Þjóðólfur - 12.05.1883, Page 1

/vr.
d

Reykjavík, Laugardaginn 12. maí 1883.
M 20.
XXXY. árg.
Ég vona að Konsúl Paterson sé í raun-
inni sannfærðr um það, þó hann láti
annað uppi í flýti í þ>jóðólfi (3. marz), að
ég hafi eiginlega engar „gersakir“ —
false charges—fært fram gegn honum.
Eg sagði söguna blátt áfram eins og
hún var. þ>að er ekki á minni ábyrgð
að atvika-bendan í henni flœkti Kon-
súl í hallærismál Islands öðruvísi enn
hann vill vera bendlaðr við það nú ; sú
ábyrgð hvílir á höfundurn atvikanna, en
ekki á mér.
Töfina, sem varð á ferð minni i Hafn-
arfirði, hefi ég hvergi kent Konsúlnum
um, heldr „farminum“, sem á skipi
var. Ég nefndi þessa töf einungis til
að sýna, hvernig það æxlaðist, að lyga-
bréf Guðbrandar ómótmælt fékk næði
hér til að firrta almenning frá líknar-
máli íslands og kasta óverðskulduðum
níðskugga á saklausa menn.
Eg verð að biðja Konsúl að virða mér
það til heilbrigðrar skynsemi, en ekki
til fjandskapar, að ég get með engu
móti gefið honum réttinn í „hafaar-
gjalds“ málinu. Af verzlunarfarmi skips
bar, eftir lögum, að borga hafnargjald.
pað áttu eigendr farmsins að gjöra ;
er ekki svo ? Nú var herra Paterson
þeirra „faktor“, og það getr víst ekki
verið vafa bundið, að faktornum bar að
standa í lögskilum fyrir húsbændr sína.
í hvaða vasa hann varð að fara eftir
lögskilunum, munu allir sjá, er sjá vilja,
að er mál, sem ekki kom mér við —
en ótrúlegt er það, að öll félögin í
Hafnarfirði. sem utan að Lylie stóðu,
skyldu hvorki eiga 180 króna ráð' né
lánstraust! Að á faktor verzlunarhúss
eða félaga „hvíli engin skylda, lagaleg
né siðferðisleg“, að greiða lögskil þess,
slík sem hér ræðir um, mun vera kenn-
ing, sem aldri hefir heyrzt á íslandi
fyrri en nú. Og furðulega nýstárlegt
þykir mér það, að Konsúl þjóðar, sem
sendir út skip með hallærishjálp, skuli
hafa nokkurn lagalegan eða siðferðis-
legan rétt, að leggja löghald (embargo)
á slíkt skip og farm fyrir 180 krón-
ur (!!) sem hvorki skip, líknarfarmr né
umboðsmaðr farmsins skuldar Konsúl
einn einasta eyri af!x Að ég miðlaði
málum við Konsúl eins og ég gjörði,
var ekki af því, að hann hefði á réttu
að standa, því hann stóð á helberum
órétti, heldr af því, að ég sá mér veg
opinn, svo hægt færi, að snúa honum
úr hendi það vopn, sem ég þóttist sjá
að hann ætlaði að beita til að gjöra
nýjan óvinafagnað úr íslands neyðar-
máli. Konsúll gaf mér enga átyllu til
að líta á málið öðruvísi þegar ég var í
Reykjavík, og ekkert hafðikomið framaf
hans, því síðr annara, hendi, þegar ég
skrifaði fjóðólfi, til að breyta þeirriskoð-
un. Nú þykist ég sjá, að félögin þar syðra
hafi ekki haft efni á að borga þessar
I) Viðrkenning Konsúls fyrir hafnargjaldimi tekr
skýrlega frara, að ég hafi borgað það fyrir reið-
arana.
180 krónur, Konsúl hafi haft sínar á-
stœðr til að lána þeim elcki „summ-
una“ og hafi svo kosið þann, er skapi
hans var næstr til að hafa sitt skað-
laust. Ekki get að því gjört, að mér
finn.st enn, að önnur aðferö við mig af
Konsúls hendi, en að hóta að taka skip
og farm lögtaki, hefði legið nær, sem
mannúðlegri var og stöðu hans sam-
boðnari. þ>að sem ég nú hefi tekið
fram, ætla ég nœgi til að sýna, hversu
fráleitlega öfug „tilfinning“ Konsúls er
um þetta mál enn inn 3. febr., er hann
segir: „Og með því að hr. Eiríkr
Magnússon hafði í sínurn vörzlum fé,
er ég veit ekki betr en ætlað væri til
að standast útgjöld (!) er fyrir kœmu á
ferðinni, þá fanst mér eðlilegt, að hann
legði út fé það, er til þess þurfti, og
það sama finst mér enn“ — að borga
annara, og sjóðnum alveg óviðkomandi,
skuldir, eftir skriflegri játning Konsúls
sjálfs !
