Alþýðublaðið - 21.12.1934, Page 1

Hvað nú —
ungi maður?
fæst í iöllum bókabúð-
um og á afgreiðslu Al-
þýðublaðsins.
RirSTJÓRI: F. R. VALDEFARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XV ÁRGANGUR
FÖSTUDAGINN 21. DES. 1934.
364. TÖLUBLAÐ
Bókaútgáfan
á árinu 1934.
SJALDAN hafa fteiri bækur
veri'ð gefnar út hér á iandi
©n á árinu, sem nú er að liða.
|Það er leftirtektarvert, að lang-
mastur hluti bókaútgáfunnar hefir
nú fænst yfir á haustin og sér-
staklega seinustu vikurnar fyrir
jólin.
Af peim bókum, sem komið
hafa út á pessu hausti, pykir
Alpýðublaðinu ástæða til að
benda sérstaklega á hina nýju
skáldsögu Halldórs ■ Kiljan Lax-
niess, Sjálfstætt fólk, sem Eggert
P. Briem gaf út, hið mikla fræðli-
rit séra Jónasar Jónassonar frá
Hrafragili, Islienzkir þjóðhættir,
sem Isafoldarpnsntsmiðja befir nú
gefið út, að höfundinum látnum,
og hina nýju útgáfu Snæbjarnar
Jóinisisoaar af Ljóðmælum Grijms
Thomsens.
Að öðru leyti fer hér á eftir
iisti yfir þær bækur, sem aðalút-
gefendumir hér í bænum hafa
gefið út á árinu, óg hafa þeir
sjálfir látið Alþýðublaðinu hann í
té:
Isafoldarprentsmiðia h.f.
befir gefxð út á áriinu 1934:
Rit Jónasar Hallgrhnssonar, IV.
bindi.
tslenzkir þjóðhættir, eftír Jónas
Jómasson frá HrafnagMi. Dr.
Einar Clafur Sveinsson bjó und-
ir prentun.
LjóCa af.i GuÖjn. GuÖmundssonar,
þrjú bindi.
Ljóð Einars H. Kvaran.
Ljóðmæli eftir dr. Björgu C.
piorláksson.
Grand Hótel, eftir Vicki Baum.
Sjófercaögur eft‘.r Sveinbjöm
Egiíson.
Skeljar, IV. hefti (Sigurbjörn
Sveinssom).
Barnavens úr Passíúsáimunum;.
Viðbætir við Sáimabókina (sem
prentsmiðjam tók aftur litlu
eftir að sala hófst og tapaðj
stórfé á útgáfunmi).
E. P. Briem
hefir gefið út:
Sjálfstætt fólk, i bandi kr. 13,00,
óbundin kr. 11,00.
Fagra verö-ld, í bandi kr. 7,50,
óbundiin kr. 5,00.
„Hieiða“, í handi kr. 6,25, óbumdiin
kr. 5,00.
Framhaldslíjf, í bandi kr. 8,00, ó-
bundin kr. 6,00.
Bjarni Thorarensen: Úrvalsljóð,
kr. 8,00 alskimm.
Jónasi HallgrilmsBion: Úrvalsljóð,
kr. 8,00 alskiinm,
C. C, Hormuíng: Æfisaga iðnaöar-
manns, óbundin kr. 4,50, í bandi
kr. 5,75, með skimmkjöil kr. 8,00.
Snæbjörn Jónsson:
Æfi Hallgrims Péturssionar, ób.
kr. 3,80, ib. kr. 5,50.
Hjálmarskviða, Sigurðjur Bjarna-
son, kr. 3,50 ib.
Grimur Thomsen, í síhirting kr.
20,00, í skionmi kr. 28,00.
Bókav.Sig.Kristjánssonar:
Harðar saga ok Hólmverja.
Gunnlaugs saga Ormstuingu.
Báðar búmar undir prentun af
Guðrna Jónssyni magister.
Ólafur Erlingsson:
Bjartar nætur: Kristmann Guð-
mutndsson, ib. kr. 7,50, ób. kr.
5,00, ib. á norsku kr. 9,00. Axel
Guðm. þýddi.
Anna í Grænuhlíð, II., ib. kr. 6,00,
ób. kr. 4,80.
Villidýrasögur: Árni Fr., með 12
myndum, innb. kr. 2,50.
