Þjóðólfur - 19.05.1883, Qupperneq 1

XXXV. árg.
ÞJÓOÓLFR.
Reykjavik, Laugardaginn 19. mai 1883.
M 21.
Enskunáinsbók
handa byrjöndum.
Eftir
Jón Ólafsson.
Iíostar í handi 1 kr. 50 an. —
5 bœkr bundnar fyrir 6 kr. út í hönd.—
Inniheldr framburðarreglur, orðmynda-
frœði, leskafla og orðsafn.
Áreiðanlegasta bók á íslenzku um
enskari framburð—kenriir enga Möðru-
vellu, heldr ensku !
Uppi á Halakletti1.
(Úr bréfi til séra Stefáns Jónssonar á Kolfreyjusfað).
1. Háum Halakletti
hef ég dvalið á
þegar þýðri ljetti
þoku tindum frá
fyrst að morgni fjallablær;
niðri’ í þoku-djúpi dimmt
dundi’ inn blái sær.
2. Fjöllin upp úr óðu
o’ní miðja hlíð
sveipuð sumarmóðu,
sveitin mín var frfð,
þokan svöl og silfurgrá
lagðist yfir lagardjúp
lengra’ en augað sá.
3. Reis af Ránarbeði
röðull geislaskær;
lif og ljós og gleði
loftið, jörð og sær
°g fögnuð sinti í ljósi ljet;
fönnin jafnt og fjallahlið
fegins-tárum grét.
4. Sá ég, blærinn svali
og sólgeislarnir þá
mynduðu djúpa dali,
dýrðleg fjöll og há,
hóla, bala, björg og hlið;
þetta var alt úr þoku gjört,
þó var sjónin fríð.
5- Niðri’ f djúpum dölum
dökkvatt leit ég mar,
hvein í reiðar-hvölum,
hve'r við aðra þar
reykjarstrokan lagði’ í loft,
skygðu fyrir fagrahvel
fUglabreiður oft.
6. Hverful skemtun hætti,
en hætti smátt og smátt;
eins og andardrætti
að sér loftið blátt
I) Halaklettr. Milli Reyðarfjarðar og Fá-
skrúðsfjarðar liggr fjall það, ér Reyðr eða Reyðar-
ijan Wxtir, og i.xfin taka nafn af því, að fjalls-
brúnin er til að sjá við hirain sem sjái á bak
Reyðarfiski, er slær upp sporðinum ; en sporðrinn
^■H#;sti og yzti hnjúkrinn og nefnist Halaklettr.
Paðí,3 er víðsýni mikið og fagrt, en ekki hvers
manns færi að komast upp á hann. J. Ó.
þoku-fjöll og dali dróg;
nú kom annar unaðsblær
yfir land og sjó.
7. Skrautleg fleyin flutu
fram með ströndum lands,
boðar á skerjum brutu,
blasti eyjakrans
augum móti út um sjó.
Skrúður grœnn m eð bj örgin br ött
bar af öllu þó.
8. Minnar œsku yridi
ekkert meira var,
en sitja’ á svölum tindi
óg sjá inn bláa mar,
skip og eyjar, firði’ og fjöll,
út um hafið heyra’ og sjá
hvítra boða föll.
9. Langt er sfðan liðið
leit ég þessa sýn,
en œsku sjónar-sviðið
sálin geymir mfn,
eins og eg sæi það alt í gær,
þó aldrei á þér festi’ eg fót
framar, tindur kær.
10. Lífið er leiðsla’ og draumur,
logn og boðaföll,
sker og stríður straumur,
stormar, þoka’ og fjöll;
svo eru blóm og sólskin með;
en bak við fjöllin himinhá
hefur enginn séð.
11. Heill sé hverjum tindi
og hlfð í minni sveit,
fylgi ást og yndi
og auðsæld hverjum reit,
bœ og eyju, báru’ og strönd.
Kæra Fáskrúðsfjörðinn minn
fel ég drottins hönd.
* *
*
Yrkisefni þrýtur
ástvin gamlan þinn.
Fyrir hærum hvítur
á Halaklettinn minn
seztu’ á réttri stund og stað;
þú verður ungur annað sinn
ef þú gjörir það.
Páll Olafsson,
Urn eftirlaun embættismanna á Is-
landi.
Eins og kunnugt er bjó alþingi
1879 til lög um eftirlaun presta, og
staðfesti konungr lög þau 27. febr. 1880.
Eftir 2. gr. téðra laga á uppgjafaprestr-
inn að fá i eftirlaun 10 kr. fyrir hvert
þjónustu ár, og er hann er sjötugr, hefir
hann rétt til að fá lausn frá embætti
með eftirlaunum. í 3. gr. er sú á-
kvörðun, að ef prestrinn slasast ósjálf-
rátt eða tekr þau vanheilindi, er hann
er að gegna embætti sínu, að hann
verðr að hætta prestskap, fær hann í
eftirlaun 250 kr. ef hann annars eftir
embættisaldri hefir ekki rétt til slíkra
eða hærri launa. í 6. gr. er svo fyrir
mælt, að sé brauð það, er prestrinn
resignerar, metið 1200 kr. eða minna
eftir síðasta brauðamati, fær hann eft-
irlaunin úr landssjóði. En það, sem
brauð er fram yfir 1200 kr. að mati,
gengr upp í eftirlaunin, að svo miklu
leyti sem það þarf eða þá hrekkr tí$
það sem á kann að vanta af brauðinú,
borgast úr landssjóði. Eftirlaunin eru
því svo margir tugir króna á ári,
sem prestrinn hefir þjónað mörg ár.
Hafi hann t. d. þjónað 20 ár, er hann
resignerar, fær hann 200 kr., hafi hann
þjónað í 30 ár, fær hanri 300 kr., og
sé hann búinn að þjóna í 40 ár, fær
hann 400 kr. Sumum hafa' þótt eftir-
laun þessj of lág, enn sá prestr sem
resignerar eftir 40 ár, — og oft munu
prestar hafa heilsu til að þjóna svo
lengi, að minnsta kosti á hægum brauð-
um, — hann fær 400 kr. árlega í elli
sinni, og gott mundi handverksmanni
eða bónda þykja, þó hann ekki fengi
nema hálfan þann styrk árlega, er hann
er uppgefinn orðinn, og rétt sýnist
mér það, sem síra Arnljótr sagði við
1. umræðu þessa máls 1 neðri deildinni
er hann var að færa ástæðr fyrir því,
að nefndin hefði ekki haft eftirlaunin
hærri. Hans orð eru svo: „Bæði er
líklegt, að sá prestr, sem lengi hefir
þjónað, hafi nokkuð fyrir sig að leggja,
og annað hitt, aó þegar maðrinn er
gamall orðinn, þá eru þarfir hans minni;
þá er hann búinn að koma upp börn-
um sínum, og er horfinn frá æskumun-
aðinum og búinn að læra að lifa í hófi
og með sparsemi“ (sbr. Alþingist. 1879
bls. 616). Finnist prestum eftirlaunin
samkvæmt lögum þessum of lítil, sem
raunar mun nú ekki vera almennt, þá
mun það koma til af því, að þeim finn-
ist að of mikill og ósanngjarn munr
sé á eftirlaunum sínum og eftirlaunum
inna verzlegu embættismanna, og skal
ég nú reyna til að sýna, hvort sú til-
finning sé á rökum byggð.
Skömmu eftir þjóðfundinn eða árið
1853 lagði stjórnin fyrir alþingi dönsk
eftirlaunalög frá 5. jan. 1851, en lét
þingið jafnframt skilja, að eftir þessum
lögum mundi framvegis farið á íslandi,
hvort sem þau yrðu þar lögleidd eða
ekki. Alþingi féllst orðalaust á lög
þessi, og komu þau því út sem „til-
skipun 31. maí 1855, er lögleiðir á ís-
landi lög 5. jan. 1851 um eftirlaun“, og
hefir þessi danska löggjöf ' síðan gdt
hér á landi. Eftir 1. gr. tilsk. á sérhver
embættismaðr á íslandi, sem konungr
hefir veitt embætti og „launaðr er af