Þjóðólfur - 10.11.1883, Síða 1

ÞJÓÐOLFR.
Reykjavík, Laugardaginn 10. nóvbr. 1883. Jlg 40
XXXV. árg.
Hún kerar bráúui!
jiNSKUNAMSBÓK Jóns Ólafssonar. 1 kr. 50 au. bundin.
Sj-ódmæ'ti Jóns Ólafssonar. 2 kr. heft.
JÍÁTR PILTR eftir Bjarnstjerne Bjarnson. 1 kr. heftr.
oHei&ninCj, Í>éó4 séra Eríks Briems. 1. partr 1. kr. 50 a. í bandi.
sjá auglýsingar.
PaPPÍR, UMSLÖG, SKR.IFBCEKR
S'cuO't <xtt á
S'fvziýófoju „Ipýó
Frá útlöndum.
Dijmphna (frb. Dœmfna) heitir skip
það, er A. Hovgárd lagði af stað á í fyrra
frá Khöfn til að sigla austr norðan um
Asíu. Hovgárd var með Nordenskjöld á
sinni tíð í Vega-förinni frægu. #Dijmphna«
festist í ís 17. sept í fyrra, er hún var að
reyna að aðstoða hollenzka skipið #Varna«.
Margir ætluðu, að bæði »Varna« og »Dijm-
phna« væru farnar veg allrar veraldar.með því
að svo langt var síðan til þeirra hafði
frézt; en nú komí haust fregn frá »Dijmphna«;
sat hún þá enn 1. ágúst föst í fs í Kar-
iska hafinu. 24. júlí í sumar hafði »Varna«
sokkið ; en hún hafði verið full af sjó síðan
í desbr. f. á., svo að skipshöfnin af henni
hafði þá þegar orðið að flytja í Dijmphna
og.lifa á byrgðum þess skips. 1. ágúst
fóru Varna-menn af Dijmphna, og fóru
með báta yfir ísinn, og ætluðu að ná Chaba-
rvoa-höfða, vestan við mynni Kariska hafs-
ins. En á leiðinni voru þeir svo heppnir
að hitta gufuskip (Obi), er tók þá um borð
og flutti þá til Noregs. Öllum leið vel um
borð f Dijmphna 1. ágúst, og var ísinn að
losna, svo að von þótti til að hún gæti
haldið fram ferð sinni. Ef ísinn ekki
yrði leystr 1. sept., ætlaði Hovgárd að
senda stýrimanninn, Olsen, með hálfri
skipsöfninni í land, til að létta á kostbyrgð-
unum; en liggja, ef til kæmi, annan vetr
til í ísnum. En ef vel tækist til, þykir eigi
óhugsandi að hann geti náð til Ob-fljótsins
og komizt aftr til baka og náð heim í
október.
— Kóleran. Frá því að kóleran kom
upp í Egiptalandi og fram til 1. sept. voru
als dánir þar 1 landi úr henni 27318 manns;
af setuliði Engla voru 140 menn látnir.
EldsTOÖÍ. 4. sept. kom eldr upp i
timbrgeymslubúðum nokkrum í Vínarborg
og brann fjöldi húsa. Skaðinn metinn 2|—
3 milíónir gyllina. Eldrinn, að menn ætla,
kveyktr af manna völdum af ásetningi.
Iwan Sergiewitsch T ._k ' |ef, nafn-
kunnasta skáld Bússa, andaðist í París 3.
(ekki 4.) sept. þ. á. T. var fæddr 9. nóv.
1818 í Orel, stundaði nám í Moscow, Pétrs-
borg og Berlín. 1843 fékk hann stöðu í
innanríkisstjórninni, en var 1852 vísað af
stjórninni burt og boðið að lifa upp í sveit
sakir þess að hann hafði ritað frjálslyndis-
lega blaðagrein, er stjórnin stygðist við, en
var þó náðaðr nokkru síðar, og fór hann þá
úr landi og lifði jafnan síðan utan endi-
marka ættjarðar sinnar, nema hvað hann
endr og sinnum skrapp kynnisferðir til
Eússlands. Mest dvaldi hann í Baden-
Baden og í París. það sem mjög studdi að
því, að veita skáldsögum hans útbreiðslu,
var meðfram það, að hann sýndi lesendum
nýtt sjónarsvið, þar sem var lífið í Eússlandi,
einkum líf alþýðu, því að þetta var áðr
óþekt að mestu hávaða lesenda í öðrum
löndum og sættu þær því mikilli athygli, er
þær voru þýddar á in heldri tungumál
Norðrálfunnar. Lýsingar hans á skapferli
manna, háttum og menningarstigi, og á
náttúrunni þykja flestar afbragð, framsetn-
ingin snjöll, en efnis-skipunin naumast ávalt
að sama skapi. það var og eitt er mjög
studdi að því, að útbreiða lestr rita hans,
og það var það.að þau gáfu mörg hver eins
og lykilinn til að skilja hreifingar þær, er
fram komu í Eússlandi, og sem annars hefðu
verið lesendum, sem ekki þektu neitt til,
hrein ráðgáta. En »skemtilegar« í orðsins
venjulegu merkingu, eru sögUr Turgénefs
ekki. þó þær sé að mörgu leyti fróðlegarog
lærdómsríkar og að mörgu leyti snildarverk,
þó eru þær eitthvað ið huggunarlausasta og
daprlegasta, sem maðr getr lesið.
