Þjóðólfur - 02.08.1881, Blaðsíða 1

Þjóðólfur - 02.08.1881, Blaðsíða 1
Í»JÓÐÓLFUK. Kostar 3kr (erlendis 4kr.), borgast fyrir lok ágústmán. Reykjayík 2 Agúst 1881. Uppsögn á MaSinu gildir ekki, nema það sé gjört fyrir 1. okt. árinu fyrir *'• UldO. Enn um reikningsdóma. Síðast þegar eg skrifaði rnn þetta efni í A>jóðólfi var það , Þess að leiðrétta nokkrar kenningar, sem settar voru fram 1 Isafold um það, hvernig reikningsdómurinn í Belgíu væri, °§ komst svo út í það að reyna til að sýna, að sú t.ilhögun, Sem ísafold benti til, mundi vera óhagkvæm hér á landi. Nú hefir «ísafold•> svarað þessu í tveimur blöðum, hverju a ffetur öðru. Höfundurinn kannast við, að reikningsdómar- mnir í Belgíu séu valdir til 6 ára af þinginu, og eg hafi aft rétt fyrir mér í því. Höf. hefir gjört enn meira, því tölublaði 16. eru lögin um reikningsdóm Belgíu ýmist lögð ,, eða þá útdráttur gefinn úr þeim, og mig furðar á þ.ví, hve öfundinum heíir tekizt það, því eg hef ekki tekið eptir, að f’a|' væru fleiri villur í enn einar tvær, sú fyrri í 2. gr., þar Sem talað er um, að dómondurnir megi ekki dæma frændur Pe>rra og venslamenn, «allt að fjórða líð•>, þá ætt.i að standa, þeir mættu aldrei dæma um svo skyldan eða venslaðan mann hann væri tvímenningur við dómarann (systkinabörn etc) og í 15. gr. 5. lið stendur: «eða séu ekki liðnir fullir J^'ir mánuðir* í stað fullra fjögra vikna. Rýðing höf- Undarins, þar sem hann setur í 2. gr. «alt að fjórða liö•>, er 'ett, þegar hann leggur alveg út eptir orðunum, en meining- *n í lögunum er sú, sem eg hef drepið á, því Belgar telja 'ændsemi og mægðir eptir civilum reikningsmáta, þannig að 5e,r. telja hverja þá fæðingu, sem skilur frændurna (sbr. v _ istrup: Bestaaende Forfatningslove etc bls. 420 neðan- TPáls. Pn £ landi er reiknað öðruvísi, eins og höfundiu- ”m miin kunnugt. Hver, sem nú les útleggingu ísafoldar 'ögum þessum, verður að vera mér samdoma nm, að ,'eikningsdómaiarnir eru ekki óafsetjanlegir í Belgíu, og að 5áðaneyti Belga geti farið fram yfir fjárlögfti, þrátt fyrir re]kningsdóminn. I öðru lagi verða þeir, sem lesa þau, að ^era höfundinum samdóma um, að hann muni í ísafold VIII. hafa hlotið að meina eitthvað annað enn Belgíu. Höf. spyr mig að því, hvaðan eg hafi það, að þjóðbank- ’ Belgíu annist alla fjárgreiðslu landsins og veiti mót- öhu öllu landsfé Eg hef það eptir bók, sem heitir: Frede- '’ksen; Den politiske Ökonomies Udvikling, Khavn 1871 og að stendur á bls. 153. Eg hef einnig lesið það í Svedelins: ekt- Stat,skunskap, en af því eg hef ekki bókina, og hún mun ^ 1 vera til á stiptisbókasafninu, heldur enn aðrar góðar yrði ekki bygður upp fyr Sengur einmitt að því vísu. Ur nýar, þá get eg ekki vitnað til síðutals í henni. Eg ‘n heldur ekki betur enn það sjáist af neðanmálsgrein við •l0lnarskrá Belgíu í «Staat.sverfassungen» eptir prófessor Untschli í Sveiss. Höf. er óþreytandi í því að spyrja; hann vill vita, hvort mér . l'au dæmi vel valin, sem eg setti upp um það, að það . 1 vei'ið nauðsyn að fara fram yfir fjárlögin. Já, mér þykja S'UU eitls góð nú og þegar eg bjó þau til fyrst. Ef fé það, ^ ætlað er til Ijóss og eldiviðar latínuskólanum væri not- upp fyrir tímann, þá segir hann, að það sé æfinlega nóg a er sama og leiða dæmið hjá sér. fegar eg spyr af u' ilV0rt heldur ætti að gjöra, ef latínuskólinn brynni ^Vetur, ? hað ”ahn að um að senda lærisveina heim eða leigja kenslustofur, væri unt, út í bæ, fyrir óveitta peninga? þá byrjar að tala um það, að eg gæti verið óhræddur um, að enn um sumarið. Dæmi aö ( jivki vantar það, að höf. gjöri mér getsakir; fiann segir, Sejjj^ muni vilja þóknast umboðsvaldinu og þeim manni, Stai.feg ei8’ Það að þakka, að eg hef fengið hinn núverandi 'ninn. Fyrri getsökin finst