Þjóðólfur - 14.03.1902, Blaðsíða 3

43
I0- Baldur Sveinsson, Húsavík (25).
Þorgrímur Kristjánsson, Rvtk.
I2- Ingvar Sigurðsson, Rvík.
T3. Karl Sæmundsen, Blönduósi.
:4. Magnús Stephensen, Rvík.
Magnús Magnússon, Rvík (75) tók ekki
próf sakir veikinda.
Guðmundur Guðfinnsson, Rvík (25)
lauk ekki pröfi.
Pétur Sigurðsson frá Hörgslandi á
Síðu og
Ólafur Óskar Lárusson, Rvík, tóku ekki
próf sökum veikinda.
11 bekkur.
1. Árni Árnason, Skildinganesi (50).
2. Sigurður Jóhannesson Norðdal, Eyj-
ólfsstöðum í Vatnsdal (50).
3. Guðjón Baldvinsson (bónda Þorvalds-
sonar) Böggvisstöðum í Svarfaðardal,
nýsveinn.
4. Konráð Konráðsson, Rvík. umsjónar-
maður í bekknum.
5- Pétur Hafsteinn Péjursson (veitingam.
Péturssonar) Sauðárkróki, br. 2. í III.
b. nýsv.
6. Sigurður Lýðsson (bónda Guömunds-
sonar) Arnarfirði. nýsv.
7. Guðmundur Kr. Guðmundsson, Rvík.
8. Páll Sigurðsson, Vatnagarði í Garði.
9. Guðmundur Jónasson, Hlíð á Vatns-
nesi.
10. Pétur Jónsson, Rvík.
11. Björn Guðmundsson (bónda Björns-
sonar) Böðvarshólum 1 Húnavatnssýslu.
12. Þorbjörn Þorvaldsson, Þorvaldseyri.
13. Vernharður Þorsteinsson, Nesií Höfða-
hverfi.
14. Magnús Gíslason (bónda Högnasonar)
Bóðum í Fáskrúðsfirði. nýsv.
15. Jón Sigurðsson, Kaldaðarnesi.
16. Björn Jósepsson, Hólum í Hjaltadal.
17. Jóhannes Johannessen. Rvík.
18. Þórður Oddgeirsson, Vestmannaeyjum.
19. Sigurður Einarsson, Vatnsenda íFIóa.
20. Guðbrandur Jónsson, Rvík.
21. Óskar Clausen, Rvík.
1. bekkur.
1. Alexander Jóhannesson (f sýslumanns
Ólafssonar) br. nr. 3. í III. b.
2. Sigfús Marlus Jóhannsson (Johnsens)
Vestmanneyjum.
3. Jón Jónasson (bónda Jónassonar) frá
Víghólsstöðum í Dalas. umsjónarm. í
bekknum.
4. Pétur Halldórsson (bankagjaldkera
Jónssonar) í Rvík.
5- Sveinn Valdimar Sveinsson (Árnason-
ar) Rvík.
6. Reinhold Richter (sonur Samúels verzl-
unarstj. Richter) Stykkishólmi.
7- Sigfús Blöndal, Rvík.
8. Steindór Björnsson (alþingismanns
Bjarnarsonar) frá Gröf í Mosfellssveit.
9. Ólafur Pétursson (bónda Sigurðssonar)
frá Hrólfsskála á Seltjarnarnesi.
10. Vilhelm Michael Ólason (f verzlunar-
manns Ásmundssonar) frá ísafirði.
Einar Indriðason (endurskoðanda Ein-
arssonar) Rvík lauk ekki prófi sökum
veikinda.
/ pessum bekk erti allir nýsveinar nema
nr. 7.
Fóðurj urtarannsóknir
og
styrkurinn til þeirra.
Eptir Hermann yónasson.
í 18. tbl. »Norðurlands« ræðst Stefán
kennari Stefánsson á mig fyrir það, að eg
andæfði á þingi bitlingi til hans. En lengi
hefur »kennarinn« setið á, svo að eðlilegt
Var, að eggin væru fúl í hreiðrinu.
