Skírnir

Árgangur

Skírnir - 01.01.1901, Blaðsíða 27

Skírnir - 01.01.1901, Blaðsíða 27
Áttavísun. 27 draga á, einn fána almonn mannréttindi og Bigla undir því morki, og af því að þeir þurftu að styðjast við lýðinn, urðu þeir smátt og Bmátt að gefa honum nokkurn þátt í almennum kosningarrétti. En þegar þeir, sem ráða lögum og Iofum hjá þjóð, veita einhverri Btétt kosningarrétt, verða þeir cinnig að veita henni nokkra almenna fræðslu, því að án henn- ar er sá réttur háskatól. Meðal inna lærðu manna, er allir tölduBt að sjálfsögðu til burgeisastéttarinnar, vóru og jafnan nokkrir þeir ágætismenn og spekingar, er mótuðu í sitt mót alla lífsskoðun burgeisanna. Þair unnu fielsinu fyrir Bjálfs þess sakir og urðu postular mannúðar, réttlætis og almennra mannréttinda. Kenning þeirra var sú, að eigi þyrfti annað, en af nema að lögum öll misréttisbönd, hegna glæpi og láta alla menn njóta jafnréttis gagnvart lögunum. Ríkisvaldið átti svo af engu að skifta sér öðru en því, að gæta þess að lögunum væri hlýtt. Ríkisvaldið átti með öðrum orðum aðallega að hafa á hondi lögreglustarf mannfélagBÍus. Skatta og álögur töldu þeir ríkið að eins hafa rétt til á menn að leggja, svo að nægði til að borga þeim embættÍBmönnum, er þetta Btarf höfðu á hendi. En öll fyrirtæki til þrifnaðar og framfara álítu þeir að einstakir monn eða einBtakra manna félög ættu að annast eins og allar aðrar atvinnu- greinir. Með þessu móti væri öllum gert jafnt undir höfði og allir stæðu jafnt að vígi; og væri þessum kenningum vendilega og trúlega fylgt, þá væri öllu réttlæti fullnægt og mannheimur hlyti að verða svo jarðnesk paradís sem mannlegt eðli leyfði. In snildarlegasta framsetning þessarar kenningar var bók Stuarts Mills „Um frelsið", sem kölluð hefir verið guðspjall 19. aldarinnar. Á þetta guðspjall trúðu allar Btéttir, æðri sem lægri. Jafnvel inn snauðasti verkmannalýður Iærði að minsta kosti „stóra stýlinn“ þessara fræða í barnaskólum og heimakúsum alt frá blautu barnsbeini. Kjarninn í allrí þessari kenningu var frelsi einstaklingsins. Hver maður átti að vera eins frjils og óliáður, eins alvaldur um sína hagi, eins og konungur. Yér trúðum þessu allir, fundum konungablóðið renna í æðum vorum; trúðum þvi, að nú værum vér frjálsir. Nú áttum vér að vera aælir! „Nú ert þú frjáls; nú ert þú konungur!11 sagði höfuðið við manninn. „Og nú fyret þú ert konungur, nú átt þú að vera sæll!“ sagði hjartað. — „En bvcrnig stendur á, að þú sveltur, herra konungur?" spurði svo ves- lings maginn einn góðan veðurdag í lágum hljóðum? Og þegar maginn fékk ekkert svar, og engu var heldur stungið í hann til að þegja, þá fót hann að verða æ háværari og liáværari, og stundum beizkyrtur nokkuð:
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Skírnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.