Við Álftavatn: óUóh. Sigurðslson,
ib. kr. 2,75.
Tindar: Þorsteinn Jósepsson, ób.
kr. 3,20. 6 smásögur.
Söngur smæiingjans, Sumarliði
Haildórsson, ób. kr, 3,00, ib. kr.
4,00.
Bókhlaðan:
Við skulum halda á Skaga. Ný
unigbngasaga eftir Gunnar M.
Magnúss. Kostar innb, kr. 3,00,
i shirtingsbandi kr. 4,50. •
Sagra andimn. Gamansaga úrsveit
eftir Óskar Kjartansson. Með
myndum eftir Tr. Magnússon-
Kostar inmb. kr. 2,00, í shirt-
i ingsbandi kr. 3,00.
Saga málarans, kvæði eft-
ir danska skáldið Za-
karias Nielsen. Guðm. Guð-
mumdsson þýddi. Með myndum,.
Kostar heft kr. 1,50, í sihirtings-
bandi kr. 2,50.
Kisa veiðikló. Barnasaga með iit-
myndum. Kostar kr. 1,50.
Asninn öfundsjúki. Saga hamda
bönnum í Ijócium og litmyndum.
Freysteinn Gunnarsson þýddi.
Kostar kr. 2,00.
Lítið skritiði úr heimi barnanna.
Baroarím með litmyndum. Kost-
ar kr. 1,75.
Börnin frá Víðigerðá. Ný útgáfa
af þessari vinsælu unglingasögu
eftir Gumar M. Magnúss. Kost-
ar ininb. kr. 3,00, í shirtimgs-
bandi kr. 4,50.
Sig. Eggerz:
Sýnlr.
1834.
Sig. Eggerz, fyrverandi ráð-
berra og bankastjóri m. m., hefir
gefið út skáldskap sinn. Þaö er
sagt, að hann hafi flengist við
skáldskap frá bannæsku; ef svo
er, gietur maður ekki annað en
undrast, hve árangurinn er smár,
þegar þiess er gætt, að Sigurðiub'
ier inú kominn á efri ár og liti.Ha
framfara að vænta frá því, sem
komið er.
Maður getur heldur ekki varist
þeirri liugsun, að það myndi ekki
öllum arðvænlegt fyrirtæki, að
gefa út silílía bók, sem er sam-
safn og hálfgerður hrærigrautur1
af ræðum, nitgerð|um, sögum og
ljóðum í bundnu og óbundnu
máli, mieira að segja á fldna en
einu tungumáli.
Samt sem áður ber, bók þessi
vott um gáfaðan og góöan maun,
Guðbr. Jónsson: Gyðingurinln
gangandi og önnur útvarpser-
indi.
R. L. Stevenision1: I'ræningja höind-
um.
sem er andstæðingur hiriis vonda
i þessari veröid, svo langt sem
skynsiemi hans nær. Og það er
ef til vill ekki ústæða til að á-
feiiast höfundinn, þó hanin hafni
Grímur Thomsen. Lléðmælil.ogll
Beykjavík 1934. Snæb]örn Jódsfod.
ETTA er fallegasta út-
gáfa Lslenzkiar bókar,
sem komið hefir hingað til,
að því er ytri kosti smertír.
Pappír, prentun og band er
alt með ágætum, hvort sem
er hið ódýnara shiitingsband
eða hið aýrara skinnband,
sem óneitaniega er fatíeg-
asta búðarba.id, sem sést
hefir hér á landi. Hugsun
Ctgefanda, sem kemur fram
í ytra frágangi þessarar út-
gáfu, er bæði falleg og rétt,
að .þölni skáldum, sem eru
og munu verða hin miklu
skáld þjóðarinnar nú og í
framtíðiinni, þurfi að veljast
hinin fegursti búningur, og hainin
befir þar orðið öörum síðari út-
gefendum til fyrirmyndar. Verk-
um slcáida na má líkja við helgan
dóm, en útgáfan er Kelgiskrínið,
— því, betur, sem tiL þess er
vandað, því meiri virfing er hin-
um helga dómi sýnd. ,Það er von-
andi, að hér eftir sjáist ekki fram-
ar sörJalegar útgáfur á hálfgerð-
an umbúðapappír af skáldum
þeim, sem andlega séð hafa verið
mengur þjóðarinnar.
