Þjóðólfur - 18.06.1880, Blaðsíða 3

ur, geta laugarnar með þyí eina móti orðið bænum til gagns
og sóma, eins og þær virðast ákvarðaðar til, en reyndar þarf
töluvert fé til að leggja, að þær geti orðið fullsæmilegar.
Fornleifatelagið (frh.). Eptir að lokið var við
Biskupabúð, hefir verið rannsakað Lögbergi og grafinn kross-
skurður gegnum það mannvirki, sem þar er; skurðurinn er
alveg niður á berg, og nær þvi 3 álna djúpur, þar sem dýpst
er, það sýnist fullsannað, að engin stór búð eða slík forn-
bygging hafi þar getað verið.
Síðan var grafin búðin á árbakkanum móti fingvallabæ,
svo kölluð «Njálsbúð»; því verki er nú lokið. Búðin er c. 84
fet á lengd (út á ytri hleðslur) og 26 fet á breidd.
fá var grafinn kross-skurður í gegnum hleðsluna á gjá-
barminum norður frá Snorrabúð (á svo kölluðu nýja lögbergi).
Skurðurinn er 3 álna breiður og grafinn niður á berg, jarð-
lagið eða hleðslan á berginu er þar l1,/* alin á þykkt. þ>ar
hefir fundizt niður við bergið gamalt eldstæði og allmikið
öskulag, sem liggur niður við bergið, og sýnir að staðurinn
hefir upphaflega verið hafður fyrir arinn. (Frá Snorrabúð?)
Að lokum var grafið niður til að finna undirstöðuna undir
Snorrabúð, og virkið kringum hana. Búðin er 70 feta löng,
og 30 fet eða meir á breidd.
— IByrning'arsteiim hins nýja alþingishúss var há-
tíðlega lagður 9. þ. m. í viðurvist fjölmennis af öllum stétt-
um, aukþeirra, sem sjálfsagðir voru : landshöfðingjans og liinna
nefndarmanna byggingarinnar, biskups vors og þeirra alþing-
ismanna, sem hér í grend búa. Hinir helztu menn voru á
einkennisbúningi sínum. Á Austurvelli var tjald mikið og
voru þar til sýnis uppdrættir allir til hússins, en yfir grunn-
inum héngu fánar á stöngum 'og veifur á stögum; á einni
stóð : með lögum skal land byggja, en á annari: vísindin efla
aUa dáð (c: söfnin); þar blöktu og fálkamerki tvö. Kl. 1 voru
lúðrar þeyttir og sönginn sálmurinn: VorGvð er borg á bjargi
t.rawi Gekk þá landshöfðingi herra Hilmar Finsen að horn-
steininum og lagði silfurskjöld ferhyrndan niður í gróp á hon-
um, svo og hinar núgildandi dönsku peningamyntir, síðan
lagði hann steinlok yfir. pá gekk þar að biskupinn Dr. P.
Pjetursson og laust með hamri 3 högg á steininn og mælti:
í nafni heilagrar prenningar. Landshöfðinginn tók þá til
máls og skýrði frá letri því, er á skildinum stæði og fór síð-
an nokkrum fögrum og velvöldum orðum um hinn heppilega
valda ritningartexta, er þeir biskup höfðu látið grafa á skjöld-
inn, (sem smíðað hafði og grafið Páll gullsmiður f>orkellsson).
Að endingu var sungið: «Eldgamla ísafold». Á skjöldinn
var grafið:
Samkvœmt fjárlögum íslands fyrir árin 1880 og 1881
og ályktun alpingis 1879, er þetta hús byggt handa
alpingi og söfnum landsim, á 17. ríkisstjórnar-ári
K r is tj áns konun g s hins IX.
Ráðgjaf J. Nellemann.
Landshöfðingi Hilmar Finsen.
Forsetar alpingis : biskup Pjetur Pjetursson og Jón Sigurðson
frá Gautlöndum.
Byggingarnefnd
kosin af alpingi: Arni Thorsteinsson, Bergur Thorberg,
Grímur Thomsen, Tryggvi Gunnarsson, Pórarinn Böðvarsson.
Arlcitekt, : F. Meldahl.
Yfirsmiður: F. Bald.
Jóh. 8. 3‘2.: Sannleikurinn mun gjöra yður frjálsa.
9. júní 1880.
—■ Hin nýja steinkirkja i Görðum á Aiptanesi
er þess verð að hennar sé minst í blöðum. Hún er nú ein-
hver hin fegursta og vandaðasta kirkja á landi hér, og sá,
sem skoðar hana, mun furða sig á að hún hafi ekki kostað
meira en 12000 krónur. Helztu smiðir hennar voru Björn
múrari Guðmundsson, Jóhannes snikkari í líeykjavík og Páll
Halldórsson. Kirkjan er 28 ál. löng og eptir því breið, á hæð
upp á turnkross 30 ál.; hún er öll hvelfd undir bitum og
hvelfingin bæði há (3—4 mannhæðir) og fögur, blá með gylt-
um stjörnum; hún rúmar nálægt 400 manns; öll sætin sveig-
mynduð, prédikunarstóllinn fremst í kórnum og beint fyrir
altari, en kórinn myndar pall eins og í Reykjavíkurkirkju.
