Þjóðólfur - 29.01.1909, Blaðsíða 2

ÞJOÐULFUR
iS
engu síður klæðleysi og vatnsskortur en
hungur, er svarf að mönnum. Hafasumar
ættir orði aldauða í þessum hörmungum,
og aðrir, er voru miljónaeigendur, eru nú
félausir, því að bankahúsin hrundu einnig
og bækur þeirra glötuðust, þótt nokkru
yrði bjargað.
Það varð ekki komizt yfir að grafa líkin
t. d. í Messina, og var þeim þá hleypt
ofan í jarðsprungurnar og hellt klórkalki yfir.
En þá er nályktin íór að verða óþolandi 1
borgarrústunum, var hellt yfir þær karból-
vatni, en samt sem áður var loptið óþol-
andi vegna rotnunarþefsins, auk þess sem
eitraða gufu lagði upp úr jarðsprungunum.
Þykir mesta furða, að drepsótt skuli ekki
hafa brotizt út meðal björgunarliðsins í
Messina og annara, sem þaðan hafa ekki
flúið. Líklega verður bærinn endurreistur
á sama stað, og sömuleiðis Reggio hinu-
meginn sundsins (( Kalabríu), þótt sumir
mæli á móti þvf. En þá er talið sjálfsagt,
að húsin verði byggð úr tré, ekki hærri
en tvílypt, því að háu húsunum er vitan-
lega miklu hættara í jarðskjálptum, en
hinum lágu. Og hættulegastar eru múr-
steinsbyggingarnar, eins og flestar bygg-
ingarnar voru á ítalska jarðskjálptasvæðinu.
Það er sjálfsagt nokkuð orðum aukið,
að um'200 000 manna eða fleiri, hafi far-
izt í jarðskjálptum þessum. Mun það
sönnu næst um manntjónið, er »Times<
segir 8. þ. m. eptir hraðskeyti frá Neapel.
Þar er talan þessi: í Messina 108,000
(meir en */3 allra íbúanna), 1 Reggio
31,000 (meiren helmingur lbúanna). Palmi
4,500 (rúmur þriðjungur), Melito 2,300,
Bagnara 800, Villa San Giovanni 3 700,
Pallaro 3 300, Scylla 2,800. Þetta verður
samtals 166,400, og fellur meira en '/3
þeirrar tölu á Messina eina. Er það feikna
manntjón, svo að ekki eru dæmi til ann-
ars eins.
Allar þjóðir hafa keppzt við að votta
Ítalíu hluttekningu sfna 1 þessari miklu
þjóðarógæfu, ekki að eins 1 orði, heldur
einnig f verki, og má heita að gjafir til
til hinna bágstöddu hafi komið hvaða-
næfa úr heimi. Sambandsþing Banda-
manna hefur veitt 2,880 000 kr. f þessu
skyni, og »Times« segir 8. þ. m., að
Kanadaþingið ætli að veita 360,000 kr.,
og svo muni fylkjaþingin fylgja á eptir.
Torontobær gaf 18 000 kr., en í Ástra-
líu: Nýja Suður-Wales 90 000, Queens-
land 18 000, Suður-Ástralía 9,000, og Nýja
Sjáland 90 000; eyjan Malta 4 500. Segir
»Times* 8. jan. að samskotin f Amerfku
muni að líkindum þá vera oiðin alls 9 milj-
ónir kr. Þing Grikkja hefur veitt 72000
kr., Argentina 158,400 kr., Btilgaría 36,000.
Serbía 43,200, Spann 64 800 og borgin
Madrid 14.400. Bæjarstjórnin í París
hefttr gefið 21,600 kr., raðaneytið 9,000
og Falliéres forseti 1800 kr. En frakk-
neska stjörnin hefur látið efna til sérstaks
hjálparsjóðs með almennum samskotum,
og eru hinar þrjár síðastnefndu upphæðir
í honum fólgnar. Á Englandi hefur
borgarstjórinn f Lundúnum (Lordmayor)
stofnað til samskotasjóðs, og var hann,
eptir því sem »Timesc segir 15. þ. m., orð-
inn þá yfir i*/* miljón kr. (1,656000 kr.).
Meðal einstakra gefenda er þar getið Jjt-
varðar konungs með 9 500 kr, drottning-
ingarinnar og prinsins af Wales með 4.800
kr. hvort o. s. frv. Sum vetzlunarhús
ensk hafa gefið 18 000 kr., og blöðin
»Tímes« og »Daily Mail« 9,000 kr. hvort.
— Austurrfkiskeisari hefur gefið 36 000
kr., og Tyrkjasoldán einnig allmikið fé.
