Þjóðólfur - 13.10.1883, Side 2

118
ið að prenta hann í ísafoldarprentsmiðju.
Á þingtíðindunum öllum að vora lokið fyr-
ir nóvemberlok.
(Eftir ísafold).
— Latínuskólinn var settur 1. október.
Tala lærisveina nú 118. Fjórir nýsveinar
teknir inn í haust. Nokkrir, sem í skólan-
um voru í fyrra, lesa nú utanskóla. Út-
skrifaður í þ. m. þorsteinn Erlingsson, með
1. einkunn, 84 stigum. Nýir tímakennar-
ar við skólann þeir cand. theol. þórhallur
Bjarnarson og cand. philol. Geir Zoéga.
Jóni Ólafssyni alþingismanni synjað um
tímakennslu af stiptsyfirvöldunum, þvert á
móti mjög eindregnum tillögum rektors.
— Yeðrátta var hin blíðasta allan síðara
helming septembermánaðar. Um mánað-
armótin næstu brá til rigninga og hefir ver-
ir storma- og hryðjusamt síðan lengst af.
— Dáinn sagður N. Weywadt, fyrrum
verzlunarstjóri á Djúpavog lengi, merkis-
maður aldurhniginn.
Lýsing á Hvítárvatni' ‘
og svæðinu kringum það.
Eftir Sigurð Pálsson í Haukadal.
Hvítárvatn er annað stærsta stöðuvatn
í Árnessýslu : það liggr norðarlega á Bisk-
upstungna afrétti, og er þangað ekki full
dagleið frá bygð. Lengst er vatnið frá
norðri til suðurs, en beygist þó lítið_^eitt til
landsuðurs. Hvítá rennr úr suðrenda þess.
Vestan við það er löng grjótalda, sem köll-
uð er Skálparnes ; en norðast liggr jökull
fram á hana : það er skriðjökull sem gengr
af Vatnajökli og steypist hann ofan í vatnið
fyrir vestan norðrenda öldunnar; brotnar
þar jafnóðum framan af honum; jökulstykk-
in berast fram í vatnið; en eftir stendr
geysi-hár jökulhamar, sem gnæfir yfir vestr-
horni vatnsins. Fyrir norðrhlið vatnsins
liggr hátt fjall, sem heitir Skriðufjall, það
er alþakið eintómri skriðu sunnanmegin, of-
an frá brún og niðr í vatn, en norðanmegin
liggr Langijökull fram á það, og hylr þá
hlið þess. Vestan við það er skriðjökull-
inn, sem áðr er getið ; en austan við það er
annar skriðjökull, hinum líkr, þó með þeim
mismun,að jökulhamarinn stendr á þessum
staðnum upp yfir hárri og brattri grjót-
brekku; steypast þaðan feikistór jökulbjörg
niðr í vatnið. Svo mikið djúp er í norðr-
hluta vatnsins, að jökulbjörgin festa sig þar
ekki; en þegar þau koma á suðrhluta þess,
fara þau að standa botn, er þar þó vist 5—
6 faðma djúp, og mörg standa þau 2—3
faðma, eða meira, upp úr vatninu. Austan
við skriðjökulinn er aftr hátt fjall, sem
liggr að norðanverðu fast í jöklinum; það er
mikið ummáls og beygist nokkuð austr með
vatninu. Út úr landnorðrshorni vatnsins
gengr skálmynduð hvilft inn í fjallið ; mynd-
ast þar vogr út úr vatninu, mjór í mynnið,
en nokkuð víðr fyrir innan og hér um bil
kringlóttr. Alstaðar upp frá honum—nema
útsunnan, er að vatninu veit—eru brekkur
hvilftarinnar bæði háar og snarbrattar;
víðast eru þær grasi vaxnar, hvönn og ýmsu
blómgresi. Undirlendi er þar lítið, nema
dálítil malar eyri við Vogsbotninn, þar sem
lækr fellr úr hlíðinni ofan í hann. Vogr
þessi kallast Karlsdráttr. Sunnan megin
vogsins gengr höfði fram í vatnið úr fjallinu.
Af honum er mjög fagrt og einkennilegt
útsýni og þó nokkuð stórskorið. Skriðjökl-
amir blasa þar andspænis við, með sínum
ógnandi brúnum, alþaktir hroðalegum
sprungum og geigvænum gjám. Ef hiti er
eða regn heyrir maðr iðulega skelli og
skruðning, því þá eru jökulbjörg við og við
að hrapa ofan í vatnið, en þau sem komin
eru langt niðr í vatnið líta út til að sjá eins
og út þanin segl á hafskipi. þau eru ýmist
fleiri eða færri eftir veðráttu, því ekki eru
þau alllengi að bráðna þegar hlýtt er. —
Sunnan í höfðanum er fögr grasbrekka með
margskonar blómgresi. Fram með honum
kemr Fróðá og fellr í vatnið sunnan undir
honum. Hún kemr fram úr Fróðárdal,
sem liggr milli fjalls þess er nýlega var get-
ið og Hrefnubúða, — svo heitir fjall eigi all-
lítið. Dalrinn er grösóttr, og gengr hann
alveg fram að vatni. Fróðá er bergvatn.
Hinumegin við Hrefnubúðir kemr fram
Fúlakvísl, það er jökulvatn, og kemr úr
Langajöklií2 kvíslum, er önnur fellr um
Miðdali en hin um þjófadali, og koma sam-
an fyrir ofan þverbrekkur. Báðum megin
Fúlukvíslar eru allmikhr mýraflákar fram
að vatninu. Mýraflákinn fyrir sunnan hana
heitir Hvítárnes; það er mikið víðlendi,
norðan frá Fúlukvísl suðr að Tjarná og ofan
frá Kjalhrauni fram að Hvítárvatni. Víða
er Hvítárnes ilt yfirferðar vegna bleytu,
en vlða er þar gras mikið, og ágætt hag-
lendi einkum fyrir stórgripi, enda engi ið
bezta ef í bygð væri; sér í lagi með fram
Tjarná. Tjarnir eru þar víða og ósar úr
þeim; þar er mikið af álftum. Tjarná er
ekki stór; hún kemr úr mörgum tjörnum
og fellr í vatnið sunnarlega; Svartá þó
nokkru sunnar, og eru mestmegnis þur
og blásin hrjóstr milli þeirra. Svartá verðr
úr tveim kvíslum ; kemr önnur upp austan
undir Kjalfelli, en hin fyrir hraunið sem
gengr fram að Gránunesi. Kjalfell er hátt
fjall á fjórðungamótum. Skammt frá því
sér enn staðinn þar sem Beynistaðar-bræðr
urðu úti; sézt þar stór hrúga af sauða og
hrossa beinum. Frá útfalli Svartár er
eigi alllangt þangað sem Hvítá fellr úr
vatninu.
Leifar sjást af fornvirkjum á þessu plássi.
Fyrir austan Tjarná, ofanvert má sjá rúst-
ir af talsverðum tóftum; raunar eru þær
mjög niðr sokknar, en þó má sjá nokkurn-
veginn fyrir sex tóftum; ætla jeg það hafi
hlotið að vera bær, þó ekki gæti ég gjört
mér ljósa hugmynd um húsaskipun. Á
öðrum stað fyrir framan Svartá hefi ég
einnig séð leifar af byggingu; þar er raun-
ar örblásið, þó sér þar til tófta; aska er
þar og beinarusl, og ýmsir smáhlutir af
járni hafa fundizt þar. Ekki er ólíklegt
að víðar finnist þar fornleifar ef vel er
eftir tekið. í Karlsdrætti, vestanvert við
lækinn, sjást rústir af allstórri hústóft, víst
20 álna langri, en víddin sést ógjörla. það
er varla efi á að þar hefir verið veiðiskáli.
Svo segja gömul munnmæli, aðtil forna hafi
þótt eins gott að eiga mann við Hvítárvatn
eins og í góðri hlutarvon við sjó ; og önnur
munnmæli segja að nafnið Karlsdráttr sé
svo til komið að þegar rnenn hættu að
stunda veiðiskap í vatninu, þá hafi karl
einn haldið henni lengst áfram. Hann
lagði net í vogarmynnið; en af því hann
hafði ekki bát, þá hafði hann það ráð, að
leiða folaldsmeri yfir fyrir voginn en ljet
folaldið bíða í bandi öðru megin við
mynnið. þegar merin kom þar á mótsvið,
batt hann vað við hana, og slepti henni
svo; svam hún þá yfir um til folaldsins og
dróg vað karlsins með sér. Hann gekk svo
yfir fyrir aftr og dróg út netið á vaðnum.
(Niðrlag síðar).
Auglýsingar.
Eftir skýrslu sýslumannsins í Bangár-
vallasýslu hefir tunnu með steinolíu 1 rek-
ið á Nýjabæjarfjöru undir Eyjafjöllum
sumarið 1881, en á henni voru engin sér-
stakleg einkenni. Eigandi þessa vogreks
innkallast með árs og dags fresti sam-
kvæmt lögum um skipströnd 14. jan. 1876,
22. gr., til að sanna fyrir amtmanninum
yfir Suðramtinu eignarrétt sinn til þess
og taka við andvirði þess að kostnaði frá-
dregnum.
Islands Suðuramt Beykjavík 6. okt. 1883.
Magnús Stephensen
settr
Óútgengin bréf á póststofunni 1. októbr.
1883:
Madama E. Einarsdóttir í Beykjavík,
Fröken Elín Jónsdóttir í Beykjavík,
Herra Eggert Johnson í Beykjavík,
Jómfrú þóra Jónsdóttir í Beykjavík,
Yngismey Steinunn Bjarnadóttir í Bvík.
Hr. þórarinn þórarinsson Selslóð, óborgað.
O Finnsen
I óskilum er í Seltjarnarneshreppi skol-
grár foli óvanaðr óaffextr á að giska 2. v.
mark stíft gat hægra. Hver sá er sannar
þennan fola eign sína getr vitjað hans til
Undirskrifaðs mót borgun ef hann gerir
það fyrir lok Oktober mánaðar þ. á. en
upp frá því verðið til næstkomandi fardaga.
Seltjarnarneshrepp 8. októebr, 1883.
Ingjaldr Sigurðssou.
hreppstjóri,
~fýnzt hefir vasaúr á leiðinni frá Brydes-
búð vestr að Garðbæ. Finnandi beðiun að skila
mót fundarlaunum til Guðm. G-uðmundssonar
á Garðbæ við Rvík.
Dökkgrá hryssa, mark : biti aft. hægra, biti fr.
vinstra, 9-^10 vetra, vökr, aljárnuð, hefir tapazt úr
vöktun í Laugarnesi. Beðið að balda til skila til
Sigf. Eymundarsonar i Rvík.
Með pðstskipinu fékk ég:
Als konar nýjan
Þýzkan fatnað
(með nýjasta lagi),
vindla, cigaretter o. fi.
Jóel Sigurðsson.
GILLESPIE & CATHCAÍ^T
verzlunarumboðsmenn
í j^EITH, jSKOTLAND,
annast um að selja alls konar íslenzka vöru,
og senda aftr andvirðið, hvort heldr í
peningum eða vörum, sem um er beðið. r
1P0T Hérmeð ítrckast yíirlýsing
sú, sem stóð í 80. i»l. J»jóðólfs j>. á. :
um, að GlESTIt PÁLSSON sé ÓSANN-
INHAMAÐlt að þar tilgreindum um- d.
mælum. 'iv
Ritstjóri: Jón Ólafsson, alþingism.
Prentaðr i prentsmiðju ísafoldar.