Konst-málverk af upprisu Krists, er kostaði 700 kr., stendur
yfir altari; eins á kirkjan bæði skrautlega ljósahjálma og har-
móníum. Til byggingarinnar lánaði landssjóður 10,000 kr.
þeir sem með uísafold” eru að vegsama hina sálugu 18.
öld fyrir hennar smjörbú og annað ágæti, ættu að bera sam-
an meðal annars kirkjurnar í Gullbringusýslu þá og nú.
Engin sýsla á landinu á nú eins margar veglegar kirkjur
eins og þessi sýsla; auk hins nefnda musteris og steinkirkj-
unnar á Bessastöðum, má eins nefna hinar fögru nýbyggðu
timburkirkjur að Kálfatjörn, Útskálum, Stafnesi og í Höfnum.
Fram yfir aldamót, segja oss gamlir menn, að þar hafi hver-
vetna verið auðvirðilegar torfkirkjur.
— Ný komið er út: Smásögnval eptir T. P. Hebel, með 4
myndum, þýtt hefir Finnur Jónsson (Borgfjörð), prentað í
Khöfn, kostar 50 a. og er til sölu hjá Sigf. Eymunds.
— SU/ríðvr Eyjafjarðarsöl, sjónarleikur í 5 þáttum, eptir
Ara Jónsson. Akureyri hjá B. Jónssyni, 1879. Oss hefir
gleyrozt að geta fyrri leiks þessa; höfundurinn er «ólærður»
og einn af þeim gáfumönnum, sem auðsjáanlega hefir orðið
varhluta við þá menntun, sem þeir menn þurfa að hafa (þótt
skáld séu að upplagi), sem ætla sér að fást við sjónleikasmíði.
pó dettur oss ekki í hug að kasta þungum steini á höfund-
inn, þótt honum hafi orðið það á, bæði að semja og síðan út
gefa leik þennan. Engum manni, sem þykist liafa gáfu eða
köllun til að semja slíkt, er viðleitnin láandi, sízt meðan svo
fáar eða jafnvel engar góðar frumsamdar fyrirmyndir eru til
á voru máli í þeirri skáldskapartegund, en þörf manna og
lönguu til þess að hafa eitthvað að leika fer sívaxandi. Hvað
leikkorn þetta snertir, þá má játa, að hann er ekki óskáldlega
eða óskipulega hugsaður; málið er og einfalt og alveg til-
gerðarlaust og í visunum bregður fyrir fjöri og lipurð, en því
miður hvergi eiginlegum krapti og því síður hnyttni og fyndni.
Aðalgalli leiksins er þó vöntunin á svokallaðri dramatiskri
efnismeðferð; það er ekki nóg að menn hugsi sér gang í
leiknum og persónur og skipti niður þeirra hlutverkum: þessi
gangur á að sjást sem fjörug og eðlileg framkvœmd, og per-
sónurnar verða að koma fram sem einkcnnilegar persónur eða
karakterar, sem halda leiknum uppi, einkum höfuðpersón-
urnat’, eins og máttarviðir húsi. Yfirferðin hjá höf. er svo
fljót og flaustursleg og öll framsókn atburðanna svo laus í sér
— og þó öll full með álfum og ódæmum — að persónurnar
ná hvergi niðri, endast ekki til að mynda karaktéra eða sýna
það, sem mest ríður á í þeim skáldskap, en það er sálin,
viljinn Og tilfinningin, skaplyndið, ástríðurnar og þeirra strið.
Enginn á að fást við að semja sjónarleik, sem ekki hefir les-
ið marga sjónarloiki áður og helzt séð þá leikna, og enginn
á að fást við þess konar smíði, nema hann hafi höfuðpersón-
urnar glöggvar, eins og menn, sem annaðhvort eru fáum líkir,
eða þá eru fyrirmyndir heilla flokka af mönnum. En þrátt
fyrir leiksins miklu ófullkomlegleika, er hann þó svo snotur-
lega og siðsamlega saminn, skáldlegur að efni (mótívi) og
auðveldur, að með honum má vel skemta á svoitabæjum eins
og húsleik, þar sem litlu er til kostað ef menn annars
nenna að læra hann.
— Hcr með er skorað á alla, sem búa nælægt sjó
eða fara um hann, að rannsaka nákvæmlega sérhvert
vogrek eða rekald er fyrir peim kynni að verða, og