Þjóðólfur - 22.08.1883, Síða 1

NÓDÓLFR.
Reykjavík, Miðvikudaginn 22. ágúst 1883. Jt?. 32
XXXV. árg.
gjgp*" Hér ineð ítrekast yfirlýsing-
sú, sein stóð í 30. bl. jóðólfs“ nm,
að Giestr Pálsson, ritstj. „Suðra“,
sé ósannindamaðr!
H§ á RiísslaMi 09 sjáttrri
pari*r.
(f’ýtt eftir „Dagsavisen", sem aftr hafði tekið
greinina úr„ BerlinerTageblatt").
|>að er gamalt og gott orðtæki sem segir,
að #járn megi þekkja af hljómnum, og fuglinn
að rómnum«. f>etta merkir ekki annað en
það, að hinu sanna eðli einhvers hlutar verði
aldrei svo vel leynt, hverjum brögðum og
vélum sem beitt er, að það komist eigi upp
fyr eða síðar við eitthvert tækifœri. Svo
lengi sem gullroðin jarnskál stendr óhreyfð,
má telja sér trú um, að hún sé úr gulli;
en falli hún niðr á gólf, eða sé slegið í hana,
þá leynir sér eigi hvers kyns hún er. Ef
í hart fer, má telja einfeldningi trú um, að
það sé nætrgali, sem sitji innst inn í búri,
efskuggsýnt er, en heyrist eitt einastahljóð,
rná hvert barn skilja, að það er ekki annað
en titlingr. Svona er nú og mannskepn-
unum háttað; þær leitast og við að syngja
skaplegar en gott er, til þess að geta hald-
ið fram og lyktað hræsnisathöfnum sínum.
Svo er og um stjórnirnar og stjórnarregl-
urnar. |>á list að gjöra sig betri, að fegra
sig um of, hefir mörg stjórn leikið með
dœmafárri ákefð ina síðustu mannsaldra.
Orsökin liggr í augum uppi. Hver stjórn
hefir hlotið næstum eingöngu að fremja
þessa list af engu öðra en lífsfýst, svo
framarlega sem hún hefir ekki viljað vera
opinská við tilmælum þjóðarinnar og frels-
iskröfum. Hinar voldugu hugleiðingar um
eflingu framfara, mentunar og þjóðfrelsis,
og sjálfsstjórn þjóðanna hafa rutt sér óvið-
jafnanlega til rúmsum inn síðasta áratug fyrir
þann kraft og sannleik sem í þeim býr. það
sem er þeim gagnstætt, eiginhagnaðrinn,
sjálfelskan og síngirnin, sem hafa það mark
eitt, að kúga alþýðuna og hafa hana að fé-
þúfu, það er enn varið oddi og eggju af fá-
mennum fiokki með einkaréttindum, og all-
ar tilraunir þessara manna og athafnir, allir
þeir fordómar, sem þeir styðjast af, haldast
enn uppi af vanakraptinum, og stjórnar-
skipunin sem þeir hafa í sinni hendi, gerir
jafnvel tilraunir hér og hvar að berjast til
sigrs. En forvígismenn þeirra og frum-
herjar vita það sjálfirog finna til þess, að
tilvera þeirra og líf er, nú orðið, komin und-
ir því, að þeir láti smátt og smátt undan
inni frjálsu, sönnu og réttlátu skilningu á
þjóðríkinu, þjóðréttindunum og stjórnar-
skylduverkunum. f>eir gera ekki annað en
að reyna að grafa upp eitthvað sem á að
heita ívilnanir, enn sem í rauninni eru merg-
lausar og sama sem ekki neitt.
Að svo miklu leyti sem stjórnirnar halda
enn fram sama óvandanum, sama ranglæt-
inu sem fyr, hefir þeim oftlega þótt það
góðu gegna, að íklæðast einhverjum frelsis
blæ og frjálslyndis til þess að vera sem ó-
frjálslyndastar í raun og veru, og getastaðið
í mót framförum sem mest mætti verða. Ef
þær vildi játa opinskátt upp á sig vilja sinn,
mark og mið, myndi ekki ein einasta af
þeim hafa mátttil þess að verjast reiði þjóð-
arinnar. En með frelsisgrímuna fyrir and-
liti sér hafa þær góða von um, að geta unn-
ið dular og óáreittar að aftrhaldsvinnu sinni.
það eru svo mörg og margbrotin ríkisstörfin
um þessar mundir, að það er ekki ævinlega
neinn hægðarleikr að sjá inar sönnu ástœður
og hugsun stjórnarinnar, sem er undirrót
orða hennar; fyrir jafnvel skörpum dugnað-
armönnum getr svo farið, að þeir láti blekk-
jast, ef þeir hafa eigi tóm til eða færi á að
grenslast eftir því, hvernig í málinu liggr í
raun réttri. Hér að auk eru margir svo
einfaldir í hjörtum sínum, að ef þeir heyra
eitthvert frelsisgaspr frá stjórn, sem er harð-
stjórn og aftrhaldsstjórn, þá ætla þeir að það
sé byrjun betri tíðar; þeir eru of ærlegir til
þess að geta trúað því, að svik og hrœsni
finnist í munni stjórnarinnar.
En það er einmitt þessi hrœsni, sem nú
á dögum er aðalgagnið í höndum aftrhalds-
stjórnar. þar af kemr það, að hún er jafn-
an svo hrædd við að heyra það, að hún sé
með því nafni nefnd, að það er oft og einatt
broslegt að sjá og heyra. það er af þessu,
að stjórnirnar eru oftlega svo kátlega gráð-
ugar í frelsisblæinn. það er af þessu, að
þær taka í angist sinni og græðgi þau með-
ul, sem eru jafn lygi borin og ruddaleg sem
áform þeirra eru dulborin og drepvæn frels-
inu.