— Á fundi, er helztu borgarar í Japan
héldu hjá Komura barón utanrfkisráð-
gjafa var ákveðið að senda 81.000 »yenc
(þ. e. 145,800 kr.) til ítalfu. — Viktor
Emanuel konungur gafþegar f stað 144,000
kr. af eigin fé, og bætti síðar við um
400,000, en rausnarlegastur hefur þó
páfinn verið. Hann gafí fyrstn 72,000 kr.,
en bætti sfðar við 720,000.
Af þessu sést, hve feikimikil hluttekn-
ing hefur verið um heim allan f þessari
þjóðarógæfu ítala. Er þó samskotunum
hvergi nærri lokið, og sennilegast, að þau
skipti nokkrum tugum miljóna, áður en
lýkur. Rækilegar ráðstafanir kvað nú vera
gerðar til þess af hálfu ítölsku stjórnarinnar,
að gjafafénu verði í raun og veru varið til
hjálpar hinum bágstöddu, en fari ekki
aðrar leiðir, eins og kvartað var um út
af jarðskjálftasamskotunum til Kalabrfu-
búa 1905.
Áskorun.
Kæru landarl
Yður er öllum kunnugt um hina miklu
jarðskjálpta, er um áramótin gengu yfir
Ítalíu. Eru þeir hinir ógurlegustu og af-
drifin hin voðalegustu fyrir land og lýð,
er mannkynssagan veit af að segja. Viðs-
vegar um allan hinn menntaða heim
gangast menn nú fyrir samskotum í þarfir
hinna bágstöddu, svo og hér í Danmörku.
Væri nú ekki rétt, að einnig íslendingar
réðust f þetta mikla mannúðarverk, er
aldrei hefur áður verið jafnmikil þörf á.
Auðvitað eru Islendingar fámenn þjóð
og hafa ekki af jafnmiklu að miðla sem
stórþjóðirnar, en hér er ekki eingöngu
um fé að ræða. Án efa mun það gleðja,
hughreysta og hvetja hina bágstöddu, er
þeir sjá, að jafnvel hin fjarlægustu þjóð-
félög hlaupa undir bagga með þeim, er á
ríður.
Engu sfður er það víst, að íslendinga
mun getið með sóma og virðing, er það
spyrst, að þeir hafi tekið þátt í þessum
samtökum.
Ritstjórar, embættismenn og aðrir góð-
ir menn munu sjálfsagt fúsir á, að veita
fé móttöku og senda áleiðis.
Vilji nokkur senda mér, skal eg fús
lega veita þvf viðtöku og koma þvf til
ítalska sendiherrans f Höfn. Skal þá
sfðarmeir gerð skilagrein f fslenzkum
blöðum fyrir gjöfunum.
Vonandi að önnur fslenzk blöð taki
góðfúslega upp þessa áskorun og mæli
með málinu.
Með vinsemdarkveðju.
Adolph Niclassen,
sóknarprestur.
Norup pr. Otterup, Fjóni, Danmörk.
*
* *
Athugas. ritstj.: Séra Adolph
Niclassen f Norup er að vísu danskur að
ættemi, en fluttist á barnsaldri með for-
eldrum slnum hingað til lands og ólst
hér upp (á ísafirði), gekk f lærða skól
ann og útskrifaðist þaðan 1885 Hann
hefur jafnan verið mjög fslenzkur í anda
og samskotaáskorun hans sýnir, að hon-
um er umhugað um, að ídendingar sker-
ist ekki alveg úr leik í þessu mannúðar-
verki, er nær allar menntaðar þjóðir láta
til sfn taka. í privatbréfi til ritstjóra
þessa btaðs, tekur hann beinlfnis fram. að
hann vilji að það sjáist, að gjafirnar komi
frá íslendingum og séu þvf ekki sendar
samskotanefnd þeirri, er Danir hafa mynd-
að og verzlunarráðherrann veitir forstöðu,
því að þá kynni að veiða litið svo á,
segir hann, að gjafimar kæmu frá Dön-
um. Sýnir þetta, að áskorunin er ekkí
miðuð við danskan hugsunarhátt, heldur
af íslenzkum hvötum sprottin. Vér höf-
um því birt áskorun séra A. N. með á-
nægju, en um Jeið er ekki að dyljast
þess, eptir samskotareynslu hér, að lítið
eða ekkert útlit er fyrir, að fé safnist á
þennan hátt, svo nokkru nemi, og yrði
oss þá til minnkunar að senda það, auk
þess sera þetta gengi svo óhæfilega seint.