Af því að »kennarinn« hefur slitið orð
ftiín út úr réttu sambandi, en sára fáir
lesa þingtíðindin, er eg neyddur til að
Þiðja hinn háttvirta ritstjóra »Þjóðólfs« að
Þirta 1 sínu víðlesna blaði tölu mína, eins
°g hún stendur orðrétt í Alþt. B. ^542
—-1546 d.:
B. þm. Bf. (B. B.) var á þeirri skoðun,
að styrkurinn til fóðurjurtarannsókna væri
Þarflegur. Eg get eigi verið honum sammúla
Urn það, og skal eg nú leitast við að gera
8‘ein fyrir ástæðunum fyrir því.
^r það í stystu máli að segja, að ef hef
enga trú á, að rannsókn þessi geti haft vís-
'n<Ialega þýðjngU; það vantar öll skilyrði
rir því. Eg varð hissa, þegar eg sá, að
styrkvel.;ng þess; var samþykkt upphaflega,
og enn meira undrandi var eg, þegar eg sá,
að henni var haldið í fjárlagafrv. stjórnar-
innar nú, þrátt fyrir það, þótt ekkert lægi fyr-
ir um árangur rannsóknanna. Eg verð að
segja það, að opt hefur þjóðin verið óánægð
með fjárveitingar alþingis, en ekki hef eg
heyrt öllu ver n’ælast fyrir nokkurri annari
fjárveitingu en þessari hjá henni.
Það sem eg hefi á móti fjárveitingunni er I
það, að rannsókn sú, sem hér ræðir um,
hlýtur að vera ónóg og óáreiðanleg. Efhún
ætti að hafa nokkura fullnægjandi vísinda-
lega þýðingu, þá þyrftum vér að hafa í land-
inu sjálfu vísindalega rannsóknarstöð, og
hæfan mann til að standa fyrir rannsókninni,
en slíkt mundi kosta þúsundir króna, jafn-
vel tugi þúsunda. Það hefur áður verið reynt
að safna hér jurtum og senda þær til út-
landa til rannsókna, og það hefur sýnt sig,
að sú rannsókn hafði lita þýðingu; analysis
sú, sem þá fór fram, var hreint og beint til
athlægis. Þetta stafar af því, að ekki er
hægt að taka nema svo sára lítið af jurtun-
um og frá svo fáum stöðum ; auk þess þorna
jurtirnar upp og taka efnabreytingum frá því
þær eru teknar til að senda þær út og þangað
til rannsóknin getur farið fram, eða að
minnsta kosti er mjög hætt við þessu. Þetta
leiðir svo til þess, að ekki er hægt að finna
ýms þýðingarmikil efni í jurtunum, sem upp-
haflega voru í þeim.
H. frams.m. (V. G.) tók það frarn í dag,
að það væri svo þýðingarmikið, að rann-
saka jurtir hér á landi, af því að þær mundu
vera svo ólíkar jurtum annarstaðar, og bar
hann Feilberg fyrir sig í þessu. Þetta er
engin ný kenning, Þetta veit hver athugull
bóndi; hann hefur tekið eptir því, að beri
hann eitt ár vel á útjaðar ( túni sínu, þá
spretta þar kraptmeiri jurtir, en ef hann er
látinn áburðarlaus. Það vaxa þar ekki nýj-
ar jurtir, en lífskilyrði jurtanna hafa breytzt.
Vér vitum það, að á sumum stöðum hér á
landi eru sömu jurtirnar miklu kjarnbetri en
á öðrum stöðum, skal eg nefna til þess Múla-
sýslu, Þingeyjarsýslu og Vestfjörðu. En vér
þurfum ekki svo langt að fara; vér þurfum
ekki annað en athuga jurtirnar, innan túns
og utan, til að finna þennan mismun, þótt
um sömu jurtina sé að ræða. Afþessuleið-
ir það, að ætti rannsóknin að hafa víðtæka,
vísindalega þýðmgu, þá þyrfti að safna miklu
af jurtum vfðsvegar urn land, og það er ekki
nóg, að þessi söfnun fari fram eitt sumar,
heldur þarf hún að ná yfir fleiri sumur, því
að mismunandi veðurlag, meiri eða minni
væta, meira eða minna ljós hefur áhrif á
samsetning jurtanna. Það þarf því sumar
eptir sumar að halda áfrarn rannsóknunum,
og þær að ná yfir land allt; annars verða
þær kák. En til þessa þarf að sjálfsögðu
stórfé. Vér vitum það, að flestar þjóðir
hafa um mörg ár rannsakað jurtir hjá sér,
og að hægt er að fá analysistöflur yfir jurt-
ir, sem vaxið hafa í ýmiskonar jörð, bæði
frá norðanverðum Noregi, Svíþjóð, Finnlandi,
Síberíu og úr Alpafjöllum, yfir höfuð frá fjölda
staða, þar sem svipað hagar til og hér á
landi; og þótt það sé satt, sem h. frams.m.
