Þjóðólfur - 02.05.1902, Side 1

ÞJÓÐÓLFUR. Viðaukablað J!S 9.
Viðaukablað við Þjóðölf
2. maí 1902.
Kosningarnar í vor.
IV.
í Borgarfjardarsýslu er hinn fyrv.
þingmaður þeirra Borgfirðinga Björn
búfr. í Gröf sagður viss að verða end-
urkosinn, enda mundi það kjördæmi
ekkert bæta sig á að skipta nú um
þingmann. Er Björn einkar vel skyn-
samur maður, og kom mjög liðlega
fram á þingi síðast, svo að alls ekk-
ert bar á neinum samvinnuóþýðleik
eða sérstæði í skoðunum, er sumum
þótti bóla á hjá honum 1893, þá er
hann kom fyrst á þing, ungur og óreynd-
ur. Af þingmönnum úr heimastjórn-
arflokknum er hann einna fastastur fyr-
ir og tryggastur sínum málstað, svo
að óhætt má á honum byggja, enda
hefur hann ekki hrakizt eins og strá
fyrir vindi með stefnu sína, eins og
sumir þeirra manna, er aldrei geta ann-
að en borið kápuna á báðum öxlum,
eptir því hvað vænlegast muni til
sigurs í það og það skipti. Slíkir
menn hafa ekkert erindi á þing,
menn, sem ekki hafa þrek eða sjálf-
stæði til að fylgja fram skoðunum sín-
um, þrátt fyrir það þótt þeir kunni
að lenda í minni hluta. En því mið-
ur er mörgum svo farið, og eru þeir
að voru áliti ekki nema hálfir menn,
alstaðar hálfir, hvergi heilir og óskipt-
ir, ávallt hálfvolgir en aldrei einlægir,
ávallt grunsamir, aldrei tryggir flokks-
menn, að minnsta kosti ekki í nauð-
beit, og naumast heldur í blásandi byr
beint á eptir. Að hafa þessa menn í
flokki er því ekki ólíkt því að sigla
með „lík í lestinni", ogþykir sjómönn-
um það ekki heillavænleg sigling. Nú
hefur heyzrt, að Þórhallur Bjarnarson
lektor bjóði sig enn á ný fram í Borg-
arfirði eptir alllanga umhugsun og efa-
semdir. Mun hafa þótt óárennilegt að
leggja þar aptur að gagnvart Birni og
rennt því huganum til ýmsra annara
kjördæma, en séð þar víðast „óvini
sitja á fleti fyrir" og hætt því við.
Jafnvel þótt hann sé Valtýingum and-
stæður í bankamálinu og muni þar
nokkurnveginn öruggur, verður hann að
teljast til þess flokks í stjórnarskrár-
málinu (sbr. 16 manna ávarpið frá 1897
og réttlætingu hans á afnámi 61. gr.
á almennum fundi í Rvík ekki alls fyr-
ir löngu), enda þótt hann síðar hafi
lýst yfir óhugð sinni á aðferð Hafnar-
stjórnarmanna á síðasta þingi. En hann
var eins og menn vita, ekki heldur á
því þingi, og því hæpið, að hann hefði
tekið sig einn út úr, hefði hann verið
þar, óvíst, að hann hefði orðið harð-
ari af sér, en séra Sigurður Jensson
reyndist. Þótt enginn neiti því, að
séra Þórhalli sé margt vel gefið, þá
virðist engin ástæða fyrir Borgfirðinga
að taka hann nú fram yfirBjörn í þetta
sinn. En að líkindum kemst séra Þ.
einhverntíma síðar á þing, ef hann lif-
ir lengi, og það er ekkert á móti því,
þá er hinar pólitísku öldur eru lægðar.
Þá er Gullbringu- og Kjósarsýsla.
Þar bjóða sig aptur fyrri þingmennirn-
ir, þeir Þórður Thoroddsen héraðslæknir
og Björn Kristjánsson kaupm. Þótt
þeir eigi að heita sömu pólitísku skoð-
unar, og að því leyti báðir jafn óá-
litlegir sem þingmenn frá sjónarmiði
heimastjórnarmanna, þá er þar þó mik-
ill mannamunur, að því er þingmennsku-
hæfileika snertir yfirleitt, því að Þ. Th.
hefur þá í bezta lagi, en B. Kr. mjög
laklega, og hefði aldrei átt að hreykja
sér í þann sess, sem alls ekki er við
hans hæfi og verður aldrei, hversu lengi
sem Kjósar- og Gullbringusýslubúar
gerast svo grannvitrir að tildra hon-
um upp í hann. Þótt ekki væri annað
en afskipti hans af bankamálinu og
hinar skynsamlegu(l) skriptir hans um
það, ætti það að vera nóg til að sann-
færa alla meðal-skynuga kjósendur um,
að sá maður hvorki á að skipa né getur
skipað fulltrúasæti áþingi. Það sýnir Ijós-
ast, hve kjósendur í sumum héruðum eru
enn á lágu stigi í skilningi á hæfileik-
um manna til þingsetu, að það er t.
