Skírnir - 01.01.1899, Blaðsíða 37

Búa-þáttur.
37
yrðu allir Bretar í kauptúnunum í Suður-Afriku að lifa á útlendum korn-
mat, niðnreoðinni mjólk og aðfluttum kartöflum.
Þessi ár báru friður og velsæld sinn árangur. Milli Breta og Búa í
Höfða-lýðlendu var þjóðernisrígur að hverfa og hvorir að laðast að öðrum,
og svo segir Frouda, að „cf Bamningarnir frá 1852 hefðu ekki rofnir ver-
ið af Breta hendi, þá hefði alt i friði og einingu verið í Suður-Afríku þann
dag í dag, og Búar hefðu verið drottinhollir þegnar brezku krúnunnar.
Ég ætla að hver maður, sem kunnugur er í Suður-Afríku, muni vera mér
sammála um þetta. Búar eru að upplagi vanafaBtir menn og íhaldssamir,
og hefðu Búa-þjóðveldin verið látin eiga sig sjálfráð, þá hefðu þeir án efa hall-
ast að frændum sínum í Höfða-nýlendu með tímanum11. Því miður hélt
áfram heima á Englandi tortrygnin við Búa, og blésu þar að kolunum
nokkurir brezkir menn í Höfða-nýlendu, er hagsmuni gátu af þvi haft, ef
ófriður yrðiánýmilii BretaogBúa; og að inu sama studdu heima á Eng-
landi ýmsir ráðvandir menn og trúgjarnir, er báru fyrir brjósti svertingja
í Afríku, og lögðu fullan trúnað á lyga-skýrslurnar að sunnan. Þegar
samningarnir komust á 1852, áttu Bretar ósamið um landamerki við
Basutóa, er þeir höfðu átt í ófriði við, og þegar þegar þeir þá afhentu
Búum alt land fyrir norðan Óraníufljót og vóru orðnir þreyttir á að ber-
jast sjálfir við Basutóa, þá afhentu þeireinnigBúumþessarlandkröfur sínar,og
skylduþeirútkljáágreninginn viðBosutóaeinsogþeirbeztgætu. í 13árreyndu
Búar að semja friðsamlega við Basutóa, en tókst aldrei að fullu, og laust loks
í ófrið 1865 milli Óraníuþjóðveldis og Basuto-Mosheshinga. Stóð sú styr-
jöld í 4 ár; en þá vóru Basutóar þrotnir að vörnum og leituðu liðs hjá
Bretum. Þvert ofan í samningana um að láta hlutlaus viðskifti Búa við
þjóðir norðan Óraníufljóts veittu Bretar Basutóum lið gegn Óraníumönn-
um. Þetta samningsrof, svo ilt og ódrengilegt og óhyggilegt sem það
var, varð þó einstakt að sinni; og þegar Bretar sömdu frið við Búa á ný
í Aliwal North (1869), þá endurtóku þeir hátíðloga skuldbinding BÍna frá
1852, um að hlutast eigi til um viðskifti Búa við aðrar þjóðir fyrir
norðan Óraníufljót, og er skýrum orðum tekið fram í samningnum, að
þessi íhlutun 1869 skuli aldrei verða talin sem heimildardæmi til slíkrar
íhlutunar framvegis. AllirBúar í Höfða-lýðlendu vóru mjög gramir Bretum
fyrirsamningarofln; ogþð að þeir vonuðu, að samningarnir, semnúvóruendur-
nýjaðir, yrðu eigi rofnirframar, þá var þó fjarri því að um heilt greri meðöllu.
„Vera má líka — segir Froude — að samningarnir hefðu ekki verið
rofnir án ný, ef engin ný freisting hefði freistað vor . . . En sá var einn