(V. G.) sagði, að sama jurtin sé mismunandi
eptir því, hvar hún vex, þá mun óhætt að
fullyrða, að söfnum vér vandlega skýrslum
um jurtarannsóknir í öðrum iöndum, þar
sem líkt stendur á og hjá oss, þá munum
vér fá út úr þeim fullt eins áreiðanlegan fróð-
leik um samsetning fóðurjurta vorra, eins og
vér getum vænzt að fá af rannsóknum þeirn,
sem nú er verið að styrkja af landsfé. Þeg-
ar eg nú lít á þessar rannsóknir, þá eru fyrst
og fremst engar skýrslur komnar um árang-
ur þeirra; en heyrt hef eg, að jurtirnar, sem
til rannsókna voru sendar, hafi flestar verið
úr Eyjafirði og Skagafirði, sem hvorutveggja
eru megringssveiti'r, og verður því fremur
lítið á þessu að byggja, þótt nú rannsóknin
heppnist vel 1 sjálfu sér. Eg þykist vita það
með vissu, að það hafi að eins verið lítið af
jurturn, sem út var sent til rannsókna
og sannorðir menn úr Skagafirði hafa skýrt
mér frá því, að rannsóknir þar mundu öllu
rneir hafa gengið út á það, að grennslast ept-
ir> atkvæðum manna fyrir kjörfund, en hitt,
að safna jurtum til rannsóknar. Ef vér vilj-
um halda áfram að veita styrk til jurtarann-
sókna, þá sýnist mér um tvennt að gera, ann-
aðhvort að veita Helga Jónssyni hann, eða
þá Stefáni Stefáns§yni, þó ekki til fóðurjurta-
rannsókna, eins og nú, heldur til að rann-
saka, hvaða jurtir vaxa hér á landi. Ef
Helgi Jónsson fær ekki styrk — og eg verð
að játa, að margt liggi okkur nær en að
veita honum hann — þá er rangt, að þessi
styrkur standi.
Ef vér nú athugum, hvort praktiskt gagn
rnuni geta orðið að styrk þessum, þá teleg
það ekki líklegt, þegar litið er á ástand vort
og fátækt landsins. Vér vitum, að fóður-
jurtir eru mismunandi á ýmsum stöðum, en
þóttvérvitum þetta, eigum véreinatt ekki kost
á að breyta lífsskilyrðum þeirra; vér vitum, að
taða er mjög misjöfn, og að opt þarf ekki ann-
að til að bæta hana, en lokræsa túnið eða
bera betur á það; þá fara að spretta þar
hagkvæmar jurtir. Þó neita eg því ekki, að
glögg þekking á samsetning fóðurjurtanna
hafi að vísu verulega þýðingu, einkum sé
um stórar túnasléttur að ræða, þar sem gras-
fræi er sáð, Vér vitum, að í mýrum er lé-
legt gras, en það eitt gagnar ekki, að gróð-
ursetja þar plöntur af góðum tegundum; það
þarf að ræsa mýrina fram, og undirbúa jarð-
veginn, sao að hinar nýju plöntur geti þrif.
izt í honum. Sá, sem ætlar að taka að sér
rannsóknir fóðurjurta, þarf að hafa til þess
mikla undirbúningsmenntun; hann þarf að
hafa hirt skepnur vetur og sumar, hann þarf
að hafa tekið vandlega eptir, hvernig hinar
ýmsu fóðurtegundir og beitijurtir reynast bú-
peningi vorum, hvað bezt gefist kindum,
hrossum og kúm, hver áhrif heyverkun hafi
á notagildi heysins o. s. frv. Þessi bitlingsþegi,
sem hér ræðir um, fór ungur í latínuskólann
og þaðan bemt á háskólann, síðan varð
hann kennari við Möðruvallaskólann. Hann
hefur því ekki átt kost á þeirri praktisku
undirbúningsmenntun, sem nauðsynleg er til
að geta leyst starf þetta af hendi, hann hef-
ur ekkieinungis þá „teoretisku11 þekkingu, sem
til þess útheimtist. Eg neita því ekki, að
hann sé vel að sér í systematiskri grasfræði,
en á fóðurjurta- og beitijurtarækt hefur hann
ekki meiri þekkingu en hver annar. Það
er því jafneinkennilegt, að hann skyldi fara
fram á, að sér yrði veittur styrkur þessi, og
hitt, að hann fékk hann.