d. fullyrt, að B. Kr. muni hafa meira
fylgi í kjördæminu en t. d. Þ. Thor-
oddsen(l). Auðvitað er kjósendum í
þessu kjördæmi nokkur vorkun, ef þeir
hafa ekki um aðra en Valtýska kandí-
data og stórabankamenn að velja. Meira
að segja kvað Hafnarstjórnarmenn vera
svo öruggir um kjördæmið, að þeir
gætu látið hann Valtý sinn taka það
„eins og að drekka", ef annarhvor
hinna (einkum B. Kr,) yrði svo veg-
lyndur að þoka fyrir honum. Er þetta
heiður mikill fyrir Gullbringu- og Kjós-
arsýslubúa og vottur um sjálfstæði. En
samt sem áður er oss kunnugt um, að
það eru fjöldamargir kjósendur í þessu
kjördæmi, sem eru harðóánægðir með
að hafa ekki um önnur en valtýsk þing-
mannaefni að velja og væri því gust-
uk fyrir einhvern heimastjórnarmann
að freista, hvort þar fylgi nokkur hug-
ur máli og bjóða sig fram, en þess er
ekki að vænta, að neinn geri það, nema
hann hafi örugga von um allmikið fylgi
fyrirfram. Það hefur að vísu heyrzt,
að Jón Þórarinsson Flensborgarrektor
muni bjóða sig fram, en hann getur
naumast talizt til heimastjórnarflokks-
ins, enda þott heyrzt hafi, að hann sé
„snúinn". En J. Þ. mun ekki vera
hlynntur Warburgsbankanum, og er að
því leyti skárri en B. Kr., er manna
mest hefur lagt sig i líma, þótt af veik-
um mætti sé, til að ryðja Warburgs-
bankanum braut, en spilla fyrir lands-
bankanum og níða hann niður á þann
hátt, sem hannhefurgert og allir þekkja.
í hverju öðru landi en íslandi mundi
slíkt atferli hafa útilokað höfundinn frá
þingsetu alla sína daga^ hversu góðum
hæfileikum, sem maðurinn hefði verið
gæddur að öðru leyti, Kjósendur í
Gullbringu- og Kjósarsýslu ættu nú að
sýna þá rögg af sér að hrista af sér
valtýska okið og skora á einhvern mann
úr heimastjórnarflokki, er þeir þekkja,
til að gefa kost á sér til þingmennsku,
svo að Gullbringu- og Kjósarsýsla verði
ekki lengur einhver dökkvasti blettur-
inn á landinu í heimastjórnarbaráttu
þess, því að það er vansæmd fyrir kjör-
dæmið.
Um Reykjavík er óþarft að fara mörg-
um orðum. Heimastjórnarmenn eru
vongóðir um, að Tryggvi bankastjóri
nái endurkosningu, og hinir eru sjálf-
sagt vongóðir líka, að annarhvor Jón-
anna komist að. Spyrjum að leiks-
lokuin en ekki vopnaviðskiptum. Enn
sem komið er mun óhætt að fullyrða,
að horfurnar fyrir bankastjóra sé mikl-
um mun betri en hinna, eins og eðli-
legt er, því að Reykjavík hefur aldrei
verið arinn valtýskunnar, þótt sumir
svæsnustu fylgismenn hennar hafi átt
og eigi enn hér heima, og allur þorri
embættismannanna sé henni hlynntur.
Malgagni Valtýinga hér hefur algerlega
mistekizt að snúa Reykvíkingum til
Valtýstrúar, hversu ákaflega sem það
hefur barið bumbuna og blásið sig út,
til að slá til hljóðs fyrir þessu nýja
„evangelio": valtýskunni og Warburgs-
bankanum. Það má heita sprungið á
hvorutveggju, en til fulls ætti roðið að
rifna í vor við kosninguna hér.
Þá er Arnessýs/a, eitthvert mesta á-
hyggjuefni Hafnarstjórnarflokksins, eins
og lýsir sér í því, að séra Olafur í
Arnarbæli hefur verið fenginn til að
yfirgefa Austur-Skaptafellssýslu og af-
henda hana ef til vill með því í hend-
ur mótstöðuflokknum, en skipað í þess
stað að skjóta geiri sínum þangað, er
þörfin meiri fyrir sé, nfl. < Árnessýslu,
er annars sé í veði og sjálfsagt her-
fang heimastjórnarflokksins. En séra
Ólafi er treyst bezt til að hrifsa hana
aptur undir ok valtýskunnar að fullu,
og Eggert bóndi i Laugardælum lát-
inn fylgjast með presti til aðstoðar.
