Þjóðólfur - 25.06.1909, Blaðsíða 2

104
ÞJ OÐOLFUR
planta, vökva, girða. gæta,
græða blásin braun,
bera frjó að rotnum rofsins,
runna blómgað fá;
glatað silfur »höfuðhofsins«
hún vill endurslá.
Geislar fara’ um lirjóstið bjarta,
brosa holtin þín,
ljósgræn blóm í lautum skarta,
laða hug til sín.
Altar v(gi vorsins gróður;
vinna, strengjum heit,
frjálsir niðjar frjálsrar móður,
fyrir Grímsnessveit.
E. E. Sv.
jtfinningarsamkoma.
[Eptir skýrslu úr Grímsnesi ds. 12. þ. m.].
Gripasýning í Grímsnesi var haldin að
Klausturhólum 10. þ. m. Voru þar sýnd-
ar 43 kýr, 80 ær, 15 hryssur, 3 hrútar og
1 graðhestur. Verðlaun hlutu 20 kýr,
27 ær, 8 hryssur, 3 hrútar og 1 grað-
hestur. Sýningin var ágætlega sótt,
enda var veður hið bezta, og fleira á þann
fund að sækja, en sýninguna eina, því
það hafði verið látið berast um hreppinn,
að stjórn sBúnaðartélags Grímsneshrepps«
ætlaði á eptir sýningunni að minnast 23
ára starfs og tilveru búnaðarfélagsins, sem
þá hafði starfað og staðið réttan aldar-
fjórðung. Sýningin fór vel og reglulega
fram, undir yfirumsjón herra ráðunauts
Sigurðar Sigurðssonar alþingismanns, sem
kom fram að vanda með sinni alþekktu
mannúð og lítillæti.
A eptir sýningunni hélt hr. S. S. langa
og leiðbeinandi tölu viðvíkjandi sýningum
og búfjárrækt. Lýsti ánægju sinni yfir
því, hvað sýningin væri vel sótt og hvað
margir fallegir gripir hefðu verið sýndir,
hvatti mjög til kynbóta, einkum á naut-
gripum, og lýsti gæðaeinkennum til leið-
beiningar í því vali o. s. frv.
Að afstaðinni ræðu ráðunautsins hófst
25 ára æfiminning búnaðarfélagsins, og
byrjaði með því, að sungið var kvæði,
sem Eiríkur E. Sverrisson barnakennari
hafði ort við tækifærið [prentað hér næst
á undaní blaðinu]. Því næst steig form. bún-
aðarfélagsins, Kristinn Guðmundsson búfr.
í Miðengi, á ræðupallinn og hélt langa
og snjalla ræðu, lýsti í stuttu máli bún-
aðarástandi þjóðarinnar frá fyrstu, og
sagði sögu »Búnaðarfélags Grímsnes-
hrepps*, var það fróðleg skýrsla og ná-
kvæm. Sungið var áeptir: »Ó! fögur er
vor fósturjörðc. Þá steig séra Gfsli Jóns-
son á Mosfelli f ræðupallinn og mælti
fyrir minni prestakallsins og sagðist vel.
Sungið var á eptir: »Vorið er komið og
grundirnar gróac. Þá steig Magnús Jóns-
son f Klausturhólum á ræðupallinn og
sneri máli sínu aðallega til kvennanna og
Islenzkra kvenna í heild sinni, og var að
ræðu hans góður rómur gerður. Sungið var
á eptir: »Fósturlandsins Freyja«. Þá varð
stundarhlé, sem notað var til að drekka
kaffi, sem veitt var á staðnum og til að
úthluta verðlaunafénu, sem var að upp-
hæð 200 krónur, og 25 bændur urðu að-
njótandi eptir verðleikum. Því næst tók
við ungmennafélagið »Hvöt« að halda
skemmtun fyrir fólkið, og byrjaði á því
að syngja : »Hvað er svo glatt, sem góðra
vina fundur*. Þá steig formaður U. M.
F.;, Björgvin Magnússon í Klausturhólum,
á ræðupallinn og talaði fyrir minni fé-
lagsins, skýrði frá störfum þess og til-
gangi, og mæltist vel. Sungið var á eptir:
»Eg elska yður, þér íslands fjöll*. Þá
steig annar ungmennafélagi á ræðupallinn,
Jóhann Ingvason á Snæfoksstöðum, og
mælti fyrir minni íslands og talaðist vel.
Sungið var á eptir: »EIdgamla Isafold*.