GRIMUR THOMSEN
að segja slíkt með vissu, sem
auðvitað aldrei er.
Útgáfunni fylgja æíi'aga Grims
eftir Jón heitinn Þorkelsson góðr-
ar minningar og ritgerð Siguröar'
próf. Nordals um skáldskap
Grtms, og eru hvor um sig, þó
ólíkar séu, frábærar.
f>að iðrast enginn eftir að lesa
Grím, og sá, sem hefir lesið hann,
mun ekki geta á sér setið að:
kaupa hann.
Það dettur víst engum manni
í hug að fara að ritdæma Grím
Thomsen; hann er hafirjn upp úr
þvr. Hann er íslenzkast allra ís-
lenzkm skálda og þó á evrópu-
vísu, þvi að varla mun nokkur ís-
lenzkur höf. hafa innli'ast erlendri
menningu eins fast og G'rfmur;
hann hefir numið alt en eng'u
gleymt. Hann er fyrsti Evrópu-
Islendingurinn, og hainn er lifandi
sönnun þesis, að íslenzk og eilcind
memin.g geta mjög svo hæglega
samlagast svo að ve.1 fari; erliend
merjni'ng siast um hraun íslcinzks
hu a fars. Það er hcimskulegt aö
tala um það, að þetta eöa hitt
sfcáldið sé mesta skáld síns lands,
því að venjulega eru mestu skáid-
in svo óiík, að þar verður enginn
sairaiburður gerðiur, sem af neinu
viti getur verið. En það er víst,
að aldir munu líða og íslenzk
tunga verður að gierbreytast, áðuir
en Islendingar hætti að Lesa Grhn
Thomsien. Það er að vísu sagt,
að ma gir men.n eigi erfitt um
að venjast Lestri bundins máls,
sérstaklega á síðari tímum. Þetta
má vel vera að satt sé. En hitt
er jafnvíst, að hver sá, siem svo
er ástatt um og leggur á sig ör-
lítillar stundar erfiði, mun læra,
að því er ekki á gl,æ kastað, því
að þeim, siem það gerir, veitiist
úr þvii ein hin ágætasta nautn,
sem lífið býðúr, og er það þó
öspart í þeim efnuni.
Ýmisl'egt er nýtt í þiessari út-
gáfu, og þett'a er heildarútgáfa,
svo að hér fær lesandinn aJt, sem
til er fr.á hendi höf., að svo miklu
leyti, sem mokkurn tíima er hægt'
Sigu ðor Bjarnason:
Hjálmarskviða. Bókaverz 1 un
Snæbja nar Jónssonar. —
Reykjavík 1934.
pað er nú svo fcomið, að rínina-
kveðskapur er með öllu hættur
hér á landi, o,g er það il!a farið,
því að þó rímur væm harla imis-
jafnar að gæðum, var alt af inn-
a u.n og : aman við ma gt ágæt ,
í þeim, og með þroskun og þjulf-
un hefði mátt gera þá giein bók-
mientanna ágæta, eins og „Ölafs
rfma Grænlendings“ eftir Eirar
Benediktss'on ber mjög ljóslega
með sér. Svo langt er k*o.m.ið, að
kunnur rjthöfundur íslenzkur bef-
ir sagt um rímnakveðskap í Út-
varpinu, að þar væri „vitlausi
maðurinn í Útvarpinu" á ferö-
inni, en sá spjátrungsskapur
mininir á manniinn, sem ekki þekti
hrífuskaft eftir langa útivist úr
sveitinni, og gefur jafnvel tilefnfi
til þess að athuga, lrvort sá höf.
sé ekki frekar íþróttamaður en
listamaður.
piessi kviða, sem hér birtist, ier
eftir ungan mann, siem fórst áður
en hann var að fullu vaxinin úr
gra,si, og ber þiess glöggan vott,
að þaðl er ekki mientun ein iog
skólaganga, sem gera mienn að
andans mönnum, heldur meðfædd
andagift, og er engan veginin víst,
að hún lendi alt af á skólabekkj-
unum.
pietta rit hefir að verðugleikum
hliotið' miklar vinsældir, og er
þietta 4. og fyrsta fullkiomna út-
gáfa þess. Á útgáfunni er sami
snyrtibragur og á útgáfunni af
Ijóðum Gríans Thomsen, þó minna
sé í borið.
oftast nær í háifleiðinlegu röíli
og ótímabærri rómantík.
