Þjóðólfur - 23.05.1870, Blaðsíða 3

— 119 —
Nd hdfust iimrasínri ar nm þaís, hvaíi af rá?a skj’ldi, ann-
ars vegar eptir því ástandi og stigi kláíasýkinnar, sem nú kom
fram í þessum skýrslum skoísnnarmanna, hins vegar eptir
nndirtektnm stiptamtsins í bréflnn 10. þ. m. nndir dskir og
úskoranir fondarins 20. f. m., einkanlega þá nm almennan
fj úrvörí) milli sjúkaeír grunaha svæþisins og heilbrigíu sveit-
anna. Umræínruar einubndu sig nú a?) vísn ekki viþ þessi
2 undirstöþnatril&isvo eiuhnga, eins og hefhi veri?) úskandi, en
þú má ske enda fremr en vi?) var a?) búast, þar sem engi
nefnd var kosin til a?) bera npp fáort álit og uppástungnr
um þau a?)alatri?i er fundrinn nú skyldi helzt taka til nm-
ræ?iu og sæi sör fært a? fy 1 gja fram, — en tveir audstæþir
ahalflokkar: þeir úr grunu?n sveitunum annarsvegar,er vildn ser
sem flest til málbúla telja,' gjöra sem minst úr kláþasýkinni,
er hjá þeim hafbi or?i? vart, og komast eptir því sem unnt
væri undan þeim lagaskyldum sem tilsk. 5. Jan. 1860 leggr
þeira sveitum á her?ar, er hafl klá?asjúkt fö innan sinna tak-
marka e?r þa? gruna? fö, „sem líkindi eru til a? sýk-
in kunni a? dyljast í“, þ. e. undan almennnm böbunnm
tiú í vor og heimavöktun sumarlarigt, — en hins vegar vorn
þeir úr hoilbrigbu sveitnnum, næstu (fyrir nor?an og vest-
an grnnu?n sveitirnar), er vildu fá varnir og sjálfsag?a vernd
laganna gegn þvf, a? klá?inn næ?i a? útbrei?ast til þeirra
nú í sumar. þess vegna var eigi a? búast vi? samfeldari
umræ?nm en hör nr?n, ne vi? þvf a? þær bæri ekki sterk-
lega me? ser, „a? sitt lfzt hverjnm“. En þetta var miklu
fremr á yfirbor?i nmræ?anna sjálfra, heldren hva? npp á
var? í ui?rstö?u þeirri, er fnndrinn komst a? í atkvæ?a-
grei?slu sinni og vi?tektum, eins og allir geta sé?. Og af
því þetta hi? röksamlega stiptamtsbréf 10. þ. m. var? a?
undirstö?n fyrir vihtektum fnndarins og jafnvel eirinig fyrir
nmræ?unnm, þútt úsjálfrátt hafl máske or?i? fyrir sumnm,
og ýms atri?i eru tekin þarfram, sem ern næsta íhugiinarver?
og sem álíta má (a? vorri meiningn) eins og fullar og fastar
skuldbindingar af hendi háyflrvaldsins, e?a „hins opinbera",
um a? sleppa ekki hendinni af máli þessn, heldr fylgja ein-
dregi? fram fjárklá?alöggjöflnni 5. Jan. 1866 enn í sumar,
þá þykir h)ý?a a? taka hér fram helztn atri?i bröfs þessa.
í þessu brefl fer stiptamtma?r mörgum og röksamleg-
um or?um um klá?amáli? yfir höfu? og þa? hi? úlíka og
hættuminna stig, sem klá?asýkin liaft sýnt sig á í vetr er lei?,
bæ?i í Ölfnsi og á Vatnsleysnströmd, í samanbur?i vi? þa?
súttriæmis-stig, er hún hafi veri? á h&r fyr á árunnm, og þá
sérstaklegu hættu, er möiinuni batt þá Bta?i? af útbreibslu
klá?ans til annara höra?a. Stiptamti? vill iei?a rök a? þvf,
af þe6SU væga og úsúttuæmilega atferli klá?ans næstli?i? haust
og vetr, bæ?i í Ölfasinu, þar sem hvergi hafl or?i? klá?avart
nema á elnum 3 bænm, hvorki f hanst eptir allar sumarsam-
göngurnar, né í vetr, og á engum þessara 3 bæa hafl neinn
vottr fundizt sí?an fyrir Júl, þrátt fyrir ítarlegar og marg-
ítreka?ar sko?anir, nú sí?ast af útvöldum utausvcitarmönn-
om, — og eins nm Vatnsleysuströnd, a? uæsta miki? vir?ist
dregi? úr súttnæmi klá?ans nú sern stendr, og a? þess vegoa
klá?a, a? áliti sko?unarmanua, og þegar tekiu og skorin.
