæmt hinum nýju tillögum
er ekki gert ráð fyrir eftirliti
með því að afvopnunin fari
fram, en á því hefur strandað
samkomulag á liðnum árum.
E,
tekur, að Þýzkaland sé eld-
fimasti staður heimsins í dag
og hamrar á Berlínardeilunni.
Síðaslliðin tíu ár hafa Rússar
afskrifað Vestur-Evrópu og
snúið sér að því að leggja lönd
Asíu og Afríku undir kommún
ismann. Aítur á móti hafa þeir
ætíð reynt að hrekja vestur-
veldin frá Berlín með einhverj
um ráðum og með því að
geta orðið umræðugrundvöil-
ur víðtækrar afvopnunar. En
eins og málum er háttað nú
virðist afvopnun aðeins draum
ur, sem á í erfiðleikum með
að rætast.
1. KR
leggja yfirgnæfandi áherzlu á 2. Valur
Framhald af 9. síðu.
annað sýnna, en að nú mundu
KR-ingar öðru sinni deila stig-
unum við Frám (sbr. Rvíkur-
mótið 0:0). Framlínan var sund
urlaus, enda. voru þar sköi'ð fyr
ir- skildi. Loks er þrjár mínútur
voru til leiksloka átti Gunnar
hþrkuskot af löhgu færi, Geir
náði knettinum, en hélt ekki,
og Sveinn var þá ekki seinn á
sér að senda-hann með þrumu-
skoti upp undir slá. Og leikn-
um lauk 1:0 fyrir KR, en þarna
munaði hvað íninnstu í sumar,
að öðru vísi færi.
Staðan er nú þessi:
Þýzkaland hefur þeim tekizt
að draga athygli almennings
frá því, sem þeir aðhafast í
öðrum heimsálfum.
A,
-ITT ATRIÐI í ræðu Krú-
stjovs á allsherj arþinginu vek-
ur athygli. Hann margendur-
iLMENNINGUR allra
landa þráir frið, Foringi heims
kommúnismans spilar á frið-
arþrá mannkynsins í ræðum
sínum, en hverju á að trúa.
Eru stórveldin reiðubúin að
taka höndum saman um að
leggja niður heri sína? Er raun
verulegur vilji Sovétríkjanna
til að hefja „samkeppni á frið-
samlega vísu“? Er Krústjov
svo viss um sigur kommúnism
ans að hann vilji í einlægni
opna land sitt? Svörin við þess
um spurningum hljóta að vera
neikvæð enn sem komið er.
Þess er vert að minnast, að
Sovétríkin hafa tvisvar áður
borið fram tillögur um algera
afvopnun, fyrst 1932 og síðan
1955. Þessar tillögur þeirra
voru þá óaðfinnanlegar og svo
er sennilega enn. Þrátt fyrir
það er það skylda allra aðila
að taka til rækilegrar athug-
unar hverja þá leið, sem fær
kann að reynast til að afvopn-
ast, þótt ekki sé nema að
nokkru leyti, og forustumönn-
um vesturveldanna ber skylda
til að athuga gaumgæfilega
tillögur Krústjovs. Þeim hef-
ur yfirleitt verið tekið með
varúð, enda áróðursbragðið á-
berandi, en eins og Herter, ut-
anríkisráðherra Bandaríkj-
anna sagði í sambandi við þær:
„Tillögur Krústjovs vei’ða at-
hugaðar og Bandaríkin vilja
ganga jafn langt og aðrar þjóð
ir í að framkvæmd verði af-
vopnun undir eftirliti“. Ef
vilji er fyrir hendi og gripið
verður tækifærið þegar í stað
ættu af vopnunartillögurnar að
3. Fram
4. K.Þ.
5. Vík.
0 0
0 0
0 0 7:1 6 st.
0 0 5:1 4 st.
4:4 4 st.
1:4 0 st.
1:7 0 st.
0
2
2
2
Á sunnudaginn leika Valur
—Þróttur og Fram—Víkingur,
en annan sunnudag lýkur mót-
inu með leikjum KR—Valur og
Þróttur—Víkingur. — A.
SKIF4UttúHB KihlSLN'v
austur um land til Bakkafjarð-
ar á fimmtudag. Tekið á móti
flutningi í dag til Hornafjarð-
ar, Djúpavogs, Breiðdalsvíkur,
Stöðvarfjarðar, Boi'garfjarðar,
Vopnafjarðar og Bakkafjarðar.
Farseðlar seldir á miðvikudag-
inn.
Baldur
fer til Sands, Ólafsvíkur, Grund
arfj.arðar og Stykkishólms á
morgun. Vörumóttaka í dag.
Skaflfellingur
fer til Vestmannaeyja á morg-
un. — Vöi’umóttaka í dag.
• aa sp i s B s 8 Ne B.&a u> a c a c x « »• m k ® s r ■ c s r #t* aí
Faðir okkar,
ÞÓRÐUR JÓNSSON,
bókhaldari frá Stokkseyri, andaðist 28. selpt. í Landsspítalanum
Helga Þórðardóttir, Sigurður Þórðarson,
Guðrún Þórðardóttir, Ragnar Þórðarson,
Kristín Þórðardóttir.
10 29. sept. 1959 — Alþýðublaðið