Alþýðublaðið - 22.12.1959, Blaðsíða 2

Otgefandi: AlþýBuflokkuriim. — Framkværndastj órl: mgoifur KrlKtjáaiaatcafc..
— Ritstjórar: Benedikt Gröndai, Gisli J. Ástþórsson >g Helgi SseznmiOMK^
<áb.). — Fniltrúi ritstjómar: Sisvaldi Hjóimarsson. — SYéttastjóri:
| Jvfak Gutoundsson. — Símar: 14 900 — 14 901 — 14 902 — 14 903- Augiý*
inyagrfml 14 008. — Aðsetur. Alþýðuhúsið — PrentsœlHja 41þýðnbl«3*ia*
Hverfisgata 8—10.
GUÐMUNDUR í. GUÐMUNDSSON, utan-
ríkisráðherra, er nú kominn heim af NATO-fund-
inum í París. Hann hefur afdráttarlaust borið til
baka blaðafregnir þess efnis, að hann hafi á fund-
inum gert nokkra tillögu um bráðabirgðasam-
fcomulag í landhelgisdeilunni. Allt slíkt tal kallar
hann tilbúning fréttaþyrstra blaðamanna.
Hins vegar har Guðmundur bæði á ráð-
' herrafundinum og í einkasamtali við Selwyn
Lloyd, utanríkisráðherra Breta, fram ítrekuð
mótmæli íslendinga gegn ofbeldi hrezkra her-
skipa innan 12 mílna landhelginnar og krafðist
þess, að herskipin væru kölluð á hrott.
Alþýðubl'aðið tók fram, er það birti fregnirn-
ar um „tillögu” íslendinga um bráðabirgðalausn
landhelgismálsins, að þar virtist málum blandað
og væri þörf frekari skýringar. Nú er sú skýring
fengin. Það hefur engin breyting orðið á afstöðu
íslendinga. Hún er jafn afdráttarlaus sem fyrr.
Hitt er athyglisvert, að Þjóðviljinn tekur
Ixinar erlendu flugufregnir þegar mjög alvarlega
og býður ekki eftir því, að íslenzkum aðilum gefizt
tóm til að upplýsa sannleikann. B'laðið getur ekki
sleppt neinu tækifæri til persónulegra árása á ut-
anríkisráðherra og hikar ekki við að nota erlend-
-ar slúðurfréttir í þeim tilgangi. Sannleikurinn
skiptir engu máli. Hin raunverulega afstaða ís-
lendigna á Parísarfundinum skiptir heldur engu
máli, bara ef hægt er að svívirða pólitískan and-
stæðing.
Þessi botnlausu óheilindi kommúnista sýna
bezt, að íslendingar geta í engu treyst þeim. Það
er ékki málstaður þjóðarinnar, ekki sannleikurinn
um -verk Islenzkra ráðherra, sem Þjóðviljinn hef-
ur áhuga á. Blaðið er helgað öðrum hagsmunum og
sjönaraiiðum — og þjónar þeim, hvað sem íslenzk-
um málstað líður.
•
í Auglýsingasítni
I
! Alþýðublaðsins
■
! er 14906
— ; ————
2 22. des. 1959 — Alþýðublaðlð
tLjósir dagar Ó/o/s
Jóhanns
Ólafur Jóh. Sigurðsson: Ljós-
ir dagar. Sögur. Valið hefur
Sigurður Guðmundsson, —
Bókaútgáfa menningarsjóðs.
Prentverk Akraness. Reykja-
vík 1959.
BÓKITST flytur fimm smásög-
ur eftir Ólaf Jóh Sigurðsson,
tvo skáldsögukafla og skáldsög-
una „Litbrigði jarðarinnar1. —
Sigurður Guðmundsson rit-
stjóri hefur valið efnið og ritað
íormála um höfundinn og skáld
skap hans. Ytri frágangur er
eins og bezt verður á kosiö, bók
in prentvillulaus og mesta
augnayndi.
Valið hefur tekizt ágætiega,
þó að ég myndi naumast hafa
búið skáldsöguköflunum þenn-
an stað, því að þeir verða aldrei
nema brot. Heildarsvipur oók-
arinnar“ er í sérflokki. Þar sam
ef smásögur eins og Köíturinn
minn er dauður og Grátur á
hausfmorgni hefðu leysc bá af
hólmi Minna máli skípcir um
Heng'iásinn, þó að paö ?é aö
ýii'Su leyti bezta srnásaga Ó.ais
Jóh Sjgurðssonar. I fyrsta lagi
mun hún kunnust af sögun
hans og í öðru lagi náskyid „Lit-
brigðum jarðarinnar“. Val henn
ar var hins vegar sjálfsögð ráð-
stöfun. Hún ber í heild sinni
af Því, sem Óiafur hefur enn
skrifað, og er í P.lfremstu röð
íslenzkra skáldsagna fyrr og síð
ar. En hér eru annars aðfinnsl-
ur óþarfar. Bókin er höfundi
s:num og útgefarxda tii mikils
sóma.
Megineinkennið á rit-
mennsku Ólafs Jóh. Sigurðsson
ar er stílsnilld hans. Ég efast
um, að aðrir núlifandi rithöf
undar okkar skrifi 'fegurra mál
og blæbrigðaríkari stíl en hann,
og er þó mikið sagt. Enn finnst
mér mál hans og stíll meiri í-
þróttar en skáldskapurinn, þó
að ég kunni vel að meta „Fjaii-
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
ið og draumurinn" og „Vor-
kalda jörð“. En „Litbrigði jarð-
arinnar“ er í sérflokki. Þar sam
ræmist skáldskapunnn málinu
og stílnum og málið og stíllinn
skáldskapnum á unaðslegan
hátt. Sjaldan hefur ungu og
viðkvæmu, en þó stoltu og vona
ríku sálarlífi verið þetur lýst á
íslenzku, þrátt fyrir einstaka
hófsemi og nærfærni Ólafs Jóh.