Sök er nú hiif?u? (eptir því sem segir í St.amtsbr. 10. þ. m )
á múti bá?um þessnm bændum fyrir úhlý?ni þeirra og hir?u-
leysi gegn fyrirskipunum lögreglustjúruarinnar í því a? passa
sitt sjúka og klá?agruna?a fh og halda því visu og a?skildn
frá ö?ru fö. Önnur opinber sök var höf?u?, og er iiú útkljá?
múti 2 Vatnsleysubændum, fyrir mútþrúa og illmæli vi? sko?-
tmarmem:; þeir sektatir hvor um 5 rd. auk málskostna?ar.
ver?i oigi áliti?, a? nein sú „sérstakleg hætta" sö búin
þeim heilbrig?n heru?unum af útbrei?slu haris, er me? nokk-
nrn múti geti röttlætt, a? stiptamti? nú gengist fyrir a?
setja vör? milli sjúkra- e?r grunn?n plázanna og hinna
heilbrig?u, þar sem tilskipnn 5. Jan. 1866, e?a önnor gild-
andi lög „ekki heimili almennan vör? á opinberan kostna?,
„sem hagkvæma og nan?synlega rá?stöfun gegn útbrei?sln
„klá?ans“, og þar sem þálíka mjöghæpi? megi vir?ast, hvort
hér, nm þessi þöttbyg?n byg?arlög, geti veri? a? ræ?a nm
neinar þær var?stö?var e?a var?línn, er hafandi sö, e?a som
hugsanda sö a? varna sarogönguuum yflr. þar til mundi vór?r,
er skipa?r væri jafumörgum mönnum (20—25), eins og Hafn-
arfjar?arfundiinn 26, f. mán. haf?i stnngi? npp á, hafa í för
me? sör nálægt 5000 rd. kostna?, en þar af leiddi, ef hann
skyldi lenda eingöngn á tínndarbærii lansafö Su?ramtsins er,
nú væri 15,402 hnndrn? talsins als og als, a? 31 sk. yr?i a?
jafna ni?r á hvert lausafjárhundra?, ank þeirra 12 — 16 sk.
er þarflr jafna?arsjú?sins nú kref?i. Af þessum rökum telst
stiptamti? undan a? fullnægja áskornn fundarins 26. f. mán.
mn a? setja almonnan vör?. „En ekki a? sí?r“, segir stipt-
stiptamti?, — „heflr sýkin veri? og ver?r me?höndlu? af
„hinu opinbera, til frekari tryggingar, eins og væri hún
„hættnlegr næmr klá?i, eptir reglunnm í tilskip. 5. Jan.
1866“. I annan sta? álítr stiptamti?, af sömn rökum, a?
oigi sö nægar ástæ?ur fyrir heridi, þær er geti heimila? stipt-
amtinn „slikt tilræ?i vi? privat-eignarröttinn* eins og fari?
sö fram á í 2. nppástnngu fundarins (26. f. m.), „a? lýsa
“hverja sjúka kind, sem kemr í haga annars manns rfett-
„dræpa“; klá?asýkin ver?i nú ekki álitin „svo hættulegs
e?lis“, eins og fyr hafl sýnt veri?, „a? úvenjnlegar rá?stafanir
„beri gegti berini a? gjöra“. „þvílíkar rá?stafanir“ — segir
í bröflnu, — „vor?a heldr ekki nau?synlegar, þar 6em gild-
„andi löggjöf leyfir þeim nianni, sem flnnr annariega kind
„á cign sinni, a? Iiejita hana; og þa? sem hör af
„lei?ir fyrir eiganda, þegar honum hefir veri? bo?-
„i? a? vakta fö sitthoima, og þegarhonum, efnokk-
„u? af hans fö llnst otanhrepps, ver?r hegnt eptir tilsk.
„5. Jan 1866 § 7, vir?ist (mega) stu?la a? minsta kosti
„eins miki? til, a? kuma honnm (fjáreiganda) til a? halda fö
„sínu heima, eins og úttinn fyrir a? missa einstöku kind„ á
þann hátt, a? hún skyldi röttdræp vera, eptir nppástungnm
fundarins. — í ui?rlagi bröfsins kve?st stiptamti? enn fremr
„tii tryggingar fyrir þeirri klá?asýki, sem vart heflr or?i? í
„Vatnsleysnstrandarhreppi og í Ási, og som a? líkindum enn
„ekki er a? follu læknii?, hafa f y r i rs k i pa?“:
„1. stranga heimavöktun als fjár í Strandarhreppi og í
Asi, og alú?arfulla lækningatilrann, þanga? til þa? vl? sko?-
nn útlær?s dýralæknis er áliti? grunlaust, og a? sýslumanni
sö nppálagt a? setja „nærmeiri“ (sic, = einskor?a?ar) reglnr
fyrir heimavöktuuinni me? berlegri a?vörun uin, a? ef fjár-
eigendr sýni nokkurt hir?uleysi í því tilliti, ver?i heima-
vöktnnin framkvmmd a ( hinu opinbera vegna
þeirra, og þeir sekta?ir samkvæmt tilsk. 5. Jan. 1866 § 72“.
1) Jja? era?gætandi, a? þegar þetta bröf var rita?, 10. þ.
m.. þá heflr stiptamti? vori? úvitandi um k!á?ann ný-opp-
komua í Brandsbæ, og nm þá útsteyptn kiá?akind Gu?m. á
Au?num, er hittist í Vatusleysu-föriu.
2) Stiptamti? kvo?st þarna í bröflriu „eiga von á útlær?-
nm dýralækni, Snorra Júnssyni frá Papey, me? næsta púst-
skipi „(þessu sem nú kom 12, Maí)“ og ætli a? fá hann til a?