Þjóðólfur - 17.07.1858, Blaðsíða 4

- 124 -
lenzkri jörð meb fslenzkum hestum, þvert á nlðti
þeim villulærdómi sem of mjög hafbi rutt sér til
rúms, og útbreiözt frá þeim, sem fyrrum höfbu flutt
híngab plóg, aö þetta væri ómögulegt.
Þab er eins meb þessar jarbyrkjuframfarir, og
jnargt annab sem ervitt á uppdráttar hér á iandi,
ab ekki tjáir mjög mikiö bráblæti, ef menn þó sjá,
ab heldr þokar áfram en til baka; sumir eru svo
sinnaöir, aÖ þeir álíta allt gagnslaust og gánglaust
ef framkvæmdirnar fljúga ekki á vængjum vind-
anna. Mér virbist sléttun, túnrækt og garÖyrkja
vera nú á góbum framfaravegi, og svo getr veriö
ab regluleg jarbyrkja fari líka brábum ab þróast og
útbreiöast í landi voru til mikilla nota.
Um sjálfii uppústúnguna, sem eg upphaflega
mintist á, ætla eg ekkert ab dæma, en í þess stab
láta heldr í Ijósi þann þánka, sem mér hefir lengi
búiÖ innan brjósts, hann er þetta: prestrinn séra
Sigurbr í Hraungeröi, sem allir vita ab hefir í hönd-
um „aíl þeirra hlnta sem gjöra skal", gæti aubveld-
lega gjört nafu sitt ódauÖlegt, og í heibri haft um
aldr og æfi, ef hann vildi eybileggja þau mörgu
aubvirÖilegu smábýli, sem hann á í því svokallaÖa
Hvolshverfi í Rángárvallasýslu, en reisa þar í stab-
inn merkilegan stórbæ, stofna þar svo prívat jarb-
yrkjuskóla, meb hverju því fyrirkomulagi sem bezt
mætti henta, má ske meb þvi aÖ útvega þángab
stórbónda frá Noregi. Þessi minn þánki kemr af
því, ab eg þekki ekki hér á subrlandi nokkurn jarÖ-
arblett eins vel lagaban í mörgu tilliti fyrir mikl-
ar og verulegar jarbyrkjutilraunir, sem Hvolsvöll;
þab væri ekki lítil prýbi og gagn fyrir Rángárvalla-
sýslu, ef hún ætti þarnokkurskonar„Mönstergaard“
i mibri sýslunni.
Gútn í Hrunamannahrepp 18. dag júním. 1858
þórarinn Arnason.
Dómr yfirdómsins
í málinu: þorvaldr Björnsson, gegn Jóni þorsreins-
syni á ÖnundarstöÖum.
(Kveðinn npp 14. júni 1858. Kandíd. júr. Hermann E.
Jolmsson sókti fyrir þorvald Björnsson, en exam. juris
.lón Guðmundsson varði fyrir Jón hreppst. þorsteins-
son).