Sigurðssonar. Næst „Litbrigð-
um jarðarinnar“ koma smásög-
ur hans, þegar á heildina er
litið. Tökum til dæmis Mynd-
ina í speglinum og Níundis
hljómkviðuna. Nú loksins er
mér ljóst, hvert listaverk hún
getur talizt, og met ég þó Hengi
lásinn og Grát á haustmorgni
meira. En myndi ekki þessi
smásaga frambærileg, hvar sem
væri á Vesturlöndum? Og Is-
lendingar ættu að fylgjast vel
með höfundi slíkra smásagna og
annarrar eins skáldsögu og ,,Lit
brigða jarðarinnar". Hann á
frægð bókmenntasögunnar vísa.
Formáli Sigurðar Gu.ðmunds-
sonar er mér um flest atriði
mjög að skapi. Þó vil ég víkja
nokkrum orðum að bví, s.em
hann kallar lætin um „Liggur
vegurinn þangað?“ og tómlæt-
ið gagnvart „Kvistur/i; í ait-
arinu“. Ekki fæ ég séð, að
gagnrýnin á „Liggur vegurinn
þangað?“ hafi verið herferð
gegn Glafi Jóh. Sigurðssyni, og
var ég þó og ér henni ósammála.
Sá frægi rithöíundur, sem þar
átti hlut að máli, hefur viður-
kennt drengilega seinni skáld-
sögur Ólafs, og satt að segja
var „Liggur vegurinn þangað?“
svo umdeilanleg bók, að gagn-
rýnin þurfti varla að vekja
furðu, þó að hart væri fram
Framhald á 10. síðu.
Hannes
á h o r n i n u
H Mikið bókmenntaaf-
rek.
Fílabeinshöll Haga-
líns.
-fr Víðfemt verk á al-
þjóðlegan mælikvarða.
FÍLABEINSHÖLL Hagalins er
að mínu viti heilsteyptasta og
innviðamesta afrek hans. Þetta
kom mér á óvart. Það er sagt,
að það sé vísasti vegurinn fyrir
ritdómara til þess að meta lista-
verk ranglega, að hafa fordóma
gagnvart því, hafa fyrirfram van
trú á góðu verki. En ef nú verk-
ið eftir kynninguna gjörbreytir
þeirri „trú“, er það þá ekki
gleggsti dómurinn um gildi
þess?
EINHVERNVEGINN hafði ég
ekki mikla trú á því, að úr lífi
sínu í Kópavogi gæti Hagalín,
þrátt fyrir ritsnilld sína, gert
veigamikið verk. En meðan ég
las sannfærðist ég um annað. —
Fílabeinshöllinn er frábær bók.
Hvað eftir annað gleymdi ég því
að ég var að lesa sjálfsæviþátt
fyrir hin sterku sérkenni á rit-
list Hagalíns frá upphafi bóka
hans, einhver ferskur og nýr
blær á þessari bók. Hagalín er
mýkri, bjartsýnni þrátt fyrir allt
—■ viðkvæmari.fyrir öllu því sem
lífsanda dregur, djarfari og op-
inskárri um sjálfan sig Qg um-
burðarlyndari gagnvart öllu og
öllum.
EN ALLT þetta finnst mér
vera aðalsmerki á okkur mönn-
unum, hvort sem við skrifum
eða skrifum ekki, hvaða starf
sem við stundum. — Persónurn-
ar, ég á við bæði menn. og dýr,
lifa í hugskoti manns eftir að
maður hefur lokið lestri. Gest-
irnir í Fílabeinshöllinni þjóta
inn og út um dyrnar hjá manni
og það er eins og hænurnar og
kettirnir hjónanna í Höllinni
komi hérna að skrifborðinu
mínu þegar ég er að skrifa þetta
— og mig langar að eiga svona.
EN BÓKIN enmeira. Hún er
líka játningabók, og þegar Haga-
lín játar upplitsdjarfur, bjartur
...........................
í augum og þó svo smár gagn-
vart lífsundrinu sjálfu eins o@
við erum allir, þá finnst manni,
að han sé að gera játningar, a®
hann sé að skrifta fyrir alla
menn, okkur öll, sem stöndum I
stríði á einn eða annan hált.
IIAGALÍN er maður, tilgerð-
arlaus og heill maður, auðmjúk-
ur gagnvart lífinu og umhverf-
inu, finnur jafnt til smæðar sinn
ar gagnvart Víga sínum,. Pálji
gamla — og bankastjóranum. —i
Hann upphefur sannarlega ekkl
sjálfan sig og niðurlægir engan,
hvorki menn né málleysingja. —
Mér finnst að Fílabeinshöllin sé
meistaraverk, að um það sjálft
væri hægt að skrifa bækur. Það
er svo víðfemt, margbreytilegt
og djúpt.
I)
ÞÓ AÐ ófúslegt sé finn ég
skyldleika með þessu verki Hsga
Iíns og fyrra bindi bókar Þór-
bergs: Sálmurinn um blómið. —
Ég varð ákaflega snortinn af
því verki af því að það var svo
sannmannlegt. Mér fannst sú
bók vera á „heimsmælikvarða“,
internationalt verk. Tiifinnlng
mín gagnvart Fílabeinshöllinni
er enn sterkari og um leið ljós-
ari hve.ð þetta snertir. Hagalín
hefur þarna skrifað alþjóðlegt
verk, svo sannmannlegt er það,
svo vel er það byggt — og svo
víðfemt er það. —- Mér leikut
fcrvitni á að sjá dóma sérfræð-
inganna. , I
Hannes á hornina. _J