Það eru komnar tvær br.till. viðvlkjandi
fjárveiting þessari; önnur fer fram á, að
styrkurinn sé lækkáður úr rooo kr. í 500
kr„ en hin fer fram á það, að liðurinn sé
með öllu felldur burtu. Eg veit ekki, hvort
síðari tillagan er fullrétt, því eitthvað hefur
þó verið sent af jurtum á „kemiskt labora-
tóríum", og það mun þó réttast, úr því sem
komið er, að fá rannsókn þeirra Iokið þar,
og þær sendar heim, en til þess þarf nokk-
urt fé (Stefán Stefánsson: Það er fyrir hendi
nóg fé til þess). Þá er eg ekki með
brt. í þá átt, að 500 kr. séu látnar standa;
en eg vil mælast til þess, að styrkþeginn
skrifi eptir analysistöflunum, og auglýsi þær
t. d. í hinu opinbera auglýsingablaði, svo
að kostur gefist á, að sjá árangurinn af rann-
sóknarstarfinu, ef ske kynni, að það opnaði
augun á þjóð og þingi fyrir gagnsleysi þeirra.
í sambandi við þetta vil eg geta þess,
að nú eru um 20 ár síðan eg byrjaði að
stunda búfræðisnám, og þótt eg hafi aldr-
ei notið neins opinbers styrks til þess, og
eigi haft ástæðu til að verja »mörgum
þúsundum króna úr eigin vasa« eins og
»kennarinn«! þá hef eg þó aflað mér
fræðslu í þeirri grein, bæði hér á landi
og erlendis, þótt eg hafi aðallega orðið
að stunda nám mitt upp á eigin hönd.
Stöðugt hef eg lagt mesta áherzlu á kvik-
fjárræktarfræði og fóðurjurtafræði. Mun
mér óhætt að fullyrða, að eg hafi vel
kynnt mér flestar helztu bækur í þeitn
greinum, er út hafa komið á Norðurlönd-
um á síðasta mannsaldri. Þegar eg 1887
skrifaði ritgerð mína »Um fóðrun búpen-
ings«, byrjaði eg jafnhliða að safna til
ritgerðar um fóðurjurtir. Þá var eg svo
óþroskaður, að eg áleit, að eg gæti skrif-
að'ritgerðum það efni, og var mjög hrif-
inn fyrir að senda jurtir út til rannsókna.
En eptir því, sem eg fékkst meira við þetta
efni, rak eg mig á nýja og nýja erfiðleika.
Eg sá, að til margra ára þyrfti að rann-
saka jurtir um land allt, og enn fremur
rannsaka þær eptir mismunandi vaxt-
arstigi, hrakningi, geymslu og rnörgu
fleiru, er sérstakt væri fyrir ísland, en
til þess þyrfti stórfé. En þótt allt þetta
fengist, þá væru notin lítil, neraa kvik-
fjártegundimar væru einnig rannsakað-
ar á vísindalegan hátt. Búpeningur hér
: á landi er að mörgu léyti ólíkur erlend-
t um, og óhætt er að segja, að útlendir
1 fræðimenn f kvikfjárrækt myndu t. a. m.
' eigi trúa því, að hestar hér á landi gætu
( lifað á því fóðri, sem þeir verða opt að
1 lifa á. Einnig væri afarnauðsynlegt að
t rannsaka, hvórt skepnur f hinum ýmsu
1/3 y._að minnsta kosti J
vJClI I llCti joo ára gainlar— ♦
1 enskar og þýzkar X
X — B Æ K U R = ♦
♦ koparstungur með stimpluðu ártali ♦
♦ og sérstaklega útlendar (ekki íslenzk- ♦
X ar) gamlar B I B L í U R "
♦ kanpir
♦ Chr. Sehierbeck
X prakt. læknir.
