Þjóðólfur - 27.01.1883, Page 1

tJÓBÓLFR.
XXXV. árg. Reykjavík, laugardaginn 27. janúar 1883. 4.
J>ESSI ÁRGANGR „Í>JÓÐÓLES“ GILDIR EHSnSTIG SEM VI. ÁRGANGR „SKULDAR". -»®í_
Bjornson ogkristindómrinn.
(Svar til séra Jóns Bjarnasonar).
fegar eg sá að séra Jón Bjarnason fór
að frœða menn um, að Bjornstjerne Bjorn-
son væri orðinn „beinn fjandmaðr krist-
indómsins", þá gat ég þess til, að séra
Jón mundi hafa felt þennan dóm of
hvatvíslega og „farið eftir sleggju-
dómum óhlutvandra mótstöðumanna“
Bjernsons. Skoraði ég því á hann að
fœra sönnur fyrir ummælum sínum.
Eg hafði satt að segja búizt við því
af öðrum eins manni og séra Jóni, að
ef hann fœri að reyna að fœra sönnur
á sögusögn sína, þá mundi hann vísa
til rita Bjornsons. Nei! það gjörir hann
ekki. Hann þekkir ekkert rit eftir
Bjornson, þar sem hann geti fundið svo
mikið sem eina setningu, er beri vott
um fjandskap til kristmdómsins. Hvað
gjörir hann þá til þess, að sanna orð
sín? — Jú, hann kemr með als konar
hégóma, sem hann ber ómerkileg og
sumpart óhlutvönd blöð fyfir, að Bjern-
son hafi átt að segja. Eg skal nú ekki
fá mér til orða, að mikið af því mergj-
aðasta á að hafa komið fram í ræðu,
sem Bj. hélt í Chicago 9. apríl 1881,
þar sem ég ritaði æfisögu-ágripið í
þjóðvinafélags-almanakið í marz-mánuði
sama ár; en fullafsakaðr mundi ég vera
þó ég vissi ekki í marz 1881 i Kaup-
mannahöfn, hvað Bjornson kynni að
ætla að segja mánuði síðar hinu meg-
in á hnettinum.
Af því að ég vissi, hve fáfróðr, sál-
arlaus og forskrúfaðr skríll hávaðinn af
synodufólkinu norska í Ameríku er, og
hve mentunarlausir hálfskrælingj ar marg-
ir af ritstjórum og skýrslu-ritum (refer-
entum) norsku blaðanna í Ameríku eru,
svo að þá vantar alt til að geta skiliff
Ejornson og haft rétt eftir1, og enn
fremr hve samvizkulausir skrökmenn
margir þeirra eru, svo að þeir mundu
eigi svifast sgmir hverjir að rangherma
viljandi orð hans og affœra þau, ef
þeim þætti svo sér henta — og af því
ég enn fremr hafði, er ég ritaði í vor
er leið, séð skýrslur í tveim af þeim
blöðum, er séra J. B. nefnir, um ræður
Bjernsöns, þar á meðal um rœðuna í
Chicago, — og af því ég einnig hafði
lesið skýrslur Bjornsons sjálfs urn þess-
ar ræður (prentaður 1 bréfum hans til
„Dagbladet“ í Christiania; endrprent-
i) Sem dæmi Jiessa má taka það, er síra J. Bj.
eignar Bj. þau orð, að „in kristna t r ú hefði á-
valt komið fram sem óvinr frelsis og framfara;“
Bj. hefir náttúrlega aldrei sagt slíka óhœfu; en um
k y r k j u n a kann hann að hafa sagt eitthvað í
þessa átt; en á því er allr munr.
aðar í „Verdens Gang“, og að miklu
leyti í danska „Morgenbladet“), og séð
af þeim, að Bjornson hafði sagt alt
annað, að sjálfs hans vitni, heldr en
þessi norsku Ameríku-blöð eignuðu
honum, og að hann hafði beinlínis
borið til baka skýrslur þessara blaða
um margt í Chicago-ræðunni,—þá satt
að segja datt mjer í hug í vor, er ég
las grein séra Jóns í Norðanf., að hann
mundi hafa farið eftir sögusögn þess-
ara norsk-amerísku blaða eða þá eftir
norskum aftrhaldsblöðum, einkum
kyrkjulegu blöðunum sumum í Noregi,
er trúlega lepja hverja lygi um Bjorn-
son til að gjöra hann tortryggilegan í
augum alþýðu, og til þessa laut það
beinlínis, er ég gat þess til, að séra J.
Bj. mundi hafa farið eftir annara sleggju-
dómum,—- Og nú kemr séra Jón sjálfr
og sannar sögu mína. Hann hefir ekk-
,ert fyrir sig að bera nema 5 norsk-
ameríkönsk blöð, og eru tvö af þeim
að minsta kosti („Fædrel. og Emigr.“
og „den christel. Talsm.“) svo svívirði-
leg blöð, að enginn ætti að láta sér
detta í hug að trúa einu þeirra orði,
nema betri heimild sé önnur til, og hin
þrjú öll ómerkileg, eins og öll norsk-
ameríkönsk blöð eru undantekningar-
laust.
