Þjóðólfur - 11.06.1909, Síða 1

61. árg.
Reykjavík, föstudaginn 1 1. júní 19 09.
25.
Lundurinn helgi.
i.
í stríðum straumi
starfs, og nautna flaumi
tíminn líður hralt sem hugur manns i draumi. —
Hylji nautna huldar sorgir byggja,
harmasjóðir undir steinum liggja;
hávaðarnir drekkja angurómi
innra böls, í sterkum gleðihljómi.
Bíður innst í hjartans helgidómi
horfins minning, þar til fer að skyggja.
Er húmið hnígur
hugur viða ftýgur;
harmur rís i'ir djúpi, en svefn á gleði sígur.
Bergmál liðins lífs í brjóstum hljóma —
léttra daga brothljóð þungan óma,
hroki stríðs í friðarbœn sig beygir,
brosið frýs á vörum, tungan þegir;
lokast mannavegir, andinn eygir
eldinn helga að fjallabaki Ijóma.
II.
Sjá, draumsins lielgu, hljóðu vé,
sem himins auðlegð létu’ í té
þeim ríka sem þeim snauða.
Hér blómgast eilíf bjarkatré
á bakka hafsins auða,
sem bjóða skugga, skjól og hlé
í skúrum böls og nauða. —
Drag skó af fólum, fall á kné
við fórnarlogann rauða.
Pín fórn sé hrein — þitt hjartablóð,
hvern hugans dýrsta menjasjóð
legg fús á bjarta bálið.
Sem andann hreinsar harmsins glóð
og liylur sorann, prjálið,
við eldinn mótast moluð Ijóð,
þar meittast egg í stálið.
Legg sál og hjarta í hvern þinn óð
svo hljómi feðramálið.
Rís upp, og streng við stokkinn heit,
að standa fast í þinni sveit
um lundinn helga, hljóða.
Hver undrasýn er augað leit,
hvað andinn hafði að bjóða,
lwað fagurt, göfugt veröld veit —
allt vex um lundinn góða.
I þessum helga, liöfga reit
er liœli allra þjóða.
III.
Bálsins bjarmi
blikar yfir hvarmi
varminn alla strengi stillir skálds í barmi.
Bylgjuhvísl og hafrót harpan geymir,
húmsins blœ og storm í tónaheimi;
við himins dýrð sem jarðarbölið bitra
bergmál hjartað gefur, strengir titra.
Par sem gróðurskúrir söngsins sitra
síðast andinn marki sínu gleymir.
Sigurður S/gurðsson.

V erkíæravólar
og smíðatól.
Kjöbenhavn. Gl. Kongevej ÍD.
Þegar neydin er stœrst,
er hjálpin næst.
Ef veiztu ei hvar verð er lægst
og vænst að gera lcaupin,
til Bjarnasonar bregð þér næst,
þá borguð færðu hlaupin.
Verzlun B, H. Bjarnason.
Hvert stefnir?
Síðan sambandslögin voru samþykkt á
alþingi, eins og kunnugt er, mun flestum
vera það ljóst, að með þeirri samþykkt
hefur fulltrúaþing þjóðarinnar skýrt og
skorinort niarkað þá stefnu í íslenzkri
framtíðarpólitík, er ekki verði hörfað frá
vanvirðulaust afíslendinga hálfy, og mark-
mið þessarar stefnu er fullkomið sjálfstæði
íslands, eða svo mikið sjálfstæði, er sam-
rýmzt getur við sameiginlega konungs-
stjórn beggja ríkjanna, Danmerkur og Is-
lands, það er með öðrum orðum, að Is-
lendingar geti því að eins sætt sig við
sambandið við Danmörku, að þeir hafi
ekki annað sameiginlegt, en konunginn
einan, og að málefnasambandi því, sem
* til bráðabirgða eigi sér stað milli ríkj-
anna, sé svo háttað, að það sé leyst þá
er Islendingar óska, þeir geti sagt því
upp (eins og Danir líka fyrir sitt leyti)
með stuttum fyrirvara. Hversu sá upp-
sagnarfrestur er langur frá beggja hálfu,
getur auðvitað orðið samningsatriði, og
skiptir f rauninni ekki miklu. Það er því
ekki gerandi mikið úr því, þótt fyrirvari
þessi sé 1 styttra lagi í frumvarpi þingsins.
