Skírnir - 01.01.1899, Blaðsíða 34

34
Búa-þátttir
yalt hlýtur að verða, þegar líkt stendur á, kom upp ýmislegur.ágreining-
ur, er sumum innlendum þjóðflokkum þðttu landnámsmenn sjer of nær-
göngulir um landamerki, en landnámsmönnum inir innlendu menn þjðf-
óttir á fénað sinn. Þetta leiddi því oft til vopnaviðskifta, og áttu Böar
þessir einatt í stríði og unnu þeir jafnaðarlega lönd af innlendum
mönnum, uns Báar höfðu undir sig lagt alt það iandsvæði, þar sem nö
er Oraníu-þjððveldi, Transvaal og Natal. Fregnirnar um þessar miklu
landvinningar gátu náttörlega enga öfund vakið hjá svo útvöldum kristn-
um lýð eins og Bretum. En það særði blámannadálætið brezka, að þetta
ðbrezka Böa-lið skyldi vinna lönd með hernaði undan sakleysingjunum
svörtu í Suður-Afríku. Vitaskuld gerðu Bretar ið sama um viðan heim,
hvar sem þeir fengu því við komið. En Bretar eru ekki Böar. Stjðrn-
vizkan brezka komst að þeirri niðurstöðu, að Böar gætu ekki losnað við
brezka þegnskyldu, þðtt þeir flyttu burt úr landeign Breta. Þeir gerðu
því her út á hendur Búum, ráku þá burt úr Natal og brutust inn í Or-
aníu-þjóðveldið; áttu þar margar orustur og veitti ýmsum botur. Við
þetta lentu Bretar sjálfir í ðfriði við ýmsa innlenda þjóðflokka, einkanlega
þann er Basuto-Moshesh hét, og komust þeir brátt að raun um, að slíkir
leiðangrar vðru bæði arðlausir og hættulegir. Þeir höfðu hvorki sðma né
frið upp ör hernaðinum, og þreyttust loks á öllu saman; réðu því með
sér 1852, að hætta við alt saman, kannast við Oraníufljót sem yztu landa-
mæri brezkra yfirráða, og lofa Búum, Köffum, Basutóum og Zöluum að
eiga sig sjálfa. „Vér gerðum nú — segir Froude — skjallega samninga
við BöaríkÍD tvö, sem þá voru á stofn komin; skuldbundum vér oss til
að hlutast aldrei framar til um viðskifti Böa og innlendra manna fyrir
norðan Oraníufljót, og láta það hlutlaust með öllu, hvort ríki þessi yrðu að
víggarði milli vorra landa og þjððanna í Mið-Afriku, eða þau hnigu í val-
inn og yrðu inum innlendu villiþjóðum að bráð, sem vóru svo stðrmarg-
faldlcga fjölmennari en þau; og það töldum vér líklegast og vonuðnm.
Böar að sínu leyti skuldbundu sig til að taka ekki upp aftur þrælahald.
Og við þetta skildu báðir málsaðilar að sinni sáttir að kalla".
Þessa samninga sína héldu nú báðir málsaðilar í 17 ár, að því und-
anteknu að Bretar gerðu ber samningsrof 1869, sem síðar mun getið verða.
Öll þeBSÍ 17 ár var friður á öllum landamærum Bl'etlandaeigna í Suður-
Afriku. Af Höfða-nýlendu fóru engar sögur, en hún þreifst vel og tók
framförum í friði og ró. Búaþjóðveldin nýju liðu ekki undir lok, eins og
Bretar höfðu við búist, heldur þrifust og efldust ár frá ári og náðu nú