En hinsvegar er oss naumast
v a n s æ m d a r 1 a u s t að sitja að-
gerðarlausir hjá og hafast
ekkiað, er jafnmikil stórslys
bera aðhöndum, og oss er það því
skyldara, þótt fátækir séum og smáir, að
vér höfum opt fengið gjafir víðsvegar að,
er jarðskjálptar eða brunar hafa borið
oss að höndum, Ennfremur er þess að
gæta, að það skiptir ekki svo litlu fyrir
oss, að vekja eptirtekt á oss sem sér-
stöku þjóðfélagi út á við. Og það mund-
um vér gera með því, að leggja dálítinn
skerf til þessara alþjóða-samskota. Og
beinasti vegurinn til þess að gera það
fljótt og sómasamlega, er vitanlega ekki
hin seinfæra samskotaleið, heldur sú leið-
in, er margar þjóðir nú hafa valið (sjá
annarstaðar hér í blaðinu), að þingin
veita ákveðnar upphæðir í þessu skyni.
Með því að svo heppilega vill til, að al-
þing kemur nú bráðlega saman, gætu
þingmenn þegar samþykkt ákveðna fjár-
veitingu, eða veitt stjórninni heimild til
fjárgreiðslu (með upptöku síðar á fjár-
aukalög 1908—9) og látið senda féð
þegar. Það væri sómastryk og mundi
hvarvetna mælast vel fyrir. Upphæðin
þyrfti ekki að vera svo há, að landsjóð
munaði nokkuð verulega um það. En
vér ynnum tvennt: yxum í augum ann-
ara þjóða um leið og vér legðum skerf
af fátækt vorri til líknar þeim aumingj-
um, er berjast eiga við svo mikla eymd
og volæði, að vér getum ekki gert oss
nokkra hugmynd um það. »Það sem þér
viljið að mennirnir geri yður, það skuluð
þér og þeim gerac.
Þessi uppástunga vor er til athugunar
fyrir alþingi. Hún er jafnréttmæt fyrir
það, hvort henni verður að nokkru sinnt
eða ekki. En það d að taka málið frá
þessari hlið. Þetta er eina leiðin, sem vér
getum farið, þvf að samskotaleiðin mun
torsótt reynast. En vitanlega væri það
ágætt, ef Reykvíkingar o. fl. í nágrenn-
inu hjálpuðu eitthvað til með samskota-
framlögum.
Viðtal
rið hr. Lárus Pálsson hómopata
um aðflutningsbannið.
Æfinlega heill og sæll, Lárus læknir
Palssonl Vegna þess, að við erum kunn-
ingjar, þá ætla eg að skrifa þér nokkrar
Ifnur, bæði f gamni og alvöru, þvf satt
að segja er mér nauðsyn á, að mæla við
þig nokkur orð f mesta bróðerni um mál
það, sem við biðir höfum heitið æfilangri
tryngð og starfi ; það er bindindismalið,
sem við hljótum baðir að telja að minnsta
kosti annað stærsta málið, sem nú er á
d 'gskrá ístenzku þjóðartnnar. Mér finnst,
að þú, því miðtir, þratt fyrir öfluga mót-
stöðu(?), hafir hrasað á bindindisbrautinni,
enda hefur þú orðið svo óheppinn, að
alpast þangað, sem hálkan var mest. Þú
áttir að vita það, að ekki er heiglum
hent, að hefja opinbera mótstöðu gegn
bindindisbaráttu nútfmans, þótt maigt
kunni að mega segja um einstök atriði
hennar. En öllum er við falli hætt, en
bót er það í máli, að flestir, að þeim
undanteknum, sem lengst eru leiddir, ná
jafnvæginu aptur fyrir orð og stuðning
vina sinna, og svo vona eg einnig að
verði með þig-
Hafðu mínar beztu þakkir fyrir allar
þfnar greinar um aðflutningsbannið, úr
þvl þú' ert orðinn svona sinnaður á ann-
að borð, því þótt eg sé þér ósamdóma
um flest það, sem þú heldur þar fram,
þá er það ofur-nattúrlegt. Það kemur til
af því tvennu, að eg er góðtemplar og
hef því n ú ekkert annað fyrir augum í
þvf máli, en aðflutningsbann. Eg álít,
að þingið hafi fengið ótvíræða skipun
þjóðarinnar í þessu máli, og dettur ekki
í hug að efast um, að það taki hana
fyllilega til greina; hin ástæðan er satt
að segja sú, að greinar þínar eru þannig
skrifaðar, að eg er alls ekki viss um,
hvað þú meinar, Eg held samt, að þær
eigi að skoðast þannig, að þú sért á
móti aðflutningsbanni, og út frá því geng
eg. En ef eg hef misskilið þig, bið eg.af-
sökunar og mun hún auðfengin.
