Þjóðólfur - 13.03.1878, Blaðsíða 3

K
35
vinur, lieldur byrjar hann sitt verk þegar köllunin kemur til
hans og spyr hvorki um hag sinn né óhag, lof manna né last,
sízt þeirra, sem ekki vita hvað um er að vera. Aldamótar-
sálmabókin t. a. m. kom eflaust fram af sönnum framfara-
hvötum þess mikilmennis er gjörði hana úr garði; tók hún ó-
neitanlega fram landsins eldri sálmabók í ýmsu tilliti, en ekki
Var hún vinsæl fyrst og aldrei varð hún né verður í því formi
þjóðleg; veldur því mest hið mikla útlenzku-snið á sálmum
hennar. En nú? Mun nokkuð sérlegt vera að óttast þótt
beztu skáld, sem nú lifa, gengu í nefnd, tækju sálmabók þessa
fyrir, og ynnu hver með öðrum eptir samkomulagi að endur-
bót henuar frá rótum? Vér segjum: fyr er ekki reynt að út-
vega þjnðinni hcefilega sálmabók en föst nefnd beztu skálda
landsins er sett til þess starfa og henni gefnar alveg frjálsar
hendur og svo langur tími, sem hún þyrfti, uns bún kœmi
loks saman og samþykti ásamt bislcupi bókina í heild sinni.
þetta þykjumst vér vissir um að sé vilji og sannfæring allra
þeirra manna, sem áhuga hafa á máli þessu og vaxnir eru um
það að dæma.
Að ætla að alþýða vor muni hcldur kjósa hinn lakari
kveðskap einungis fyrir þá sök að hún er honum vanari,
er að gjöra minkun jafn skáldmæltri þjóð og upplýstri, enda
ætti henni ekki að haldast slíkt uppi ef hún gjörði það.
Vér sleppum svo þessu máli að sinni, og þetta sem vér
höfum bent á, höfum vér skrifað af hreinni hvöt og að eng-
Um einstökum beinst, því málið á að tala sjálft. fessi nefnd-
aruppástunga er að öðru leyti ekki frá oss, heldur var hún
eitt af áhugamálum hins unga framfaramanns, séra Gunn-
ars sál. Gunnarssonar; hefði hann lengur lifað hefði mál
þetta varla legið í þagnargildi öll þau 4 ár, sem liðin eru frá
hans láti, enda er hér við litlu fjöri og því síður framkvæmd
að búast innan þeirrar kirkju, sem hvorki hefur prestastefnur,
sem nokkra þýðingu hafa, né blöð eða rit, né nein önnur
sameiginleg frelsis- framfara-, eða varnarmeðul. En — þetta
lagast allt með tíð og tíma, enda mega menn þá ekki mis-
virða né misskilja þá, som í góðum tilgangi hreifa við hlut-
unum, þótt orð og ummæli kunni að þykja misjafnlega valin.
Að anstan.
Árið 1877, sem nú er langt liðið, hefur yfir höfuð gengið
i Norðíirði líkt og flest hin árin að undanförnu, án mikilla
tíðinda eða stórra slysa almennings (nema ef telja skyldi báta-
skaða sumra í haust). Má samt hklega telja þetta ár eitthvert
hið merkilegra ár í sögu Norðlirðinga, þar sem þeim hefur tekizt
að sá í akur framtíðar sinnar tvennkkonar úlsæði, er stefnir að
tnenutun, fróðleik, hagnaði, sæmd og siðgæði. þetta er lestra-
felag og bindindisfelag. Lestrarfélagið er helmingi eldra og
hefur í einu og öðru minni erviðleika við að stríða, svo sem
allir þeir fá skilið, er þekkja til um slofnanir beggja félags-
tegundanna að fornu og nýju. í báðum félögum eru að eins
karlmenn. (Iívennjafnfrelsishugmyndln er ekki heldur komin
svo langt á leið enn meðal vor). Munu Norðfirðingar æ því
tneir gleðjast af þessum tvennskonar framfara- og vonar-vísi
sínum, er þeír hiynna vel að viðhaldinu, lífinu og þroskuninni
f hinu ný-útsprungna, því þeir sjá glöggt, að þar við liggur
bæði sómi og gagn, ekki að eins felagsmanna sjálfra, heldur
sveitarinnar I heild sinni, því bæði félögin eru sveilarmanna-
stofnun, sveitareign og sveitarmanna, er Norðfirðingar stofnuðu
félögin sér sjálfum til góðs og niðjnm sínum.
Hvað lestrarfélagið snertir, hafði það fyrirrennara sinn
^ámkyns, það er leslrarfélag, stofnað 28 árum áður, sem þó
Varla var við líf og starfa fyrsta áratuginn allan. Sú félags—
stofnun varð sveitinni til góðs, bæði að því leyti, að það mun
hafa glætt menntunaráhoga, meðan það stóð og fróðleiksfýsn,
°8 lika vegna þess, að það greiddi með endurminning sinni
fyrir stofnun þessa félags, þar sem þá lika, að bækur hins
Samla félags voru enn við lýði og geymdar af hreppsljóra sveíl-
j'rinnar og voru þær afhentar þessu hinu nýstofnaða leslrarfé-
a8i og er nú sem steudur meir en helmingur af bókasafni
*ú'ja félagsins, leyfar frá hinu forna félagi.