X Reykjavík. ♦
$♦♦❖♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•
héruðum landsins, þyrftu eigi talsvert mis-
munandi fóður, þótt jafnt væri að gæð-
um. Góðir og athugulir fjármenn veita
því opt eptirtekt, að sumar skepnur af
sömu tegund þurfa fyrir hvert pund eig-
in þyngdar, T/4—r/2 meira af hinni sömu
fóðurtegund, en aðrar. Þetta getur byggzt
á mismunandi meltingarfærum, mismun-
andi krapteyðslu við sömu hreyfingar, mis-
munandi legu fitunnar á skrokknum og
mörgu fleiru, sem þarf að rannsaka jafn-
hliða fóðrinu, ef það á að verða að til-
ætluðu gagni. Þessi rannsókn viðurkenni
eg, að sé mjög nauðsynleg 1 landinu
sjálfu, en til þess vantar fé og menn, sem
stendur. En fyrir kák-rannsóknir, eins og
hér er um að ræða, er þjóðin engu nær.
Margra ára söfnún til ofannefndrar rit-
gerðar um fóðurjurtir, og í 8 ár að fást
við kennslu f kvikfjárrækt og fóðurjurta-
fræði, hefur fært mér heim sanninn um
það, að mörg skilyrði vöntuðu til þess að
eg gæti fullsamið nefnda ritgerð, og það
hefur einnig sannfært mig um, að eghafi
sízt oftalað, þegar eg mælti á móti styrkn-
um til fóðurjurtarannsóknanna. Og eg veit,
að ef »kennarinn« hefði haft ljósa og víð-
tæka þekkingu í þessu efni, þá hefði hann
aldrei beiðst styrksins; því eigi vil eg
væna hann þess, að hann hafi meira hugs-
að um að fá peningana, en um þau not,
er þjóðin hefði af rannsóknarstarfinu.
Þingeyrum á þorraþræl 1902.
Um Pál Briem
amtmann og væntanlegt framboð hans
skrifar merkur bóndi í Húnavatnssýslu með-
al annars 20. f. m. ---»Það er auðséð,
að maðurinn er altekinn af þingmennskuhug
eða »ráðgjafa»feber«. Það er annars nokk-
uð svæsið kapp, sem P. Br. leggur á að trana
sér nú frarn í pólitlkinni eptir að hafa
horft þegjandi á deiluna og aggið síðan
1895 og ekki hreyft hönd né fingur til
að gagna þessu máli fyr en nú, að það
er komið í bezta horf án hans tilstillis. Það
lítur út fyrir, að hann sé einn af þeim
sein hneigðari eru fyrir að uppskera, en
að plægja og sá. Það er aldrei við-
kunnanlegt að »spekúlera« í því að njóta
ávaxtanna af erfiði annara. Eg hef nú
reyndar ávallt haft fremur lítið álit á P.
Br., þótt hann fljótfær og drottnunargjam
m. m. og mætti nefna þess mörg dæmi.
En þó hefur hann aldrei »bugtað sig og
beygt« eins greinilega og nú til að þókn-
ast öllum. Enn hef eg þá von, að hann
kornist ekki hér að, þótt mikið kapp sé
á það lagt. T. d. er öll kaupmannastétt-
in mjög »spennt« fyrir honum, og nú er
sýslumaðnr víst algerlega búinn að »er-
klæra« sig hans mann, og hélt eg lengi
vel, að hann mundi kynoka sér við því,
þótt hann langaði til þess. En reyndar
var ekki við öðru að búast en þessu —
Árnessýslu (Laugardal) 7. marz.:
Tíðin hefur yfirleitt verið góð, það sem
af er vetrinum. Auðvitað voru (jöktverð harð-
indi frá því 6 vikur af vetri og fram að
þorrakomu, en síðan ómunaleg t(ð, bæði
frost- og snjólítið. Förgun á skepnum rnjög
lítil yfirleitt; heybirgðir því almennt í bezta
lagi.
Seint í febrúar héldu hreppsbúar búnaðar-
félagsfund, og var á þeim fundi heitið verð-