Þjóðólfur - 16.03.1869, Qupperneq 1

31. ár.
20-21.
Reykjavflt, Þriðjudag 16. Marz 1S69.
— Póstskipi?) er eun ókomi?) hinn 16. marz, kl. 4 e. m.,
Bómuleiíiis bát)ir póstarnir, aí) norí)an og vestan.
oBÓNDI ER BÚSTÓLPI, BÚ ER LANDSTÓLPI».
Spakmæli þetta tek eg ekki hér upp af því,
að eg ekki viti, að almenningr þekki það, ekki
lieldr vegna þess, að eg ætli að fara að kenna
mönnum búskap, því að þótt eg færi að segja mönn-
um reglur fyrir honum, mundi mega svara því, að
þeir merm sé margir, sem tala margt og vel um
búskap, en sé þó ónýtir búmenn sjálflr; en mér
finst liggja svo mikil hugmynd fólgin í þessum fáu
orðum, að þau ætti að vera sívakandi í hvers manns
brjósti, og gæti hvatt alla landsmenn til æ meiri
framtakssemi í búnaðarefnum, og það mundi þau
sannlega gjöra, ef landar gæfi því meira athygli,
en ráða má að þeir gjöri af búnaðarframförum
vorum.
Engi mun neita því, að þörfin knýr manninn,
eða réttara sagt ætti að knýja, til' þess að bæta
búnað sinn, sem bezt að verða má, að eg ekki
tali um þann heiðr og sóma, er menn á þann
hátt geta sér, bæði hjá landsmönnum sjálfum og
útlendum mönnum, og að það gjörir lífið bæði
þægilegra og ánægjusamara, í stað þess að lifa,
eins og vér segjum, við sult og scyru með
hnignandi búskap, og vera, þegar ekki gengr alt
að óskum, upp á aðra kominn, og mun þá fara
eins og endrarnær, að «leiðir verða langþurfa-
menn». Eg ímynda mér, að búskapinn mætti bæta
einkum með tvennu móti; 1. með því, að hver og
einn búandi gjörði í því efni á heimili sínu alt,
sem í hans valdi stæði, án þess að binda sig við
aðra, eða með öðrum orðum, ynni og bætti alt
upp á sitt eindæmi, og 2. meið því, að hverhreppr
gengi í eitt búnaðarfélag, og ynni í sameiningu að
sem flestum endrbótum, og mundi það verða hin
happasælasta undirstaða góðs búskapar, ef félags-
samtökunum væri haganlega niðrskipað ogvel stjórn-
að. Nafnfrægr maðr á J>ýzkalandi hefir farið þessum
orðura um félagsskap: »Engi hlutr», segir hann,
•vekr svo mjög og lífgar og sambindr framtaks-
semi manna, gáfur og krapta, eins og félagsskapr
og samtök til hvers, sem vera skal; það er fyrsta
uppspretta alls dugnaðar og menntunar, velgengni
og kjarks hvers manns og hvers lands; það tengir
ávalt ný og ný bönd, milli stjórnarinnar og hvers
einstaks manns í þjóðinni, sem sýnir fjör og at-
orku. Hver einstakr maðr, eins í lægstu stéttum,
fær við það mikla framför; hann mentast og sið-
ast, og hugr hans fær alla æðri stefnu, vegna þess
að honum er ávalt bent á æðra augnamið og æðri
lög, en hann þekkti áðr; þar við kviknar æðra líf
og alþjóðlegr andi hjá hverjum manni; en sá andi
er uppspretta alls hins dýrmætasta og ágætasta,
sem til er á þessari jörðu. Ósiðaðar þjóðir einar,
og þær, sem ganga á glötunarvegi undir grimm-
úðugri harðstjórn, finna ekki til, að nein þörf sé
á slíkum samtökum, og það því minna, sem þær
eru nærstaddar glötuninni». J>að er óþarfi fyrir
mig að fara fleirum orðum um nytsemi félags-
skapar, því að mér finnst liggja í þessari lýsingu
alt það, er telja má félagsskap og samtökum til
gildis.
En að eg hverfi aptr að hreppa-félögunum,
þú má haga þeim á ýmsa vegu, eptir því sem
hverjum hrepp þykir sér henta; en eg hef hugs-
að mér þau þannig, að allir bændr í hrepp hverj-
um ættu að bafa með sér 1 fund á ári hverju, til
að ræða um jarðabætr, og búnað alls konar, en
jarðabætr tel eg: túnasléttanir, túnagirðingar, vatns-
veitingaskurði, bæði til að veita vatni á og af slægju-
löndum, til betri grasvaxtar, varnargarða fyrir
slægjulöndum og beitarlöndum, hvort heldr ermeð
grjótgörðum, torfgörðum eða járnþráöargirðingum,
eins og venja er á Skotlandi, og einstöku menu
eru farnir að taka upp hér syðra, meðferð og
notkun áburðarins og drýgindi,- svo sem með als
konar þvagi1, líka á sjávarjörðum notkun þangs
og þara, bæði í matjurtagarða og til grasvaxtar á
1) Sumir memi, sem ekki þekkja nytsemi þvagsins til á-
burtar, kunna a¥> brosa aí) þessu; en eg hefl nýlega lesib i
norsku búfrœíiisriti, prentuSu í Kristjaníu 1857, ab maíir
einn ab nafni Beer, kaaipraslbismaílr, sem uunib heflr miklar
endrbœtr á bújöríl sinni í Norvegi, heiir af hinu „konunglega
fölagl fyrir framfarir Nörvegs“, veriíl sæmdr met) 100 spoaíu-
dölum (200 rd.) fyrir rit eitt, er hann heflr samib nm nyt-
semi og mebferb þvagsins.