Nú mun mega ganga að því alveg vísu,
að Danir samþykki ekki þetta frumvarp
þingsins óbreytt, að minsta kosti ekki nú
þegar. En hins vegar er sú fullyrðing al-
ger fjarstæða, að Danir muni aldrei á
þetta fallast. Vér erum þvert á móti
sannfærðir um, að þeir gera það síðar,
einhvern tíma síðar. En hitt skal ósagt
látið, hversu langan tíma vér þurfum til
þess að sannfæra þá um, að þetta sé
þeim áhættulaust og útlátalaust, ef þeim
annars þykji nokkurs virði að varð-
veita samband landanna. Hlutverk nýju
stjórnarinnar verður nú t. d. að vera
það, að koma dönskum stjórnmálamönn-
um í þennan skilning, og hún verður að
leggja mikla, ákveðna áherzlu á, að hún
l geti ekki ábyrgzt þær afleiðingar, er verða
kunni af því, að þvertekið sé fyrir alla
samninga eða samningatilraunir á þessum
grundvelli, er alþing nú hefur lagt. Hér
verður íslenzka stjórnin að sýna bæði
festu og hyggindi, til þess að hafa ein-
hverja von um einhvern árangur, því að
þess verður vel að gæta, að afstaða máls-
ins nú er töluvert öðruvísi gagnvart Dön-
um, eptir að alþingi hefur samþykkt frum-
varp frá sínu sjónarmiði, heldur en áður,
meðan frumvarp sambandslaganefndar-
innar lá fyrir, og ekki var útséð um, nema
það yrði ef til vill samþykkt af þinginu.
Eða svo gátu Danir ímyndað sér, eptir
þeim fréttum, er þeim voru bornar fyrir
þing um afstöðu flokkanna í þessu máli.
Meðan svona stóð, var ofur skiljanlegt,
að Danir vildu ekki gefa kost á öðru
betra, en nefndarfrumvarpið hafði að
bjóða, því að þeir gátu hugsað á þá leið,
að slökuðu þeir ekkert til, þá mundi al-
þing þó heldur samþykkja frumvarpið ó-
breytt, heldur en að fella það. Þeir vissu
hvort sem var, að harðlega hafði hér
verið barizt ti) að smella þvl á þjóðina,
eins og það kom úr 'smiðju nefndarinn-
ar, og að sá flokkur var allharðsnúinn
með Hannes Hafstein í broddi fylkingar.
Að vísu mun dönskum stjórnmálamönn-
um hafa komið óvart stjórnarskiptin hér,
en samt sem áður munu þeir ekki hafa
verið vonlausir um frumvarp nefndarinnar,
fyr en eptir að forsetarnir komu til Hafn-
ar, og Dönum var sagt, að frumvarpið
yrði alls ekki samþykkt nema með gagn-
gerðum breytingum 1 þá átt, er forset-
arnir skýrðu Neergaard frá 30. marz. En
auðheyrt var það á honum, að hann ósk-
aði helzt eptir, að málið yrði ekki sam-
þykkt í frumvarpsformi á alþingi, sízt 1
báðum deildum, heldur afgreitt t. d. með
rökstuddri dagskrá eða svæft sjálfsagt helzt.
En gefið var honum aptur fyllilega í skyn,
án þess forsetarnir gætu neitt ákveðið um
það sagt, að þingið mundi helzt vilja af-
greiða til fulls frá sinni hálfu frumvarp,
er fæli í sér allar fyllstu sjálfstæðiskröfur
þjóðarinnar, eins og líka raun varð á, og
eflaust var eina, rétta leiðin, sem þingið
gat farið, og hlaut að fara sóma síns
vegna.
Spurningin er nú þessi: Hefur afstaða
Dana í þessu máli nokkuð breytzt við
þessa samþykkt þingsins, eða eru nokkr-
ar líkur til, að undirtektir þeirra verði
nú nokkuð á annan hátt en áður? Um
það verður ekkert fullyrt að svo stöddu,
fyr en ráðherrann hefur leitað hófanna
við danska stjórnmálamenn og dönsku
stjórnina. Verði hún ófáanleg til að sinna
málinu á nokkurn hátt, eða taka kröfur
alþingis að neinu leyti til greina, þá verð-
ur ekki frekar að gert að svo stöddu. Og
er málið þá kæft um sinn. En óhætt
væri þá, þótt Danir væru látnir skilja, að
eintómur þvergirðingur frá þeirra hálfu
mundi heldur ýta undir skilnaðarhreyfingu
hér, gefa henni vind í seglin. Þetta getur
komið fram sem bending á kurteislegan
hátt, alls ekki sem ögrun, sem ætti held-
ur ekki við. Sú bending skynsam-
lega notuð gæti einmitt haft mikil á-
hrif til að hrinda sambandsmálinu áleið-
is í það horf, er vér óskum, því að sé
það nokkuð, sem getur knúð Dani til að