þ>að er svo sem auðvitað, að Bjern-
son hefir aldrei dottið í hug að segja
annað eins og það, „að ef nokkur guð
væri til, þá hlyti hann að geta orðið
fundinn á vísindalegan hátt“.
Aftr er sumt af þvi, sem síra Jón
kemr með, til að sanna kristindóms-
hatur Bjornsons, svo einfaldlegt, að ég
skyldi aldrei trúa því, að sá séra Jón
Bjarnason, sem ég hefi þekt, mundi
„diska upp“ með slikt og þvílíkt, ef ég
þekti ekki svo vel höndina hans á því.
„Hann (Bjernson) sagði, að inarsbœkr
Mósesar væru ekki eftir Móses“!!! —
ergo er Bj. fjandmaðr kristindómsins!!
Trúir séra Jón þvi, að allar Mósesbœkr
sé eftir Móses ? Sé svo, þá er hann
víst einstœðingr meðal lærðra manna.
„Hann sagði“ [æ, fáið þið nú ekki fyr-
irhjartað!]—já, „hann sagði, að heimr-
inn væri eldri en biblian segir“!!!.—
„A ! hold pd mig, Magdelone!11 Eins og
nokkur maðr með heilbrigðri skynsemi
láti sér detta i hug að neita því, að
þessi okkar jörð, sem við lifum á, hvað
þá heldr allr heimrinn, sé eldri en 5850
eða 6596 ára ?
Önnur stórkostleg yfirsjón hjá séra
Jóni er sú, að hann álítr alla þá fjand-
menn lcristindómsins, sem ekki trúa öllu
því sama í kristindómskenningum, sem
hann. J>etta er fjarstœðasta ofstœki.
Getr nokkrum, semveitt. d., hvað Uní-
taríanar eru, dottið í hug að kalla þá
fjandmenn kristindómsins ?
Eða þó að Bjornson trúi ekki eilífri
fordœming — hvað svo ? Er það ekki
margra manna skilningr, að Páll post-
uli hafi í þessu átt sammerkt við Bjorn-
son ? Ef mig minnir rétt, þá mun séra
J. Bj. sjálfr einhvern tíma hafa skilið
apokatastasis tón pantón (Post. gj. 3, 21)
á þennan veg.
Er séra Jón sannarlega á því andlegu
reki, að hann álíti hvern þann fjand-
mann kristindómsins, sem aðhyllist skoð-
un Darwins á uppruna mannsins og upp-
runa tegundanna yfir höfuð? þ>á álítr
hann margan þann vera fjandmann krist-
indómsins, sem alment er álitinn góðr
guðsmaðr, og komast ekki svo fáir guð-
frœðingar í þá tölu.
Eg skal enn sem fyrri geta þess,
að Bj. hefir aldrei gjört trúna að aðal-
umtalsefni í neinuriti sínu. Hann hefir
aldrei lofað því (eins og séra Jón hermir)
að gefa út tímarit um slík efni og heldr
aldrei gjört það. Hann hafði fram til
marz 1881 aldrei reynt til, að hafa nein
áhrif á trú þjóðar sinnar. Hann er skáld
og hann er frelsismaðr. Sem slíkr hef-
ir hann haft mikil áhrif áþjóð sína og
enda miklu fleiri. Til þessa leit ég, er
ég reit æfisögu hans, en ekki til trúar
hans, sem hvorki mig né aðra varðar
neitt um.
Að ending eitt. • Séra Jón segir:
„Hr. J. Ó. má fyrir mér trúa hverju,
sem hann vill. .. en ef hann aðhyllist
. .. skoðanir Bjornsons á kristindómin-
um. . .þá er hégómi fyrir hann að halda
því fram að hann sé kristinn“. Hvað
varðar séra Jón eða nokkurn annan
mann í víðum heimi um, hverju ég trúi ?
Hvaðan kemr honum vald til að dœma
um, hvort ég sé kristinn ? — Hvað á
slíkt að þýða ? Og hvað kemr það þessu
máli við ?
J>ótt ég væri Darwínisti, tryði ekki
þrenningarlærdóminum, væri sannfœrðr
um að jörðin sé 100 þúsund ára göm-
ul, og neitaði því, að ljósið hafi verið
skapað á undan sólunni, hvað sem
1. Mósesbók segir, og dirfðist að ef-
ast um, að himin og jörð hafi ver-
ið sköpuð á sex dögum, já, þótt „Luth-
ersk Kirketidende“ kœmi með „feyki-
langa ritgjörð“ til að sanna, að ég væri
Anti-Kristr, og séra Jón vottaði, að það
væri „án als efa með réttu“ svo álitið
um mig — þá samt, ef ég elska það,
sem gott er og rétt, og forðast að gjöra
það öðrum, sem ég vildi eigi að mér
væri gjört, en reyni af megni að elska
náungann eins og sjálfan mig, þá spyr