„Máli þessu er svo hátað, að vinnumaðr þorvaldr
Björnsson á Snotrú i Kánsrárvallasýslu kærði i haust eð
var hreppstjóra Jón þorsteinsson á Önundarstóðum fyrir
hlulaðeigandi sáttanefnd, úlaf þvi, að hann lialði, þá þorvaldr
i júli mánuði næst á undan kom votr og hrakinn al' sjó á
lieiuiili bans í erindum tíl uians nokkurs, sem hann ætlaði
þar staddan, talað til sín ósæmilegum orðum og sagt sér
meðal annars að l'ara til andskotans, og slegið sig tvö
Köl'nðhögg, svo hann liefði fallið í yfirlið, og orðið al'högg-
unum blár, bólginn og blúðugr, og þar ekkert varð af
sættuin, var málinu vísað til landslaga og réttnr; og gagn
stefndi Jón þorvaldi, þegar þcssi var búinn að leiða vitni
i málinu og búið var að taka þau í eið, útaf ófriði, er
hann í áminst skipti hafði gjört á heimili sínu; cn með
dómi í inálinn frá 5. nóvbr. f. á., voru þeir báðir þorvaldr
og Jón dæmdir sýknir hvor fyrir annars ákæruni, og máls-
kostnaðr látinn falla nidr, og þessum dómi hefir þorvaldr
skotið til landsyfirréttarins með þeirri réttarkröfu, að Jón
verði sektaðr samkvæmt tilskipun 4. okt. 1833 § 1 og
skyldaðr til að greiða áfrýjandauum málskostnað fyrir
báðum rétturn"
„það er ineð tveim vitnum sannað, að hinn stefndi,
Jón þorsteinsson, liafi talað áminstum ordum til áfrýjand-
ans, þá bann í fyr nefnt skipti kom á beimili Jóns, ogbar-
ið hann f höfuðið þar á hlnðinu, og að þorvaldr hafi fall-
ið í yfirlið og orðið blár og bólginn eptir liöggin, og en
fremr liafa vitni þessi neitað þvf, að liafa séð eðr heyrt
þorvald þar í þctta skipti að liafast nokkuð ósæmilegt til
orða eðr verka. þess vegna, og þar eð ekki getr tekizt
til greina, þó eitt vitni liali borið, að ófögr orð hafi farið
fram inillum málspartanna á báðar slður, þar sem vitni þetta
ckki hefir getað tilgreint orðin sjálf, og þareð ekki verðr
heldr liaft nokkurt tíllit til auðvitna þeirra, er hinn stcfndi
leiddi hinn 23. okt. f. á. í málinu og áttu að sanna, að
Jóni hefði verið full vorkún sökum ófriðar þess, cr áfrý-
jandinn hafði haft þar á heimflinu, þar sein hinum fyrri
vitnum, sem voru búin að eiðfesta skýrslu sína, ekki hafði
að fyrinnælum NL. 1—13—13 verið stefnt til að hyra á
framburð þeirra, getr hinn stefndi ekki komizt hjá, að
verða dæmðr til sekta samkvæmt tilsk. 4 okt. 1833 § 1,
og virðist upphæð sektarinnar hæfilega metin til 5 rðl. r.
m. til fátækrasjóðs j hrcppi þeim, sem hinn stefndi á heima
í, auk þess, að honum ber að greiða ál'rýjandanum máls-
kostnað fyrir báðum réttum með 20rðl. r. m.“
„þvf dæmist rétt að vera:“
„Hinn stcfndi, Jón hreppstjóri þorsteinsson á að borga
5rðl sekt til fátækrasjóðsins i þeíin hreppi, scm hann á
heiina f; svo greiðir hann og áfrýjandanum málskostnað
fyrir báðum réttum með 20rdi. r. in. Dóminum að full-
nægja innan 8 vikna frá lians lóglegri birtingu, undir að-
för að ]ögum.“
— það er orðið alkunnugt, aö mörgu af því, sem hið
svo nel'nda Ijárblað „Hirðir" ber á borð fyrir Iesendr
sína, ei varlega trúandi; kemr þetta ekki einúngis af þvf,
hve óvandir ritstjórarnir eru að efni i sumt það er þeir
sjálfir rita, heldr og lika af hinu, hvað feginsamlega þeir
móttaka liverri þeírri frásögn, setn miðar tíl áfellis þeim
niönnum, er þeir vilja niðra, af því þeir eru ekki sömu
meiníngar og sjálfir þeir. Ein á meðal þcirra er fátæka
sagan, um „fátæka bóndann i Hrunamannahrepp", sem
Hirðir fram setr bls. 1G7—168, því meiri hluti þeirrar
sögu er ósannindi. Ekki liélt bondinn þciin umtöluðu
kindum alveg frá kláðsjúlui fé, þvi sjálfr niun hann liala
átt kláðakindr allt frain að jólaföstu, sem hann ekki að
skiidi frá hinum, óðar en hann skar þær. Ekki ályktaði
hreppsnefndin neitl mn það, hvort bóndinn hefði nóg hey
handa kindunum, það var ekki liennar ætlnnarverk. Ekki
sýslumaðrinu einn, Iieldr sýslunefndin, ályktaði, að lóga
ætti kindunum söktim hevskorts, en sýslumnðr skipaði