Af eiinhverjum ástæðum er
Sigurður mestur hagyrðingur og
Ævisaga Hallgr! ns Péturs-
sf,nar.
næst því að vera skáid, er hann
yrkir á dönsku. Kannske hefir
hann ort þau kvæði á síhum
beztu árium.
Þessii bók er fráleitt
bókmentalegt afieksverk, ien
hún er faJJaga hugsuð og af góð-
um vilja igerð. Meira er ekki hægt
að heimta af þessum höfundi.
eftir Vigfús Guðmundsson
í Engey. Bókaverzlun Snæ-
bjamar Jónssonar. Reykja-
vík 1934. i
,Það er'einstaklega virðiingarvert
af alþýðumarni cins og höf. að
leggja fyrir sig fræðileg stö.'f, og
er skaði, að hann skuli ekki í
æsku hafa fengið skólaþjálfun,
Bezta barnabækurnar.
Fyrir hver jól kemur út mikiil
sægur af bókum fyrir börn og
unglinga. Eru þær auðvitað mjög
misjafnar að gæðum, en þær tal
ég beztar, sem vekja starfsþrá
uniglinganna og hvetja þá til sjálf-
stæðra athafna. Bækurnar um
Jiesú-barnið og blómið á eilíföar-
eniginu, þær sem eru fullar af
innihaldsiausum sætyrðum, eru
einskis virði og jafnvel til hins
vérra.
Núr.a fyrir jólin hafa komið út
margar barnabækur, og hinar
beztu þeirra, sem ég hefi séð,
eru ,,Við skulum halda á Skaga"
eftir Gunnar M. Magnúss (fram-
haldið af Börnunum frá Víðigerði,
sem út kom í fyiria), „Strákarnir
sem struku" eftir Böðvar frá
Hinífsdal, „Kak“ eftir Vilhjálm
Stefánsson og Violet Irwin, og
„Villidýrasögur“ eftir Árna Frið-
rikssoin.
Þ'össar bækur eru allar handa
bömum.sem eru kcmin af bern ku-
aidri og hugsa sjálfstætt, enda
eru þær jafnframt ætlaðar ung-
lingum. Tel ég að varla sé hægt
að gefa þeim betri jólagjöf en
einhverja þessara bóka, enda eru
þær allar mjög ódýrar.
Um eina af þessnm bókum',
„Villidýrasöigur“, hefir áður verið
skrifað hé>r í blacið.
„V;ð skulDin haldi á S’<ana“
Eftlr Gunnar M Magnúss
„Við skulum halda á Skaga“
?r framhaLd af sögunni Börrain fn.
Víðigerci, sem út kom í fyrra
fyrir jóilin. Varð salum á þeiririil
bók svo mikil, að hún seld'ist
upp á fáum dögum, og var hún
gefin út í anr.a i útgáfu núna í
ihaust. i , Eö.min fr.á Viðigcröá" er
skýit frá því, er Víbigerðisfcilkið
slítur sig upp úr basli.ru og bág-
indunum í sveitinr.i og flyzt til
Ameríku. Er þar einnig skýit frá
fyrstu eríiðilsikumum, sem vcröa á
vegi fjöLskyldunnar í óbygðum
Kanada. — „Stjáni langi“ er aðal-
því að þá ex óvíst hvað úr honum
hefði ræzt. Bók þessi er að mörgu
lieyti fróðleg, og er mikil virna í
berjni, ien æíisagan sjálf er þó
ekki eftir höf., sem xeyndar minstu
máli skiftir, og er hún betri en
engim meðan ekki er t.l önmur
æfisaga, en betur má þó ef duga
skal.
Viðbætir höf. um Saurbæ og
Saurbæjarpresta er í sjólfu sér
nóigu fróðiegur, e;n kemur svo
sem ekki æfisögu séra Hallgríms
við. pað, sem höf. ieggur til frá
s'jálfum sér, ©r fult af órökstudd-
mn slieggjudómum, sem þó bera
það með sér, að þeir eru ekki
amnað eða meira. Höf. er og full-
viss um ýmsar kenmingar, sem
hamn setur fram um efni, sem
hanm skortir öll skilyrði til þ'ess
að bera skyn á, og þá skjöpiast
homxun líka vitneskjan um það,
hvað séu nothæf hieimildarrit og
hvað ekki, og alfræðiorðabækur
eru ekkii í þeirra röð.
En ritið er samið af svo góðurn
huga og svo fullum vilja til þess
að ge:a minningu Hallgríms svo
góða sem má, að þsgar af þeixxi
ástæðu er það eiguiegt, og það
má að ýmcum notum koma. Al-
þýðufræðimern vorir eru nú
oi'ðmir svo fóir, að það verður
að ieggja alúð við þá.
Guöbr. Jónsson.,
sögubetjan. Hann er pörupiltur,
en vel gefinn, framtakssamur
mjög og tekur upp á ýmsu, sem
engum öðrum dettur í hug. Stjáni
langi á eigiinlega engan að. Hann
i3r í raum og veru flækingur úr
Reykjavík, sem hefir lent hjá
VíðigerEisfóikiinu og flækst með
því til Ameríku. Stj.áni strýkur
frá því, þegar út er komið, og í
hinni nýju sögu er Stjáni láti-nn
skýra frá æfintýrum sínum, í stóíia
landinu, aðallega í bréfum til
Geira kunningja síns, sem ixndi
*ekki i Kaiada og íluttist heim i
sveitina sína aftur.
Og æfintýrin eru mörg og mik-
ilúðleg. Hann flækist um stór-
borgirnar, lærir alt og dnekkur i
sig fróðil ik. Hann fer í leiðangur
með gullJeitarmönnum, en f-elli-
bylur sundrar leiðangursmönnum-
um, sxxmir famst, en tveir koon-
ast af, og er Stjáni annar þeirra,
Har.n nankar við sér milli tveggja
þúfr.a, hattlaus, skólaus, jakka-
laus og með buxumar niðrum
sig, ringlaður og veikur. Hann
liggur iengi tnilli þúfnanm og
starir upp í himirinn, aliednin. í >ó-
bygðunxxm, og í fyrsta skifti á
æfinni er hann að þvi komimn að
gefast upp. En þá dettur honum í
hug þiessi ágæta og kröftuga visa,
sem har.m lærði heima af sjó-
mönmum:
Austan kal dinn á oss blés,
upp skal faldirn draga;
velti aldan vargi hlés,
við skulum halda á Skaga.
Og vfcan eykur bomum kraft,
Hann rfc á fætur og heldxxr af
stað til bygða. Svo predikar hann,
og er ekki frítt við að| í gegn um
priedikun hans skíni katdhæðni og
ádieála hðf. Verður sagan svo ekki
rakin mcira hér, en Stjáni kierni-
ur heim og kyssir fyrsta íslenzka
drenginn, sem harm hittir. Hann
er kominm hcim tll að breyta land-
inu og gefa fátæka fóLrinu líf.
Har.n segir við gámlan uppgefirm
bónda, sem hann hittir á förn-
um vegi:
,,Það getur vel verið, að lcið
mín liggi aftur til Ameriku, og
þá skal ég svipast um eftir bróður
þínum, ... en hér á landi liggur
mikið verkefni fram undan fyrir
mig. Ég er komian tri þess að
ryðja bnautir um byggðjr og ó-
byggðir, til þ-ess að rifa niður
fjöliin og stífla árnar, — og til
þess að manna fólkið. Hér hafa
menm alist upp við skókreppu,
og bera þiess menjar alla æfi, ien
æskan á að eignast fallega og
góða skó.“
Og sagan endar þannig, að auð-
séð er, að enin er von á framhaldi.
Ég tel mig ekki mæla um of, þó
að ég segi, að þiessi bók sé bezta
barna- og unglinga-bókin, siem ég
hefi liesið á síðustu árum. —
„Við skulum halda á Skaga“ er
betri en „Börnin frá Víðigerði“.
„St áka-nír, sem strnku".
Ettir Böðuar frá Hnlfsdal.
‘Þessi saga er full af æfintýrxmx,
svacilfö.um, skemtilegum uppá-
tækjum og lærdómi fyrir ung-
linga. Hún segir frá þremur dug-
liegum stráikum. Tveimur bræði'-
unx iit fátæku koti, sem all af
eru skítugir, en ákaflega uppá-
fyndinga. axir og dugl g r, -og
syni kaupniamndcs og burgeissins
í; þorpinu ,sem á að ala upp á