Ið langbezta dœmi upp á slíka stjórn
er gamla stjórnin á Eússlandi. Eússland,
þar sem þjóðarinnar atkvæði er ekkert,
Eússland, þar sem in œðsta hugsjón
»sterkrar stjórnar# sýnist að vera jarðnesk
orðin, af því að ekki er þar snefill af laga-
vernd í mót þeim ofbeldisverkum og laga-
brotum, sem stjórnin og þjónar hennar gera
sig seka í,—Bússlatid hælir sér af því opin-
skátt með inni mestu ósvífni, að þar sé
frjálslyndið drottnandi í öllu félagslífi.
»Inar frjálslyndu réttarbœtr Alexanders
annars« var stöðugt það viðkvæði, það glit-
ríka digrmæli, sem Bússastjórn hefir við
hvert tœkifœri tuggið upp aftr og aftr á inn
viðbjóðslegasta hátt, enda þótt þessar rétt-
bœtr hafi aldrei komið við hjartaðíharðræði
Eússakeisara ið minsta, og heldr ekki ver-
ið framfylgt öllum. En eins og Eússastjórn
er, svo er og farið hverri aftrhaldsstjórn
sem er. Að sama skapi sem hún er aftr-
haldin, montar hún sig með einstöku at-
gjörðum til málamynda, sem eiga að sýnast
frjálslegar, og þykist þykkjast heldr en eigi,
ef atgjörðum hennar eru valin þau orð, er
við eiga.
þá er svo er ástatt, er það bót í máli, að
til eru sker, sem stjórnirnar geta strandað
á, sem þær hafa ekki grun um, þrátt fyrir
allar brellur þeirra og brögð ; og tvöföld bót,
þegar maðr veit hve mörgum meðulum og
sterkum hver stjórn hefir á að skipa, til þess
að leyna táldrægninni og sjónhverfingunum
um stundarsakir; það eru til þau atvik, er
neyða þær nauðugar viljugar til þess að
hljóma með sínum eiginlega hljóm, og syngja
í sínum rétta róm.
þess háttar sker er sjálfsforræðið. Engin
stjórn, hvað aftrheldin sem hún er, getrsiglt
fyrir það, svo að hún verði eigi að sýna sig
eins og hún er, og svo að öllum gefist eigi
kostráað þekkja hana, nema þeim sem vilj-
andi kunna að blunda. — I engu öðru máli
þarf þess eins og þar, að láta undan kröfum
þjóðviljans, því að engin krafa er réttlátari,
nauðsynlegri né skýrari, en einmitt sú, að
þjóðinni sé gefinn fullr og ótakmarkaðr réttr
til sjálfsstjórnar í þeim málum, sem ein eru
þjóðmál, þeim er ekki heyra undir ina
»oeðri stjórnvísi#, sem svo er kölluð.
En ekkert er það heldr, sem aftrhalds-
hyskinu er meiri stuggr á, ekkert óttast það
meir, en rétt þjóðarinnar til atkvæðis í mál-
um sínum og sjálfsstjórnar; því í honum
býr bitr ákœra móti inu gamla skriffinsku-
ríki og aftrhaldsanda; sjálfsstjórnin brenni-
merkir hrœsnisglamrandann um nauðsyn
föðurlegrar stjórnar og blessun þá, er hún
hefir í för með sér.
þegar því málinu er beint að sjálfsstjóm,
þá er hin gamla, aftrheldna, sjálfselska
stjórn neydd til þess að sleppa öllum stjórn-
vísisprettum.
Lítum aftr til Bússlands.
þá er stjórnaraðferð Nikolásar keisara
ónýttist, var Eússlandi eigi framar hægt, að
hafa harðræðisstjórnina beinlínis að skjald-
merki, heldr varð að koma bótum á, og þá
kom sjálfsstjórnin í opna skjöldu, sem eðli-
legt var, og ruddi sér til rúms. Bússastjórn
raupaði þá eigi að eins af afnámi ánauðar-
oksins, heldr og af því, að hafa gefið sjálfs-
stjórn. En hún komst eigi lengra en á
pappírinn, og þar sitr hún. Erelsi fyrir
sérstaka hreppa var als ekki um að tala.
Hvað mikið sem töluliðirnir gáfu borgum
og sveitum af sjálfstœðri stjóm breyttist
þó eigi ánauðarríki skriffinskuhyskisins ið
minsta. Hér var alls ekki um það að gera
að framfylgja lögunum eða anda þeirra, eins
og látið hafði verið í veðri vaka svo tigulega
í öndverðu; ekkert var veitt, sem gengi of
nærri tilhneigingum og hagsmunum inna
háu. því ákvæði, sem liggr þegjandi milli
línanna í hverju rússnesku lagaboði, að það
sé gilt því að eins, að keisaranum, það er að
segja, inum drottnanda skriffinskuskríl
þóknist, hefir aldrei verið jafnríkulega beitt,
sem við frjálsforræðislögin.
En það er eigi þar Jmeð búið. Eftir að
Bússastjórn hafði að nýju vaxið svo fiskr
um hrygg við traust það, er menn fóru að
hafa á henni fyrir fögr orð og loforð
hennar, að hún þóttist vera þess um fær
að ráðast aftr á hinar nýju réttarbætr, þá
vóru gerðar árásar einkum og allrasnarpast
á sjálfsforræðið. það var þá manni bezt
meðmæling við stjórnina, ef hann afneitaði