Skírnir - 01.01.1899, Blaðsíða 36

Búaþáttui.
Ö6
við Koegas 1878, sem Höfðanýlendu var til skammar; slíkt og þvilíkt
hefir aldrei átt sér neinn líka í Búa-þjóðveldunum. Alt um það gátu
Búar aldrei áunnið sér traust og velvild Bretastjórnar. Hún hefir ef til
vill stygst við það, hve vel þeim farnaðist gagnstætt von hennar. Þeirra
aðferðir vóru ekki vorar aðferðir, og var auðvelt að gera þær tortryggi-
legar í brezkum augum. Það vóru sagðar miklar sögur — yfirleitt alveg
ósannar, en ekki gersamlega flugufótslausar — um það, að Búar á landa-
mærum Transvaals stælu börnum frá villiþjóðnm eða keyptu af þeim
hertekin börn, til að ala þau upp að nafninu til sem léttadrengi og létta-
stúlkur, en í raun réttri sem þræla. Hins var ekki getið, að Transvaal-
stjórnin refsaði slíku atferli mjög harðiega og að henni tókst að koma
því aí gersamiega. Ég segi gersamlega — segir Froude —, því að þau
ár, sem Transvaal var síðar á valdi Breta, hefðu slík tijfelli hlotið að
komast upp, ef nokkur hefðu þá til verið; en þá tókst ekki að finna nokkurt
eitt barn i allri nýleDdunni, er svona stæði á. Alt um það var þessum
sögum sífelt haldið á Iofti í Englandi sem óyggjandi sannleika, og al-
menningur manna, sem ekkert þekti til, trúðí þessu. Það var því alment
álit margra heima i Englandi, að Búar hefðu rofið samning sinn um af-
nám þrælahalds, og margir góðir menn, sem ekki vissu, hvað þeir gorðu,
héldu þvi fast fram, að veita skyldi Búum atför með hernaði á ný, þðtt
eigi fengju þeir því framgengt að sinni. En nýlendustjórnin brezka
hafði fengið nóg af afskiftum sínum af Suður-Afríku að sinni; hugði, að
alt mætti nú eiga sig þar afskiftalaust úr þessu, því að þar væri alt í
gott lag komið til frambúðar. En svo ókunnug var brezka stjórnin hög-
um manna og hugum í Höfðanýlendu, og svo ókunnug þjóðemi lands-
manna þar, að Cardwell lávarður, sem sjálfur hafði verið nýlenduráðgjafi,
var enn ekki orðinn fróðarí en svo 1875, að hann hélt að allir menn af
hollenzku kyni í Suður-Afríku hefðu flutt sig í Búa-þjóðveldin, en Höfða-
nýlenda væri eingöngu bygð enskum mönnum. Hann sagði mér þetta
sjálfur, og varð alveg forviða, er ég skýrði honum írá, að langsamlega
meiri hluti allra brezkra þegna í Höfða-nýlendn væri Búar; að þeir væri
eigí að eins langsamlega meiri hluti þjóðarinnar, heldur væru það þeir
einir, sem í raun réttri ynnu alt það staif í nýlendunni, sem nokkurs
væri um vert; Bretar værn Kaupa-Héðnar, búðarlokur og iðnaðarmenn;
þeir sæju um járnbrautarlagningu, stjórnuðu strútsfuglabúum, væru við
námagröft að leita domanta og málma og færu með landprang; en Búar
aleinir að kalla yrktu jörðina og ræktuðu, og ef þeirra nyti ekki við,