mér ekki svaraverð, en um þá síðari get eg sagt svo mikið, að eg mun naumast eiga þenna starfa minn neinum einum manni að þakka, en miklu heldur 2, 3 eða 4 mönnum; eu mór kemur ekki á ó- vart, þó honum sé ókunnugt um það, því hann mun aldrei hafa verið spurður til ráðs um það, hvern taka skyldi til þess. N eg væri nú búinn að benda höf. á, að honum mundi hafa missézt með Belgíu, þá þarf hann endilega að sýnast dálítið fróðari enn hann er í verunni, þegar hann svarar aptur. í «ísafold» VIII. 15. segir hann eg sé kominn það lengra í stjórnvísinni enn Bretar, Frakkar, Hollendingar, Belgíumenn og Pjóðverjœr, að eg álíti reikningsdóm óþarfan; eg get sagt honum það, að þjóðverjar hafa engan reiknings- dóm. Stjórnarskrá Norðurþýzka sambandsins (L. 16. apríl 1871) nefnir hann ekki, og hvað meira er, hún gjörir ekki ráð fyrir, að þýzka ríkið skuli hafa nokkura yfirskoðunar- menn, heldur eru ársreikningar þess eptir 72. gr. lagðir bein- línis fyrir sambandsráðið og ríkisdaginn. Stjórnin hefir hvað eptir annað viljað koma upp reikningsdómi fyrir sambandið, en hefir ekki getað fengið samþykki ríkisdagsins til þess. Til þess að hjálpa sér út úr þessu hefir reikningsdeildinni prúss- nesku verið falið það á hendur árlega með lögum að ganga í gegnum ríkisreikninginn áður enn hann væri lagður fyrir þingið. f>essi lög hafa gilt fyrir eitt ár í einu. Sveistrup: Bestaaende Forfatningslove etc bls. 55. í Prússlandi er heldur enginn reikningsdómur. Hann segir, að Danir hafi í margt ár verið að undirbúa reikningsdóm hjá sér; þetta er ekki meira enn hálfsatt, og þess vegna ekki satt. Nefndin, sem var sett til þessa kgl. Resol. 31. marz 1860, var sett niður vegna 50. gr. stjórnar- skrárinnar 2. október 1855, og komst aldrei lengra enn leggja út ýms reikningslög og segja álit sitt um tnálið, en þegar stjórnarfyrirkomulagið 2. okt. 1855 var atnumið, og stjórnar- skráin 28. júlí 1866 öðlaðist gildi, en hún leiddi aptur í lög að hvor þingdeild skyldi velja tvo yfirskoðunarmenn (50. gr.), þá var öll þörf á reikningsdómi í Danmörku fallin niður, og málinu hefir ekki svo eg viti verið hreyft síðan 1866; ef Danir hefðu viljað taka upp reikningsdóminn, þá hefðu þeir gjört það 1866, en þeir «fundu ekki ást,æðu» til þess. En það skiptir Islendinga minstu, hvort nokkur reikn- ingsréttur er í Belgíu, Hollandi o. s. frv.; þeir þurfa mest að hugsa um, hvort það væri heppilegt að hafa hann á ís- landi. Höf. hefir nú síðast stungið upp á því, að yfirdómn- um væri gjört, að skyldu að verða reikningsdómur um leið og hann er yfirdómur. Að við liann yrði bætt 1 til 2 skrifurum og yfirskoðun alþingis og hin umboðslega endur- skoðun lögð þangað. Hann álítur, að kostnaðurinn við þetta fyrirkomulag yrði meiri enn nú gengur til sama starfa, það álít eg einnig að mundi verða. Launaviðbótin við yfirdóm- arana^yrði að líkindum aldrei minni enn 3000 kr. (og þar fvrir utan viðbót við eptirlaun þeirra) og skrifstofukostnaður- inn er 4000 kr. á ári (þar í innifalin laun 2 skrifara. prent- un á athuo-asemdum við landsreikninginn, skrifstofuhald etc), en öll endurskoðun landsins er gjörð fyrir 3800 kr. nú. En hvað væri svo fengið ? Keikningsdómurinn gæti verið því til fyrirstöðu, að landshöfðinginn ávísaði fé án heimildar í tjár- löcrunum einánka sinnunv, öllum þeim útgjöldum í fjárlögun- um sem eru kalkúlatórisk, mundi dómurinn ávísa með fyrir- vara. En dómurinn gæti aldrei staðið fyrir því, að ráðgjaf- inn færi fram yfir fjárlögin; þess yrði hann að gæta eptir á eins og nú er gjört, og þá liefðum vér í rauninni ekki fengið meira en 3/i úr reikningsdómi. En eg þykist vita, að höf- undurinn, sem er svo ráðheppinn, mundi ekki vera lengi að 67

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.