Skírnir - 01.04.1910, Blaðsíða 17

Björnstjerne Björnson.
113
þúsundum saman til að hlýða á hann. Og þegar hann
var einu sinni kominn í ræðustólinn var eigi að því að
spyrja, að hann hafði áheyrendurna á valdi sínu, svo
mikill töframáttur og seiðmagn fylgdi orðum hans. Þeg-
ar hann hvesti augun og brýndi röddina, sló dauðaþögn
á mannþyrpinguna, og múgurinn hlýddi heillaður og hug-
fanginn á ræðu hans, og er hann hafði lokið máli sínu
kváðu við fagnaðarópin og ætluðu aldrei enda að taka.
Bar margt til þess og þó einkum tvent. Hann var hvort-
tveggja í senn skáldsnillingur og leiksnillingur með af-
brigðum. Ræðan flaut af vörum hans »sætari en hunang«,
hugsanirnar klæddust ósjálfrátt fö_rum búningi, og lát-
bragð hans alt, hreiaiUiinn, áherzlan og litbrigðin á rödd-
inni hjálpuðust að til að ryðja orðum hans og áhrifum
veg inn í hug og hjarta lýðsins. Það munaði því um
hann þar sem hann lagðist á sveifina, og var eigi að
undra þótt sjálfstæðismönnum í Noregi yxi fylgi við slík-
an merkisbera, enda réði hann oftar en einu sinni mestu
um úrslit kosninga í Noregi, svo sem áður er á vikið.
Og þótt hann í orði kveðnu kæmi hvergi nærri, er stór-
tíðindin gerðust þar heima fyrir 1905, sambandsslitin, —
hann var þá á ferð suður í löndum —, má samt óhætt
fullyrða, að fáir menn að öllu samanlögðu hafi lagt meira
til þeirra úrslita en hann. Hitt er og víst, að mótstöðu-
menn sjálfstæðisstefnunnar í Noregi töldu hann jafnan
einn hinn skæðasta fjandmann sinn og beindu að honum
hvössustu skeytunum, og þeim á stundum hertum í eitri
persónulegrar óvildar. Við bar það og, að flokksmenn
hans snerust í móti honum er hann á stundum brauzt
undan flokksaganum og lagði víkingasnekkju sinni um
þvera flotafylkingu. Gerðist honum þá allóvært heima
fyrir, en aldrei kom honum þó til hugar að hlaupa úr
landi og taka sér bólfestu erlendis, eins og Ibsen og fleiri
samlandar hans gerðu. í kring um 1880 átti hann í
meira lagi brösótt heima fyrir’ og gaus þá upp sá kvittur
í þýzkum blöðum, að hann væri orðinn þrevttur á rifrild-
inu og gauraganginum heima og ætlaði að setjast að í
8