Skírnir - 01.01.1891, Blaðsíða 54
MANNALÁT.
M
uppi. Hann lærði i mörg ár hjá Berggreen að smíða ljóð og gékk honum
svo vel, að 1839 var honum falið af hinu konunglega leikhúsi að smíða
lög við „Aladdin“ eptir Oehlenschláger. Árið 1840 smíðaði hann lög við
Bournonvilles „Fædrelandets Muser“, og 1841 vann hann verðlaun tónlaga-
fjelagsins í Höfn með tónsmiðinu „Efterklang af Ossian“, sem enn er
talið ágætt. Þá fyrst varð nafn hans frægt. Hann sendi Mendelssohn á
Þýzkalandi „sýmfóni (í C-moll) 1842; Mendelsohn líkaði hún svo mætavel
að hann ritaði hinum unga manni, sem hann ekki þekkti, hréf til að láta
í ljósi gleði sína og þakkir. Lét hann leika hana í Leipzig og var gerð-
ur góður rómur að benni. Næsta ár fór Gade til Leipzig og tók Mendels-
sohn forkunnarvel á móti honum og lét hann jafnvel standa fyrir söng-
leikum í sinn stað, er hann var vant við látinn. Gade ferðaðist til ítaliu
og stýrði hinum ágætustu söngleikum á Þýzkalandi 1844—45, en 1845—
47 stýrðu þeir Mendelssohn þeim báðir og skiptust á. En 1847—48 stýrði
Gade þeim einD. Þá byrjaði öfriður miili Danmerkur og Þýzkalands og
Gade fór heim af ættjarðarást og afsalaði sér hinni mikln stöðu sinni.
Síðan kúrði hann í Danmörk og neitaði öllum boðum utanlands. Að
eins 1853 stýrði hann söngleikum í Leipzig. Frá 1850—1890 stýrði hann
tónleikum i félagi þvi, er kallast „Concertforeningen", og mörg önnur
embætti tókst haun á bendur. Hefur hann verið nokkurskonar miðdepili
í öllu söng- og tónlífi í Danmörk síðan 1848. Ekkert danskt tónskáld var
jafn frægt í útlöndum, og var hann kosinn félagi í iiestum tónafélögum i
Evrópu.
Tónsmiði hans eru sura þjóðleg og norræn í anda, sum með Evrópublæ.
Á hann mikið að þakka Berggreen, er vakti hjá honum tilfinningu fyrir
þjóðkvæðum og vikivökum (Kæmpeviser). Svo sagði Schumann, hið ágæta
tónskáld, að aldrei hetði þjóðlegur norrænn blær komið fyrir í stórum tón-
smíðum fyr en hjá honum; áður har að eins á honum í vissum söngvum.
Helzt af hinum þjóðlegu tónsmíðum hans eru: „Agnete og Havmanden“
(1842), „Höjlandsouverturen11 (1844), „Comala“ (1846), „Elverskud11 (1852),
„Balders Dröm“ (1857), „Gefion“ (1869), 8. symfoni (1870). Af öðrum
tónsmíðum hans eru merkust: Korsfarerne (1865), Kalanus (1868), og tvö
tónsmiði, er hann smíðaði fyrir Englendinga: Zion (1877) og Psyche (1882).
Hann hefur að eins smíðað einn tónleik „Mariotta11 (1848—49). Það má
segja um hann, að hann hefði orðið meiri maður og frægari, ef hann hefði
ekki fæðzt, í Danmörk.