J>að er meir en von, að Konsúl sé
reiðr Lock. Eg tel það óhappalegt,
að hr. Paterson skyldi ekki hafa séð
bréf Locks, er hann fordœmir að allri
verðungu, fyr en 2. febr., þó Scotsman
frá 23. sept., sem bréfið stóð í, kœmi
með Lylie til íslands. Hefði hann ver-
ið búinn að sjá það, er hann reit Lock
þakkarbréf sitt 21. okt., þá efast ég
ekki um, að Konsúl hefði látið til sín
taka eins og hann bendir á þjóðólfi.—
En var það ekki nokkuð seint, að fara
12
læknis meðfæri.—Að öðru leyti skal skotsár þvo og um binda
á sama hátt sem hver önnur sár.
f>á er blóðrásin þannig er nokkurn veginn stöðvuð, eða í mesta
lagi mjög lítilfjörleg slagæð vætlar enn ofrlitlu blóði, þá skal um-
búðirnar um leggja á þann hátt, að hreinum, þvegnum léreftsrýjum
er dýft í karbólolíu, svo er strokið lauslega úr-þeim, og fimmfalt
eða sexfalt lag af þeim lagt á sárið, svo að vel taki út yfir það, en
á meðan er sárabörmunum þrýst svo vandlega saman sem unt er.
Utan um þessar olíuvættu rýjur er bezt að leggja svo stóra pjötlu
af gúttaperka-pappfr, að hylji rýjurnar á alla vegu ; þar utan yfir
skal leggja vel þykt lag af baðmull og halda svo öllu saman með
umvafi. Bezt er að spara hvorki olíu, léreft né baðmull; því að sé
vel gengið fr4 slíkum umbúðum, geta þær legið lengi óhaggaðar,
svo að sárið fser þá ró, sem því er nauðsynleg, og þarf þá fyrst að
skifta þessum umbúðum, er þær annaðhvort eru orðnar gagnvotar
eða ólykt af þeim komin, eða þá ef sjúklingrinn fær megna verki í
sárið. Utan um sjálfar umbúðirnar má leggjanokkra samanbrotna
klúta, ull eða þvíumlíkt, til að halda hita á inum særða líkamaparti,
ef maðr er í kulda. Sé sárið nokkuð talsvert stórt um sig, er rétt-
ást að sjúklingrinn haldi við rúmið nokkra hríð ; en annars er nóg
að hafa kyrð á inum særða líkams-parti.
Sé svona að farið, þá er svo fyrir girt sem verðr, að sjúklingr-
lnn bíði tjón við biðina meðan læknir er sóttr, og það þótt nokkr-
um fiögum skifti, áðr læknir kemr. Ekki skyldu menn heldr láta
hugfallast, þó að fingr, hönd eða annar útlimr hafi orðið fyrir miklu
Dálítið
um sár (vulnera)
og meðferð þeirra unz til læknis næst.
Knífar, axirogönnur eggjárn eða oddjárn valda oft sárum; enþað
er sár (vulnus), er samband og samhengi hörundsins og þeirra linu
líkamsparta, er undir því liggja, raskast. Við árekstr, fa.ll eða
högg ber það oft við, að hörundið rifnar ekki, en að vöðvar þeir,
æðar og sinar, er liggja undir hörundinu, rifna meir eðr minna
sundr, og safnast þá blóð það, er út streymir, undir húðina meðal
inna linu líkamsparta. Slíkt meiðsli kallast mar (contusio). En oft
ber það og við, að hörundið rifnar líka, og myndast þá sérstök
tegund sára (vulnera contusa), er örðugra er að græða en skurð-sár,
af því að barmar þeirra eru óreglulegri og oft inarðir af áfallinu.
1 mörgum löndum, þar sem verk-vélar eru mikið notaðar, kemr oft
fyrir ein tegund slíkra sára •— véla-sár, og er þeim oft svo farið,
að líkamspartrinn er gjörsamlega sundr marinn. Að nokkru
leyti alveg samskonar sár koma stundum fyrir hér á landi við að
kljúfa grjót. Af skotvopnum hlýzt aftr sérstök tegund sára, er oft
verða hættuleg, bæði við það, hve djúp þau oft eru, og eins við það,
að íþausetjast einatt annarleg efni, svo semkúlur, forhlað, flyksur
úr fötum o. s. frv., en þessi annarlegu efni valda oft mikilli bólgu
G. Schierbeck : Phnföld ráð.