Bindindisfelag hefur, að ætla má, naumast áður verið
^ofnað I Norðfirði og komust bindindisfélög þó á stofn á
Austnrlandi og gjörðn sjálfsagt gagn, svo sem viðar. Hér
8hiddi því fortiðin minna; enda eru og bíndindisfélög ekki
Qa:rlendis enn þá, en vona rná, að þau fari að myndast smátt
og smátt, eiunig á austurlandi, svo sem þetta hefur átt sér
stað f meiri fjarska.
í’að þarf ekki að segja, að hinn afskekkti Norðfjörður hafi
verið afskiptur hvað snertir atgjöríi líkamans og þá ekki slður
sálarinnar. Fólk er almennt skrifandi, einkum hið yngra; þar
er margur maður, bæði karl og kona, útbúinn góðri greindar-
gáfu, og má óhætt vona, að félög þessi aöagi ekki sveitarmenn,
hvað snertir hugmynda- og þekkingar hag, tíma-meðfylgd,
siðferði. það má yfir höfuð segja, að félagsandi Norðlinga
fari ekki versnandi, heldur væri það hitt, að hann færi batn-
andl, einnig félagsandi hinna ungu félaga. Enda finna félags-
menn, að góður og eindreginn félagsandi er líf hvers félags,
en vernd þessa llfs, heilsuviðhald og langllfi, er komið undir
tryggri hlýðni við lög og samþykktir hvers félags, jafnvel í
smá-atriðum. En séu iög í einhverju óhagfelld, verður að
breyta þeim á löglegan hátt, en ekki óhlýðnast þeim. Lög-
hlýðnin er viðhalds- og lifs-pantur hvers féíags, stórs og lít-
ils, allt frá ríkja- og þjóðfélögunum, til heimilis- og hjúskap-
arfélaganna; frá Frímúrarafélaginu og biblíufélaginu mikla
(brezka og útlenzka), til lestrar- og bindindisfélaga, er myndast
stærri eða smærri í einstakri sveit á voru fáráða Brennivins-
landi. — Hneykslist ekki, samlandar, á þessu síðasta orði, þar
er tekið fram hið lakara, en ekki hið betra, því líka mætti
kenna ísland við upplýsing og bókfýsi, siðsemi og hóf, ef til
vill, bindíndi, bæði yfir böfuð og líka ekki síður, ef maður
horfir f uonar-sjónpípuna. En þetta er sagt helzt af þvi, að
það gjörir gagn, að sjá það, sem miður er, og er sjaldnast
of vandlega hugað; en allirbyggi á hinu góða og sanna, hvort
það heldur er f nálægð eða fjarlægð staðar eða tíma, hvort
heldur í endurminning, ásetningi og tilraun eða f von.
Austfirðingur.
REIKNINGUR
yfir tekjur og gjöld styrktarsjóðs verzlunarmanna í Reykjavík
frá 31. desember 1876 til 31. desember 1877.
Tekjur: Kr. A.
1. l sjóði eptir f. á. reikningi 436 17
2. Eptirstöðvar f konungl. og privat skuldabrjefum 8648 »
3. Ógoldnir vextir næstl. ár frá einum félagsmanna 33 92
4. Vextir til 11. júnf af konungl. skuldabr. 7,400 . 148 »
5. Keypt 2 konungleg skuldabréf að upphæð . . 400 »
6. Ársleiga af 2 skuldabréfum félagsmanna að upphæð 1248 kr 49 92
7. Vextir til 11. des. af konungl. skuldabr. 7,800 156 »
8. Tillag félagsmanna þ. á. samkv. fylgiskjali . . 255 5
AUs 10127 6
Útgjöld: Kr. A.
1. Borgað fyrir auglýsingu samkv. fylgiskjali . . 5 »
2. Styrkur til ekkju eins félagsmanna samkv. fylgisk. 66 »
3. Styrkur til barns eins félagsm. samkv. fylgiskjali 24 »
4. Sent til innkaupa af konunglegum skuldabrj. 360 »
útgjöld við sama, samkv. fylgiskjali .... 5 40
5. Enn fremur í desember sent til innkaupa af konunglegum skuldabréfum 363 60
6. Eptirstöðvar í konungl. og privat skuldabréfum . 9048 »
í sjóði hjá gjaldkera . 255 6
Alls 10127 6
Reykjavik 31. desember 1877,
II. St. Johnsen.
Reikning þennan höfum vér undirskrifaðir endurskoðað,
og álitum hann i öllu réttan.
J. Steffensen. J. Ó. V. Jónsson.
GJAFIR eða áheit til Strandarkirkju afhent prófastinum i
1877 Árnesþingi. kr. a.
Marz 7. Frá einni fröken I Árnessýslu.................4 »
Júní 9. — ónefndum á Gónhól.........................' •
Júlí 3. —--------á Landinu..........................2 »
— 29. — manni að austan............................1 30
Ágúst 3. — stúlku í Selvogi...........................2 »
Septbr. 12.— ónefndum ( Selvogi........................2 »
_ 19.— Bjarna Bjarnasyni á Ráðagerðií Leiru . 2 »
Oktbr. 14. — konu í Árnessýslu .........................1 »
Nóvbr. 4. — stúlku í Stokkseyrarhrepp..................3 »
_ 27.— konu í Landeyjum ...................._•__________!
Uraungerði 2. jan. 1878. 20 50
Sœm. Jónsson.