Skírnir - 01.01.1910, Blaðsíða 90

Frá átlönduni.
Grikkland og Kríteyjarniálið.
Þegar stjórnarbyltingin varð í Tyrklandi nú fyrir skömmu,
kom ný hreyfing á allar þjóðir á Balkanskaganum. Austurríki tók
Bozníu og Hersegówínu af Tyrkjum. Búlgarar rifu sig lausa.
■Grikkir töldu það sjálfsagt, að þeir ættu líka eitthvað að fá, og
var reyndar enginn í efa um, hvað það ætti að vera. Það var
Krítey. Sú ósk, eSa krafa, var almenn, aS nú yrði hún sameinuö
Grikklandi. Þar var ekki lítiö að vinna. Grikkland er um 1300
fermílur að stærð, með rúmlega 2 */2 miljón íhúa. Krítey er um
150 fermílur og íbúatala þar um 400 þús. Allur fjöldi Kríteyinga
er Grikkir, talar grísku og hefur grísk-kaþólska trú. Múhameðstrúar-
menn hafa á síðari árum mjög flutt burt úr eynni, svo að þeir eru
nú eigi taldir nema l/l0 hluti eyjarbúa, eða tæplega það. 1897
áttu Grikkir í ófriði viS Tyrki út af Krítey. Grikkir urðu undir,
en stórveldin skárust í málið eftir ófriðinn og útveguðu Kríteying
um sjálfstæða stjórn, með þingi út af fyrir sig. Et'tir það laut
Krítey að eins að nafninu Tyrkjasoldáni.
En nú, er ríki soldáns var að liðast í sundur, risu Kríteyingar
upp og sögðu sig lausa frá Tyrklandi, en samþyktu, að Krítey
skyldi innlimast Grikklandi. Grikkir voru samningum bundnir
við Tyrki um Krítey og treystust ekki að ganga í berhögg við þá
og styðja uppreisn Kríteyinga. Stórveldin, er áður höfðu haft hönd
í bagga með Kríteyingum, vildu ekki gera það í móti Ungtyrkja-
stjórninni, að leggja samþykki sitt á þetta, því hún hélt fast fram
yíirráðarétti sínum á Krxtey. En þau sendu herskip til eyjarinnar og
héldu þar öllu í skefjum um langan tíma. Yar það til þess gert,
að Tyrkir skyldu ekki beita þar hervaldi. AS áliðnu sumri í fyrra
kvöddu stórveldin herskipaflota sinn aftur burt frá eynni. Skyldu
Kríteyingar hafa sjálfstjórn, eins og áður, en lúta þó að nafninu