Og sem hlýðinn flokksmaður, hefur
séra Ólafur ekki látið segja sér það
tvisvar, hvar hann ætti að skipa sér í
fylkinguna. Hitt er eptir að vita, hvort
Árnesingar verði svo hrifnir af honum,
að þeir gleymi sjálfum sér, gleymi for-
tið sinni, gleymi hver séra Ólafur
er, hvar hann stendur og hvernig fram-
koma hans var á síðasta þingi í aðal-
malunum, sem nú verður valið eptir,
stjórnarskrármálinu og bankamálinu,
gleymi því hversu dyggur og fylgispak-
ur hann hefur reynzt klíku þeirri, sem
við Valtý er kennd m. fi., er hér skal
sleppt. Sem prestur er séra Ólafur ef-
laust á réttri hyllu, en við „pólitik"
ætti hann sem minnst að fast. Það
lætur honum ekki og getur hann ef-
laust ekki að þvi gert; hæfileikar hans
liggja ekki á því sviði. Eggert bóndi
í Laugardælum kvað vera allötull bú-
rnaður, en ekki er það einhlítt til
þingmennsku. Ánnars ermaðurinn lítt
þekktur. — Ur heimastjórnarflokkn-
um verður í boði Pétur GuðmUndsson,
kennari og oddviti á Eyrarbakka, greind-
ur maður, óveill og einbeittur; hafði
hann mikið fylgi við kosningarnar síð-
ast, og hefur væntanlega mun meira
nú. Jafnframt gefst kjósendum til
kynna, að ábyrgðarmaður þessa blaðs
býður sig fram til þingmennsku í Ár-
nessýslu í vor, þykir ekki ástæða til
að þoka að óreyndu fyrir áhlaupum
Valtýinga, en treystir þvi, að Árnes-
ingar láti nú ekki flekast af iortölum
valtýskra skrumara eða hlaupasendla,
hverju nafni sem nefnast. Vér trúum
ekki öðru, en að kjósendur þar haldi
uppi fornum heiðri kjördæmisins, og kjósi
ekki þá menn, sem flækzt hafa í Val-
týs- eða Warburgsneti. Að Árnesing-
um mistókst í þessu síðast, að því er 2.
þingmanninn snerti, var ekki þeim að
kenna, heldur því, að allur þorri kjós-
enda vissi ekki glöggt um afstöðu þess
manns í stjórnarskrármálinu og banka-
málinu. Og þótt „Islafold" ausi nú
að vanda hrópyrðum og níði yfir heirna-
stjórnarkandídatana í Árnessýslu, þá
mun Þjóðólfur láta sér það í léttu rúmi
liggja. Vér berurn svo gott traust til
Árnesinga, að þeir láti ekki fólsku
ísafoldar og fjandskap hennar við ábm.
Þjóðólfs hafa áhrif á sig. Hún má
því gjarnan halda áfram að „tóna“.
í Rangárvallasýslu ætla menn, að
heimastjórnarmönnum takist að hrinda
burtu báðum fyrv. þingmönnum, sýslu-
manninum og Þprði í Hala; að minnsta
kosti er Þórður talinn viss að falla.
En sýslumaður ætti ekki fremur að
komast á þing, því að það mun mest
hafa verið hohum að kenna, hversu
Þórður bi'ást flokksmönnum sínum, og
mun hann hafa fullkomlega séð síðar,
hve hollráður sýslumaður hefur verið
honurn, eða hitt þó heldur, og hverja
sæmd hann hefur fengið af því, að
ganga Hafnarstjórnarflokknum á vald.
En sýslumaður Rangæinga hafði frem-
ur litlar virðingar á þingi, þótti t. d.
stirður mjög til allrar samvinnu m. fl.
Hannætti því ekki að vera aðtroðasérinn
á þing.valdsmaður sá.—Af hálfu heirna-
stjórnarflokksins bjóða sig frarn i Rang-
árþingi, séra Eggert Pálsson á Breiða-
bólsstaó, sem er talinn hárviss að ná
kosningu, og hinn gamli þingmaður
þeirra Sighvatur dbrm. Árnason, sem
líklega getur orðið sýslumanni skeinu-
hættur, þótt gamall sé. En honum
hefur að því er séð verður ekkert
hnignað að líkáms- eða sálarkröptum
síðustu ár, eða síðan 1899, hann
var endurkosinn á þing. Rangæing-
um hefur ekki verið og verður ekki
vansæmd að Sighvati gamla á þingi.
Hann er fastari fyrir og vissari flokks-
maður en flestir aðrir. Það yrði Rangæ-
ingum til mikillar sæmdar, ef þeim
tækist nú, að skipta um báða þing-
nxennina. Vonandi að svo fari.
Um Vestmanneyjar þarf ekki að
tala. Jón Magnússon landritari verð-