Almúginn á írlandi
Eftir J. Carty, þingmanu frá írlandi.
[Lesendr vorir munu minnast innar sífeldu bar-
íttu milli inna írsku sjálfstjórnarmanna og Engla-
stjórnar. Fregnritar blaðanna leggja oft hvatvíslega
sleggjudóma á ina irslcu frelsismenn, og það er
óneitanlegt, að hryðjuráð þeirra sum eru ógeðs-
leg. En þá dæmum vér þó réttlátlega um
slílca hluti, enda um öfgarnar, er vér þekkjum, við
hver örvæntingar- og eymdakjör alþýða manna á
írlandi á að búa. þegar heil þjóð, erbyggir ágætt
og kostaríkt land, er á því harðréttis, eymdar og
vanþekkingarstigi, sem Irar eru á, þá er óhætt að
fullyrða, að stjórnin er eígi vítalaus, heldr enda
ber mestalla ábyrgðina af því. Grein sú, er hér
kemr á eftir, lýsir sannorðlega og sláandi' högúm
íra og skýrir ágætlega hugmyndir manna um ið
írska mál. f>ví höfum vér snúið henni hér eftir
danska „Morgbl.“, er aftr hefi prentað hana upp
eftir „Verd. Gang“. Ritstj. ,-pjóð.“]
Mikill hluti sveitalýðsins á Irlandi eru
erfiðismenn, kaupamenn eða daglaunamenn,
þ. e. a. s. menn, sem vinna fyrir kaup hjá
festubændum. |>að er ég hræddr um, að
menn gruni mig um ýkjur, er ég lýsi kjörum
þessara manna eftir því sem ég veit sann-
ast og réttast. Eyrir 80 árum var það
sagt um írska verkmenn, að þeir »bygðu
verst klæddir, verst fæddir in verstu híbýli
í allri norðrálfu#. því er nú miðr, að þessi
lýsing á jafn-vel við og er jafn-sönn enn í
dag eins og þá. Hugsanlegt er þó, að in
síðustu ár geti kallazt að hafa bætt lítið eitt
úr kjörum sveita-verklýðsins. Arið 1830
sagði O’ Connel í parlímentinu (löggjafar-
þingi Engla), að sá írskr verkmaðr, sem
ynni fyrir lítilræði fram yfir 2 kr. um vik-
una, þækti öfundsverðr meðal lagsmanna
sinna. Eftir því, sem hann skýrði frá, lifðu
margar þúsundir manna — ef slíkt verðr
annars kallað : að lifa — á hér um llj eyri
á dag, og þá kostaði fjögra punda brauð
75 au. Nú er að vísu ástandið ekki ört svo
ilt fyrir verkmennina í Irlandi, en framför-
in hefir þó, það er til þeirra kemr, langt
frá svarað til þess, sem á sér stað um aðra
verkmenn. Mór er það enn í minni, að á
æskuárum mínum las ég eitt sinni um bág-
indin í írlandi, og var þess getið sem hrylli-
legs dæmis, að bóndi einn í Irlandi hefði
eigi gefið kaupamanni sínum nema 4 au. í
daglaun auk fæðis, og heyrði ég þá gagn-
kunnuga menn segja ofboð þurlega, að sá
náungi hefði þá samt fengið 4 au. meira í
daglaun, en hávaðinn af jafningjum hans,
er einatt neyddust til að vinna fyrir fæðinu
einu.
þess ber að minnast, þá er um er að
ræða ástand verkmanna-lýðs nú á tímum,
og fúslega skal ég við það kannast, að hversu
aumt sem það er nú á vorum dögum, þá
var það þó verra þá. jpað mun láta nærri
að segja, að stakasta eymd, sem á sér stað
nú á dögum, svari til þess, sem þá var al-
mennt ástand á þeim miklu neyðartímum.
En það er til híbýla verkmanna kemr, þá
get ég ekki séð að á þeim sé nein bót orðin.
þegar maðr sér fyrir augunum kofa svo
auma sem villimenn á lægsta stigi gætu
lélegasta bygt, þá er eigi unt að hugsa sér
að hér hafi nokkur framför átt sér stað; en
slík og þvílík eru híbýli þúsunda af írskum
verkamönnum. Ég ætla að í Irlandi finnist
93000 húsa, sem eigi eru nema eitt herbergi,
og það svo lélegt herbergi sem hugsazt getr.
í flestum þessum hreysum eru moldargólf,
en þakið úr mygluðum hálmi, veggirnir ó-
kalkaðir og opið vindauga á gaflinum í