Þú vitnar í Stúart Mill og Gladstone
til stuðnings þínu máli, en þar grípur þú
óþægilega í tómt, og undrar mig þar fá-
fræði þín í þessu efni; eða gazt þú enga
fundið, sem fjarri voru bindindishugsjón-
inni, en þessa tvo ágætismenn, sem
báðir voru bindindis- og frelsishetjur
síns tíma ? Eg er þér samdóma um, að
sjálfsagt sé að nota ummæli útlendra
ágætismanna, sem hafa haft reynsluna fyrir
leiðarstein, til þess að rökstyðja mál sitt,
en ummælin ætti maður helzt að lesa, áð-
ur en þau eru tilfærð. Hvernig eru þá
ummæli ýmsra lækna, vfsinda- og stjórn-
málamanna þeirra, sem þekktir eru um
allan hinn menntaða heim fyrir þekkingu
sína og skörungskap ? Látum okkur sjá,
hvernig þér og þeim kemur saman um
ýms atriði.
Þú heldur þvf fram, að vér íslending-
ar mundum í staðinn fyrir lof verða tald-
ir með skrælíngjtim og Eskimóum, ef lög-
leitt yrði aðflulningsbann hjá okkur. Hvað
segir Gladstone? Hann segir: »Drykkju-
bölið er á vorum dögum meira böl og
andstreymi en styrjaldir, drepsóttir og
hallæri, a 111 til samansc. Þú heldur
því fram um þennan mann, að hann hafi
verið á hærra stigi en svo, að hann vildi
lögleiða aðflutningsbann 11 Þeir, sem
fullt skyn bera á orð og framkomu þessa
látna stórmennis. munu ekki verða á þínu
máli.
Bandarfkjaforsetarnir hver fram af öðr-
um hafa verið eindregnir bannlagamenn,
þar á meðal núverandi forseti Taft og
einnig Bryan keppinautur hans um for-
setastólinn. Viltu nú halda því fram í
fullri alvöru, að ef þessum mönnum skyldi
fyr eða sfðar auðnast að fá máli sínu
framgengt, að Bandarfkjamenn yrðu fyrir
þá sök af öðrum þjóðum taldir meðal
skrælingja?
Þú segir, að lögin gætu jafnt bannað
þér að lifa sem að hafa vfn á borði þínu II
Þetta hefur þú sagt í gamni, því ótrúlegt
er, að þú álftir þig jafnmikinn skað-
semdargrip f mannfélaginu sem vínið, en
þú um það. Sjáðu að eins eitt dæmi
upp á afleiðingar þess. Konungleg nefnd,
sem skipuð var á Englandi fyrir nokkrum
árum, lýsir spillingu og afleiðingum áfeng-
isnautnarinnar þar f landi á þessa leið :
1. Niu tfundu hlutar allrar fátæktar.
2. Þrlr tjórðu hlutar allra glæpaverka.
3. Helmingur allra sjúkdóma.
4. Þriðjungur allrar geðveiki.
5. Þrír fjórðu hlutar af spillingu barna
Ok unglinga.
6. Þriðjungur allra slysa á sjó oglandi.
Sýnist þér nú, ef þú athugar það ró-
lega, sama að banna þann hlut, sem
heggur jafn-hryllileg spor meðal þjóðanna,
sem að banna meinlitlum mönnum að
draga andann?
Þúefar, að löggjafarvald þjóðarinnar hafi
vald(H) til að samþykkja bannlög. Hefur
það aldrei komið lyrir fyrri, að mál hafi
öðlazt fullt lagagildi, þótt nokkrar hjá-
róma raddir hafi haldið sig mótfallnar?
Lestu sjálfs þfns ummæli þessu viðvfkj-
andi, þar sem þú vitnar f Stúart Miil í
fyrirlestri þfnum 6. febrúar 1887, bls. 14
og 15 og segðu mér svo, hvers þú hefur
orðið vfsari.
Þú álftur, að öll löggæzla verði gagns-
laus, ef aðflutningsbann yrði lögleitt. Með
þvf áliti þínu gefur þú laglega stétt þeirri
utanundir, sem þú, að mér virðist, ótil-
kvaddur, hefur verið að reyna að tala
fyrir. Því þar hef eg meira traust á lög-
gjafarvaldinu, að það láti ekki viðgang-
ast, að lögin séu fótum troðin, þegar þau
eru komin í gildi, enda hvílir skylda á
öllum bindindismönnum til öflugrar að-
stoðar. Eg vona þvf, að fylgt verði dæmi
því, sem hér fer á eptir, hvað strangleik-
ann og röggsemina snertir: