Alþýðublaðið - 04.12.1934, Blaðsíða 3

ÞHIÐJUDAGINN 4. DES. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLABIÐ
ÚTQEFANDI :
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÖRI:
F. R. V ALDEMARSSON
RJtstjóm og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SIM AR :
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir}.
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prentsmiðjan.
4P06: Afgreiðsla.
FlSlgun opin~
berra istarfs**
manna.
MORGUNBLAÐIÐ tekur sig ti.1
á sunnudaginn, og telur upp
mikinn fjölda embætta, sem það
telur að stjórnarflokkarnir ætli að
stofna. Þa'ð ©r rétt að gera Mogg-
ainum þann heiöur að þiessu’ sinpi
að svara honum nokkrum orðum.
Þegarihaldið fjölgaremhættum.
Fyrst þarf að minna Mogga á
þietta:
Fyrir síðustu bæjanstjórnar-
köisinilngar í Reykjavík iofaði í-
baldið því mjög hátiðlega, að
fækka lembættum. pietta hefir
yfirlieitt verið þiess höfuðkosninga-
númer fyr og síðar, — að fækka
embættum og að dragá úr rekst-
urlskiostnEði þess 'opinbem.
.Þiegar bæjarstjórnarkosningarn-
ar voru um garð gengnar, fékk í-
hialdið tækifæri til þess að Ijukku
embættum jog' spara á rekstri
bæjarins.
En verkiln urðU þ.essi:
1) Að stofnað var nýtt emb-
æt'ti banda Jóhanni Möiller, við
rafveituna. (Hann hafði gert þáð,
siem hann gat, til þess að smala
atkvæðum handa íhaldinu.)
2) Að stofna nýtt embætti handa
formanni Varðarfélagsihs, Gun|n-
ari B'enediktssyni. (Mienn muna
hversu vel hann hefir reynst í
því.)
3) Að gera Ragnar Lárusson
einn af aumustu kosningasmölum
íihaldsins, að fátækrafulltrúa. —
(Allir vita nú hvernig hann hefir
neynst,)
En þiötta er nú bara lítið sýnis-
h'orn. J>að má týna fleixa til í
sögu íhaldsins, ef þurfa þætti.
\Uað er tvent, siern ber að muna
vel í sambandi við þetta: Fyrst
það, að þegar íhaldið lofar emb-
ættafækkun, þá framkúæmir það
embættafjöilgun, og í öðru lagi
það, og því má ekki gleyma, að
íhaldiið stofnar ný embætti án
þiesis að stofna til nýrriar sta,rf-
rækslu.
Þegar Alþýðuflokkurinn stofnar
til nýrra embætta.
Ef Jitið' er hins vegar á stefnu
Alþýðuflokksins í þiesisu sambandi
þá vefður að muna, að hann held-
ur því fnam, og það með óhnekj-
andi rökum, að hið opinbera verði
að taka í sínar hendur rekstur
margs konar atvinnu, seon ein,ka-
braskið hefir leitt út í ógöngur
og þjóðarhagur krefst að verði
þjóðnýtt. Af þessari stefnu hlýt-
ur það að leiða ,a'ö þeim mönnum'
fjölgar, siean teljast starfsntienn
þesis opiinbera, en það leiðir til
beins sparnaðar fyrir þjóðina. Hér
er eitt dæmi til skýringar.
Hið opinbera parf einn for-
stjóra par sem einkabraskið
parf marga.
Svo er náð fyrir gert að heimila
stjóminni aði taka einkasölu á
bílum og mótorvélum og raf-
magnstækjum.
Nú eru víst fliestir sammála um
þaði, að þ'essi tæki eigi að flytja
til landsins vegna ruotaþarfar
landsmanna. Landsmieinfn eigi því
heimtimgu á þvi, að við verzlun
með þessar vör,ur vinni elns fáir
menn og auðið er.
Moggi gerir ráð fyrir ,að ef
ríkið taki þetta í sínar hendur,
þuxfi það einn forstjóra og 15
—20 starfsmenn. Ef þú nú Moggi
góður litur vel í kring um þig,
þá getur þú áreiðanlega fundið
15—20 forstjórá, og líkl'ega tals-
vert flieirn, sem vinna að þvi að
flytja inn þessar vörur, og starfs-
miennilnnár í þjónustu þeirra skifta
áneáðanlega mörgtum tugum.
^arna hefir þér þó einu sinni,
þó óvart sé, tekist að láta skina
í nokkurm S'annleiika. par sem
'eánkabraskið notar 15—20 for-
stjóra, þarf hið opinbera ekki
Samvinnuútgerðarfélagið „Koibeinn
ungi“ á Vopnafirði.
Eftir Lórens Kailsson.
gefist vel og eru góðir að. því
Á síðastliðnu hausti var stofn-
að sainvinnuútgerðarfélag á
Vopnafirði. Að þessari félags-
stofnun stóðu um 20 sjómenn á
Vopmafirði. ^
Á fundi sínum samþykti félagið
að gera kaup á tveimur bátum,,
að stærð 18 smálestir. Fé til að
koma þessu í friamkvæmd hugð-
ist félagið að fá að láni, að fieng-
inni hrepps- og ríkis-ábyrgð, siem
og önnur féiög í sarns konár
starfsemi hafa gert. Stjónn Kol-
beins unga lieitaði nú álits hrepps-
mefmdar, og var hreppsnefnd ein-
rórna með þessu máli og taldi
fulla nauðsyn á að þessu yrði
hrundið í framkvæmd.
Nú liggur beiðni fynir hinu háa
alþingi um hjálp til handa þessu
félagi, og væri óskandi að þedr,
sem þiessu máli eiga að ráða til
lykta, bæru giftu tii að skilja
það til hlítar, hvílikt nauðsynja-
mál er hén á ferð. Það, sem vakir
fyrir rnönnum hér með þessari
stækkun útgerðar, ier aðallega
tvent. Fyrst og fnemst að auka
átvinnu í kaiuptúnániu méð því að
leggja hér upp fisk af þessum
væntanliegu bátum, þó aldnei
mema að hann að einhverju leyti
yfði veiiddur í öðr[um veiðástöðv-
um, svo sem líkindi eru til að
bátunum yrði 'einhvem tíma árs
róið annans staðar frá, tii dærn-
is frá Honnafirði, þá yrði sá fisk-
ur fluttur heirn, svo framarlega
sem að félagið biði ekki við það
fjárhagslegt tjón. í öðru lagi að
framlengja vinnutíma hjá þsim,
sem sjó stunda hér. Þau tæki,
sem mienn hafa hér til veiða, eru
opnir vélbátar og sem oft hafa
nema ehm. petta er að sparn ó-
þarfia millLiiði og að vinna að al-
þjóðiar heill.
pannig stofnar' Alþýðuflokkur-
inn til nýrna opinberra embæitta
vegna nýrnar starfrækslu, sem er
rekin mieð alþjóöarheill fyrir aug-
um.
Sama verður ekki sagt um emb-
ættórn, sem íhaldið í Reykjavík
ieyti sem þeir ná.
En opnir bátar koma ekki að
notum nema þegar fiskur geng-
ur á gnunnmið. Veiðitima opinna
báta er ekki hægt að ganga út
frá öllu lengri hér en 3 mániuði.
Veiði getur orðið ailmikil yfiir
þenna tínra, en venjuiega s,már og
þar af leiðandi verðminni fiskur.
Affconra flestra heim'ila í Vopna-
fjarðarkauptúni er að meira eða
minna leyti bundin við þessa út-
gefð, og verður því góð eða ill
eftir því sem gengur. Nú er slæm
afkoma eftir þetta surnar. En mér
dettur bara ekki í hug að kenna
slærnri vertíð að öllu Leyti, hún
l&r að ví(su í iakana iagi, en hvern-
ig er að hægt að ætlast til að
mienn afii þeirra tekna á 3 mán-
uðum, sem menn þurfa til að iifa
‘á í 9 rnánuði? Það ráð, sem er
hér til bjangar, er að lengja
vinnutímanni, auka atvinnuna í
plássinu, og þá skapast góð af-
kioma nrn leið.
Atvinnulieysið er9bölvun, slig-
andi piiága fyrir hvert þjóðfélag,
gróðnanstia alls ills, hefir komið
möngu iliu til leiðan og kenxur æf-
iniiega þar sienr það er. Það ætti
hinum ráðandi mönnum að vera
Ijóst. Hjálpið samvinnumönnium á
Vopnafirði til að fá tæki til að
vinina með, svo þan rí|ki atvinna
og iðja, en ekki atvinnu- og iðju-
leysi.
Loii&nz Karísson,
Vopnafirði.
Guðspeki-
fræðsla.
Frú Kristin Matthíasson hefir í
hyggju að flytja mánaðarlegn er-
indi um undirstöðuatriði guðspek-
innar. Fræðslan verður aðallega
miðuð við ungt fólk, þó eru aðrir,
gem viija taka þátt í námsflokki
þessum elnnig vélkomnir.
1. erindið verður flutt annað kvöld
stofnaði eftir síðustu bæjanstjórn- ' kl. 8 V* e. h. í húsi Guðspekifé-
arkosningar. : iagsins við Ingölfsstræti. 22.
, 'I Láhl I I í U
SaSffe Sínmandsson
sfbfugnr.
GUÐJÓN SIGMUNDSSON
Guðjón Sigrnundsson, til heim-
ilis á Bárugötu 34, Rvík, er 70
ára á miongun. Hann er ves,t-
firzknan ættar; fæddur á Ingj-
aldssandi við önundarfjörð; af
komandi merkriar og stæltrar
bændaættar, svo iangt sem rakið
verður, og er sú ætt margmienn
um Ömundar- og Dým-fjörð'.
Um nokkurt árabil rak Guðjón
búskap þar í sveit, en gerðist
sniemma sjómiaður og fiuttist þá
til Fiateyrar við Önundarfjörð,
þar sem hann dvaldi því nær 3
tugi ára, ýnrist sem sjómabur
(stýrimaður eða skipstjóri) eða
verkstjóri, og lagði á flest störf
gjörva hönd. Þótti hann frábær
dugnaðar- og hagleiiks-maður, við
hvaða störf, sem hann fékst, og
hvarvetna einn hinin ágætasti fé-
lagá, sem hugsast gat.
Hedmilá Guðjöns á Flat'eyri var
mjög rómað fyiir glaðværð, gest-
ílrni og gneiðvikni alla, enda spilti
konan þvr ekki, — Svanfríður
Jónsdóttir, síðari kona hans, og
sú, er fylgt hefir honum mestan
hluta æfi hans og enn lifir hjá
honum, afbragðs kona á alla lund.
Og þedr ,sem áttu því láni að
fagna, að vera þar því nær dag-
Jegir gi&sltir í því nær 20 ár, munu
seint gleyma þeim hjónunr og
heimiJi þeiiTa. Og enn er Guðjón
eins og fyr, glaður og spaugsam-
ur, sívinnandi og sílesandi og
sami niie'stá'ian í að aegja smielln-
ar sögur og hnittin gamanyrði
eins og áður, þegar hann hafði
hóp kátra félaga í kringum sig,
en var þó oftast miesti æiisla-
belgurimn sjálfur. Og áreiðanlega
verða þeir margir, sem nú mimn-
ast Guðjðns og þeeirra hjóna
beggja á þies,su rnerka afmæli
hans, fuliir þakklætis og hugari-
hlýju, og óska þess af alhug, að
æfáikvöldið megi verða þierm báð-
um hl.ýtt og notalegt. Og einn af
þeim mörgu er undirritaður, sem
uú minnist þeirra beggja í hópi
liinna allrabeztu, siem hann befir
komiist í kynui við á lífsleiðáinni
Af fyrra hjónabandi GuÖjónS
Jifa 3 börn, tvær dætur og Jón
bókari hjá Eimskipafélagi Islands,
og ieáin. dóttir af síðana hjóná-
bandi.
Snorri Sigfússon.
KLEIN,
Baldorsoðta 14. Simi 3073-
i . .■■'..ViT?. : ' . 1.;. f:i! . i ' ', ,í)
Eiaar Markan
(baryton).
Sössgskemtun
í Iðnö miðvikudag kl. 8 Vs e. h.
Við hljöðfærið ungfrú Elín Anderson.
Viðfangsefni eftii beztu innlend og erlend tón-
skáld.
Aðgöngumiðar á kr. 2,00 seldir hjá bókaverzlun
' * Sigfúsar Eymundssonar, Bókhlaðan, Lækjargötu,
Bristol, Bankastræti .og við innganginn.
Hringráseýðilegoingarinnar
Eftir IIja Ehrenburg
Ég hefi séð margar furðulegar
véliar um dagana. Ég hefi, séð
Moiigankrana, sem leáka sér aö
því að igrípa tröllaukin jánnstykki,
og vefstóJa, sem' stöðvast í gangi,
ef örmjór þnáður sJitnar. Ég hefi
séð vél með jámhendur og ó-
sýnileg augu: hún gætir þess má-
kvæmiega að cigaretturnar séu
'lagðar kyrfiléga í umbúðirnar og
lagar sjálf hinar smávægiJegustu
skékkjur. Ég hefi séð vélar, siem
voru færar um að dæma uim
aldur eggja, um vaxtareiknimg og
hljómblæ mannsraddarinnar. Ég
e,r Jömgu hættur að furða mig
á véJunum. En þó hefi é,g séð
eina vé'l, siem kom mér r vertu-
legan bobba. Ég skildi ekki strax
h:ið dularfulla eðli hennar. Vér
gerum hærri kröfur til vélarinnaf
en itil mannsins: vélin getur ekki
afsakað sig ineð skáldhnei'gðiu
lundarfari eða slæmri skapgerð,
hún á að Játa stjórnast af skyn-
semiinini. Þegar ég loksins hafði
sikilið hlutverk þessaraT véiar,
var ég ekki í rónmi fyr en ég
hafði ákveÖið að helga hen;ni
n'okkrar línur, er henni væru
samboðniar.
piegar nraður segir æfintýrr er
það siður að byrja langt aftur í
öldum 'Og ég ætla þvr ekki að
segja fyrst frá vélinni, heldur Iraf-
inu. pað var norlægt haf, þar
var oft þoka og á því sigldu
þúsundir seglsikipa, sem vom að
veiðum. Konurnar í fiskiþ'orpuin-
um imeð fram strömdimmi gengn
enn þá með hollenzkar húfur að
gömium sið. Við það er ekkert
að athuga — hafið var líka hol-
lenzkt og sjómennirmir veiddu
boJlenzka síld, sem mieð réttu er
talin herramanns matur. Auk
þass reyktu sjómennirmir úr krit-
arpípum og notuðu reiiðhjól, þeg-
ar þeir þurftu að fara eitthvaö.
Þieir Jitu umbætur nýja tíimams
hornauga, en létu sig dreyma um,
bffla. Þeir voru sanrnir og réttir
synir þjóðar sinnar, framtaks-
samir iedins og Sir Henry Dieter-
ding og hægfara eins og vind-
myl I urnar. Auðvitað væri eðilileg-
ast að vindmyllurnarværu borfnar
fyrir löngu, en í Hollandi er til
„félag til að vernda viindmyllurn-
ar“. Tilvena vindmyllu í grend við
Alkrnaar er mikiu betur vernd-
uð heldur ,en tilvera ungs frum-
byggja í hiollenzkri nýlendu. —
Neii, það vofðá engin hætta yfir
vindmyllunum. Hugsanir fólksinis
snérust unr Iiafið, HoJlaind er Jand
sáðvenjanna og framfaranina. Hol-
lendingar eru vanir að heyja bar-
áttn við hafrð og þeir vildu ekki
láta sér nægja endunninningar
um forna frægð. Þannig kom upp
áætlunin um að þurka Suðursjó-
injn. Nákvæmir útneikniingar voru
gerðir um, hvað marga haktara
væri; hægt að þurka og hvensu
margar sildir myndu farast. Þ®tta-
sýndi sig að vera gróðavæniiegt
fyrirtæld og nú var liði fylkt
á rnóti hafiinu. Blað stjórnar-
fliokksims, sem er svo hæverskur
að 'kalla sig „andstöðuflokk bylt-
iniga, og stjórnley&iis“, gaf út svo-
felda yfi:rJýsán.gu. „Við skulum
sýna heiminumi, að sé 5 ára á-
ætlunin framkvæmanleg, er það
á meðal siðmentaðrar þjóðar, ein
ekki í Jandi hins trylta skríls.“
Til að þurleggja hafið voriu mot-
aðar margar íurðulegar vélar, en
ckki voru þaö þær, siem saga
iníln á að snúast u;m. ÖJJu hafði
venið ráð fyri,r gert: vmnukostn-
aðinum, fegurð hinnahvítuimyJlu-
vængja, meira að segja vernd-
un hins þjóðlega höfuðfatnaðar.
Stjórn'endur verksins lröfðu fyrir
framan sig dyngjur af skjölu.m
og ógrynni af tölum. En einm góð-
an veðurdag bættist ný tala í
hóp'inn: það kom í Ijós ,að í
kornhlöðunx heim.sins lágu 630-
000000 BusheLs af korni, sem
griotnaði niður, af því að ekki var;
hægt að fá neinn til að kaupa
það. — Nú er koTnið ekki nein
húfa, sem óttast þarf dutlunga
tíiskunnar; um allan ixeim og á
ölJum timiumi er það lífsnauðisyn.
En mennirnir reyndust heimskari
en vélarnar: útreikningar þeirra
voru skakkir. Ár eftir ár héldu
þieir sífelt áfram að sá mieiru og
rneiru koTm — i Kalnada í Argient-
tínu og í Ástralíú. Byrgðirniar uk-
ust. Verðiö fél.I - Bændurnir fóru
á höfuðið.
Á fyrstu landspildunni, er tek-
ist hafði að þurka, hélt hol]'enzku.r
pnestur þakkarguðsþjónustu.
„Guð, láttu kornið spretta." Hand-
an við úthafið bles.suðu aðrir
prestar yfir báli; það voru eiikij
eJdtilbeiðendur; þeir bl'esisuðu
eldinn eingöngu wgna þess, að
alt of mikið var til af hveiti í
beiminum ; það var brýn nauðsyn
að eyðileggja það' siem allra fyrst.
En í Hollandi var sáð hveiti i
j’örðina, er hrifin hafði verið úr
klióm ægis. Hvað annað áttu hinir
starfsömu Hol lendinigar líka að
gera ? Ekki gátu þeir Játið hafið
flæða yfir akrana á ný? Þ'öir
feiáðu, en í hjarta sínu óskuðu þeir
að uppskeran yrði lítil. Upp-
skeran var góð. Þá fóru þeir að
brjóta heilann um hvemig hægt
væri að eyðileggja kornið. —
Þegar hinir lærðu hagfræðingar
segja, að alt of mikið sé til af
korini í heiminum, ber ekki að
slrilja það alt of bókstaflega. Ekk-
ert væri hægara en að finna nógu
marigar sterkar tiennur og tóma
magia, til að koma fyrir allri þess-
ari offramleiðslu. Því þó
að byrgðirniar í kornhlöðunum
hafi aukist fijótt, þá óx þó tala
atvininuleysingja og þurfamanraa
ínun hraðar. ÓteJjandi Kínverjar
vom að því konmir að hrynja nið-
ur af hunigri.’ En það heyrir undi'i'
mannfræðinia eða öllu heldur til-
finningarnar. Kauphallirnar l,ækk-
uðu konnverðið. Banltar fóru á
lröfuðið. Bændurnir urðu þung-
búnir á svipinn. Á alþjóðafundi i
Róm ræddu fulltrúar 46 landa
um að skipuleggja ónýtingu
konnBÍnis.
Eosiin er rauður vökvi. Stjórn-
málamömiúnum datt það snjall-
ræðú í hug, að gera kornið ó-
hæft til manneldis með því að
bella í það eosi'n. ,Þeir vildu
hækka kornverðið; kornið var
hægt að nota sem skepnufóður.
Það var stórkostleg franrför á
sviði 'kviikfjárræktarinnar, en þesBii
sa; a um korrjLð er bara ens koniar
fonnáli að æfintýrinu, — sjálft
æiintýrið' kernur rétt bráðum.
Allar kýr heims,in.s fóru sem
sé að hámja í sig afbnagðs hveiti,
„MamÍtoba“ ieða „Badetta“, og
gáfu nú stórum meiri nyt en áður.
Or mjólkinni var búið til smjör.
Auk þjess gæddi mannfólkið sér
á ljúffengri nautasteik. Það leit
út fyrin, að hér hefði fundist
heppiJieg lausn, ef til viil ekki
fyrir kýrnar, en a. m. k. fyriit
fóJUjið. En aftur komu tölurmar
með sJiettireltuskap sinn og hér
verð ég að líta sem snöggvast á
hina dularfullu eigiinleika þess.ara
taina.
Enn þá eiin taia kom sem reið-
arslag frá himnum ofan: Það var
al.t of mikið af nautgripum, of
mikið af kúm, uxum, kálfum. —
Áður fyr fengust Danir við kornr
rækt. Þeir vom svo skynsamir að
draga saman seglln í tæka tíð :
Þierr sáu fram á, að þerr myndu
ekki geta staðist samkeppnina við
Aimerífcu. í Ameríku er ógrynni
af óræktuðu iandi, en Danir búa
á litlum eyjum. Þeir gátu efnast
með iðjusiemr og kynbótum. ÞeiT
tóku mú að ala upp nautfénað og
svfflx.
Þeir náðu takmarfci s|nu: í him-
um miskunnarlausa, stormum-
ædda heimi, Jeit út fyrir að Dan-
nrörk væri gleðileg undantekning,
yndisleg iítil eyja, lítið hvítmáflað
hús undir skuggasæJum lindi-
trjám. Bændurnir drukku oock-
tail og óku í bílum. Maður gat
átt von á að þeir færu að venja
sig á ikampaví|n.sdrykkju og ferða-
lög í Utlum fiugvéiurn.
(Frh.)
i i , f ;
1 1 - I. i
Armbantísúr, Vasaúr,
Klukkur, fallegt úrval.
Hapaldar Hagan.
Sími 3890. — Austurstræti 3.