Skírnir - 01.01.1894, Qupperneq 53

England.
53
að á BÍðari tímum yeitt framfaralöggjöf fulltrfiamálstofunnar, og sagði, að
nú yrði þjóðin sjálf að fara að skera úr því, hvort lávarðarnir ættu að
hafa leyfl til að ónýta allt starf manna, sem kosnir væru löggjafar þjóð-
arinnar af 7 miljónnm Breta. Kæðan var að mestu flutt með hinum sama
krapti og hinni sömu Bnilld, sem menn hafa átt að venjast hjá Gladstone,
og var hún af mörgum talin ein af þeim merkilegustu ræðum, sem hann
hafði haldið um mörg ár.
Eptirmaður Gladstones i stjórnarformeunskunni varð Archibald Philip
Primrose, jarl af Rosebery, ungur maður, að því er gerist meðal æðstu
stjórnmálamanna Breta, 47 ára gamall að eins. Hann hafði áður verið
formaður borgarstjórnarinnar í Lundúnum og leyst það starf af hendi með
hinni mestu snild. Auk þess hafði hann og tvisvar verið utanríkisráð-
herra í stjórn Gladstones, og yfirleitt. er hann talinn mjög mikilhæfur
maður. En þegar er hann tók við yfirstjórn landsmála kom það i ljós,
að hann átti við jafnvel óvenjulega mikla örðugleika að stríða. Tvennt
var það, er honum var einkum til foráttu íundið. Annað var það, að orð
hafði á þvi leikið, að hann væri ekki nema hálfvolgur í heimastjórnar-
máliuu irska. Parnellssinnar, sá flokkur íra sem harðast gengur eptir
frelsiskröfum þjóðar sinnar, undu hið versta við að fá hann fyrir stjórnar-
formann og lýstu tafarlaust yfir vantrausti á honum. Kosebery ljet að
sönnu í ljós, þegar er hanu hafði tekið við stjórninni, að engin stefnu-
breyting mundi verða í írska málinu hjá frjálslynda flokknum undir stjórn
sinni. En rjett á eptir fórust honum nokkuð tvíræðlega orð um málið i
lávarðamálstofunni; orð hans voru skilin svo nokkra daga, sem hann ætl-
aði að leggja málið á hylluna þangað til meiri hluti Englendinga hefði
sannfærzt um rjettlæti og nauðsyn breytingarinnar. En allir búast við að þess
verði alllangt að bíða. Mjög mikill meiri hluti Englendinga er heimastjórn-
armálinu mótfallinn, en aptur á móti á það sinn aðalstyrk hjá Skotum
og svo írum sjálfum. Rosebery hjelt svo bráðlega á eptir ræðu i Edin-
borg, og lýsti þar afdráttarlaust yfir því að orð sín hefðu verið misskilin,
og að sjer kæmi ekki til hugar að víkja frá stefnu Gladstones í málinu,
enda hafði frjálslyndi flokkurinn Gladstone stöðngt í ráðum með sjer. En
orðrómurinn um hálfvelgju Roseberys i málinu hafði fest rætur og dró
vafalaust úr trausti manna á honum.
Annað, er allmargir virtust eiga örðugt með að sætta sig við, að því
er snerti stjórnarformennsku Roseberys, var það, að hann átti sæti i lá-
varðamálstofunni. Einkum var það Labouchere og flokkur hans, sem taldi