Þjóðólfur - 05.11.1858, Qupperneq 2

fjarlæg&m 34 af þeim töldu pörtum, eSa hér um
bil 7 millíónir geogr. mílur. þann 23. okt. fef
halastjarnan út fyrir jarharinnar hvolf (pba hrfng),
og 8. ág. hefir hún farib inn fyrir þah; hefir hún
þá dvalib 76 daga fyrir innan oss. Mætti nú reiÖa
sig upp á framanskrifafear grunntölur, og væri gáng-
hríngrinn rétt Parabola (fleigbogi, fleigibogi) slaungu-
steins leií, einkum í lopttómu rúmí1, þá mætti elta
halastjörnuna fram úr öllu valdi, t. a. m. ákvarba,
nær hún gengi út fyrir Neptúnusar hvolf. Nú er
Neptúnusar miblúngsfjarlægb frá sólunni 30,04 o:
304/ioo rniblúngsfjarlægbir jarbar frá sóiunni, þab
er 3004 af þeim hér töldu pörtum, Eptir þeim
parabolisku gánglögum ætti hún ab komast út um
Neptúnusar hvolf eptir 12 ár og 240 daga, nefni-
lega, þegar hlaupársdagarnir eru taldir, þann 10.
maí 1871, en inn fyrir þab hefir hún átt ab fara
þann 21. jan. 1846; hefir hún þá dvalib 25 ár og
4 mánubi f voru kunnuga plánetukerfi. En hrabi
hennar, þegar hún gengr út eba inn um Neptúnusar
hvolf, er ekki meiri en 1 Vao geogr. míla á secúnd-
unni. t>annig seinkar hún sér allt af þegar hún
fjarlægist sólina (sólin eins og togar í hana), en
seinkunin fer undir eins minkandi (sólin togar minna
þegar hún er komin lángt burt), svo ferbin hættir
aldrei þó ab parabolisku gánglögin rébi. þar sem
halastjarnan gengr út og inn fyrir Venusar hvolf,
er breidd hríngs hennar 101 af þeim hér töldu
pörtum. þar sem hún gengr út eba inn fyrir jarb-
arinnar hvolf, en breidd hríngs hennar 197 partar.
þar sem hún á sínum aflánga hríng gengr á hlib
vib eba fram hjá sólunni, er breidd hríngs hennar
236 partar eba 2S6/i0o jarbarfjarlægbir; heitir sú
lína gánghríngsins Parameter, og er ætíb ferföld
vib sólnándarljarlægbina. þar sem halastjarnan
gengr út eba inn fyrir Neptúnusar hvolf, er breidd
gánghríngsins 1667 partar. Líklega er þó gáng-
hríngrinn ekki Parabola, heldr mjög lángr spor-
baugr, Ellipsis, og þá líkist endi lians mjög Para-
bolu, og þess vegna nota menn parabojisku gáng-
lögin, meban þeir vita ekki meíra, og halastjarnan
hefir ekki sýnt sig nema einu sinni. Um hala-
stjörnur má lesa Ursíns Stjörnufræbi: bls. 115 — 135,
og um brautirnar bls. 11—115, einkum bls. 104.
U. G.
Skýríng’argrein.
þab er, ab eg held óvíba tíbkanlegt í öbrum
löndum, ab seta útá eba „kritísera" predíkanir
J) Fleigiboginn í lopti heitif Ballistica, cn I lopttóinu
rúmi Parabol.),
og alþýblegar gubsordabækr í dagblödum, nema
þe|ar gvo s|endr á, ab þær fara meb ókristilega
tillulajrdómaj sem þarf ab vara almenníng vib.
Sé ekki þessar brekr svo úr garbi gjörbar, ab dag-
blöbin geti beinlínis og fortakslaust hrósab þeini,
og hvatt almenníng til ab lesa þær, þá láta þau
þær optastnær liggja milli hluta og f þagnargildi,
og er þab án efa rétt, því slíkar alþýblegar guds-
orbabækr ltafa sinn dóin meb sér, þann dóm, sem sé,
ab almenníngr les þær ekki eba hættir ab lesa þær, ef
þær ekki fullnægja þörfum lians. Obru máli er ab
gegna um þær bækr sem eiga ab vera kenslubækr eba
hafa beinlínis vísindalega stei'nu; þar er abfinslan á
sínum rétta stab, af því hún getr sýnt, hvort slíkar
bækr eru færar um ab ná tilgángi sínum, hvab í
þeim þurfi lagfæringar vib og hvernig úr því verbi
bætt, sem áfátt þykir. þab er líka aubséb, ab þab
er ekki meb öllu hættulaust ab seta útá smágalla vib
alþýblegar gubsorbabækr, ef þær ab öbru leyti erugób-
ar og uppbyggilegar, því ab þessháttar útásetníng getr
spillt fyrir útbreibslu og lestri þeirra, af því hin gub-
rækilega tilfiníng er svo vibkvæm, ab hún þolir ekki
slík olnbogaskot, einkum þegar alþýba á ldut ab máli,
sem ekki er ætíb fær um ab gjöra nógu greinilegan
mismun á því verulega og hinu, sem lítib er í varib.
Þessari varúbarreglu finst mér ekki vera ab
öllu leyti fylgt í Norbra, 15. sept. þ. á., þarsem
ónefndr mabr hefir tekib fyrir sig ab dæma um
þær alþýblega gubsorbababækr, seni komib hafa út
undir mínu nafni þessi seinustu ár, nl. Prédikanir,
Tækifærisræbur og Ilugvekjur. Úr því þab sýnist
vera sannfæríng höfundarins, ab þessar bækr, eink-
Prédikanirnar og Hugvekjurnar, sé yfirhöfub ab tala
góbar og uppbyggilegar, og ab þab sem hann setr
útá þær, sé ekki nema smá gallar, þá hefbi eg
óskab, alþýbu vegna, ab hann hefbi látib þessar
bækr óumtalabar og lofab þeim ab sita vib sitt verb,
því margr kann ab finnast sá, sem hugsar, ab þab af
hlífb vib höfundinn sé kallabir smá gallar, sem þó
sé verulegir ókostir, og ab þab því hjá einhverjunv
kunni ab spilla þeirn áhrifum, sem lestr bókana
annars helbi haft. Ab öbru leyti er þessi dómr um
bækrnar mér svo velviljabr og vægr, ab eg fyrir
. nritt leyti get ekki annab en látib mér hann vel líka.
þab eru einúngis fáein smá atribi í honum, sern
kynni ab verba undirorpin misskilníngi og sem eg
meb línum þessum vildi leyfa mér ab hreifa. Höf-
undrinn byrjar meb því ab segja, ab „Prédikanirnar
hafi náb á sig miklu lofsorbi,, svo sumir hafijafn-
vel um þær spáb, ab þær muni innan skams byggja
Vídalín út hjá alþýbu vorri; en ab han geti laust