Skírnir - 01.01.1902, Blaðsíða 6
8
Áttavísun.
sigrar nú einnig þessa örðugleika. Annars eru fjallabúar venjulcga
hraustir, harðgerðir, starfsamir og sparsamir. Þar sem samgöngur eru
tregar, verða þeir einatt miður uppfræddir. oft þröngsýnir og i trúar-
brögðum nsesta einrænir og ákafir, En alt um það hata þeir áþján og
hafa mikla drenglund. Saga Svisslendinga er hér gott dæmí.
Sjórinn hefir iafnan haft merkileg áhrif á þjóðirnar, sem við hann
búa. Hann eykur hugrekki manna og harðfengi, eflir verzlun og
samgöngur, og við það menning og framfarir. Sjórinn er grundvöllur
margvislegra atvinnuvega: fiskveiða, farmennsku, kaupskapar, skipaút-
halds, skipasmíða og ýmislegs iðnaðar. „Heimskt er heimaalið barn“;
en farmenn kynnast ýmsu í högum, háttum og hugsunum útlendra
þjóða.
Það kveður svo ramt að, að áhrif þessi koma fram jafnvel á aust-
urlanda-þjóðum, þá er þær flytja sig að sjávarströndinni og komast
þannig út úr áhrifum hitabeltisins og fornra venja. Fönikiumenn
og Kartverjar í fornöld sýndu þess Ijóst dæ.mi.
Þá hefir jarðvegur landsins ávalt mikil áhrif á þjóðina, sem bygg-
ir það. Þar sem landið er oinvörðungu beitiland og þjóðin hjarðþjóð,
sem alls ekki yrkir jörðina, þar getur engin veruleg menning átt sér
stað.
Þar sem aftnr jarðvegurinn er frjórri, svo að jarðyrkja verður
aðalatvinnuvegur, þar er aftur betri jarðvegur fyrir menning og fram-
farir. Þó er mikið undir því lcomið, hversu jarðeignarréttinum er fyrir
komið, hvort fáir einir stóreignamenn eiga landið, og hávaði þeirra,
sem jörðina yrkja, eru ósjálfstæðir menn, að ég ekki nefni ánauðugir
að miklu eða öllu leyti. Því fleiri sem sjálfseignarbændur eru, því
jafnari verður velvegnun og mentun. Bændur eru venjulega ihalds-
samir menn og eigi víðsýnir; stéttdrægir oft og hneigjast að höfðingja-
stjðrn. Þó eru ýmis dæmi til þess, að bændastétt, þjóðar hneigist mjög
að frjálsri lýðstjórn, og má þar fremst nefna Bandaríkin í Vesturheimi
og Svisslendinga.
Eólagsskípunin og stjórnarfyrirkomulagið i landinu er mikið undir
því komið, hvernig bændastéttinni hagar til. Sé fasteignin í fárra
manna höndum, en leiguliðar á allstórum jarðnæðum og jörðin yrkt af
vinnufólki og kaupafólki, þá má ganga að því vísu, að jarðeigendurnir
hafi mest að segja. Áhrif þoirra verða meiri, þar sem ábúðartíminn er
stuttur; þvi háðari verða leiguliðar þeim. Því lengri sem ábúðartím-