Þrefalt húrra var hrópað fyrir ungling-
unum á eptir ræðum þeirra, sem ekkert
þóttu viðvaningslegar. Þegar hér var komið
sögunni, gekk ungmennafélagið í skrúð-
göngu undir íslenzka fánanum, frá bænum
Klausturhólum, þar sem ræðurnar fóru
fram, út fyrir túnið á rennsléttan leik-
VÖll, þar sem fóru fram glfmur, söngur
dans og Ieikir í tvær kl.stundir. Sleit svo
þessum fundi með því, að menn tóku
hesta sína og riðu heim til sín, er liðið
var að miðnótt, með glaðri endurminn-
ingu um samkomu þessa, sem þótti ein-
hver hin skemmtilegasta, sem haldin hefur
verið í Grímsnesi, jafnvel 1 manna minn-
um, og sú einkennilegasta að því Ieyti,
að ekkert vín var um hönd haft, og engin
áfengismerki sáust á nokkrum manni, sem
opt hefur átt sér stað við slík tækifæri,
þótt það hafi ekki verið í stórum stíl á
síðari árum.
Mikið hnossgæti
þykist »Lögrétta« hafa klófest handa kaup-
endum sínum, er hún hremmdi til birt-
ingar prentað bréf, er flokksstjórn meiri
hlutans á þingi sendi fyrir skömmu nokkr-
um mönnum Ut um land, ásamt hjálögð-
um skírteinum handa þeim, er styðja vilja
baráttu Sjálfstæðismanna með örlitlu til-
lagi — einnar krónu árgjaldi —, er hvern
einstakan munar Iítt um. Það er ekkert
í þessu bréfi, er ekki þolir birtuna, og
»Lögrétta« má ekki hlaupa með hvert á
land sem hún vill. En hún gat varla
vænzt þess, að því yrði tranað framan í
hana, áður en það var prentað ogsentút.
Enginn maður með óbrjálaðri skynsemi
getur með réttum rökum vítt það, þótt
stjórnmálaflokkar leiti að einhverju leyti
styrktar flokksbræðra sinna, til að halda
uppi málstað sínum og berjast fyrir hon-
um. En það verður ekki gert með nægi-
legum krapti, nema margir leggi saman,
leggi sinn skerf til starfsins á einhvern
hátt. I öðrum löndum er þetta talið svo
nauðsýnlegt, að þar hafa stjórnmálaflokk-
arnir sérstaka, öfluga sjóði, til þess að
standast kostnaðinn við efling og útbreiðslu
skoðana flokksins. Og það dettur engum
lifandi manni í hug, að hneykslast á sllku,
sem er hreint og beint lífsskilyrði fyrir
hvern pólitiskan flokk, og þá ekki síður
hér en annarstaðar. Og það situr sannar-
lega illa á »Lögréttu« og flokksbræðrum
hennar, að ropa hátt og tala um »betl«
og »betliskjal« m. fl. afkáralegum ónot-
um, þótt pólitiskir andstæðingar þeirrar
flokkskllku leiti fyrir sér um það, hvort
áhuginn á þvf að efla og tryggja sjálf-
stæði landsins, sé ekki svo mikill í land-
inu, að menn vilji ofurlítið af mörkum
leggja til að styðja þann málstað. Það er
eflaust mörgum kunnugt, að núverandi
stjórnarmenn hafa haft og hafa eflaust
enn, álitlegan flokksjóð, er flokksmenn
þeirra gjalda tillög til, og dettur Sjálf-
stæðismönnum ekki í hug að úthrópa það
sem einhverja óhæfu, eða gefa f skyn, að
því fé sé til annars varið en flokksþarfa.
Munurinn liggur þá að eins í því, að
Lögréttumennirnir — þessir þjóðfrægu
i pólitíkusar — hafa svo öfluga efnamenn
— embættismenn og aðra burgeisa — í
sfnum flokki, að þeir eru einhlítir um að
standast allan kostnað flokksins, standa
straum af dýrri blaðaútgáfu o. fl. o. fl.,
með því að leggja stórfé fram árlega úr
sínum eigin vasa. Það er náttúrlega ágætt
í sjálfu sér og mikið happ fyrir flokkinn,
að vera svona vel stæður. En Farísea-
hræsnin f »Lögréttu« sæmir sér ekkert
betur fyrir það. Hún og hennar flokkur
verður ekkert virðulegri fyrir það, þótt
hann berji sér á brjóst og þakki drottni
fyrir, að hann sé ekki eins og þessir toll-
heimtumenn, ólukkans Sjálfstæðismenn-
irnir, sem orðnir eru svo miklir þyrnar i
augum hinnar valinkunnu Lögréttuhjarðar.
Utan úr heimi.
Nafnknnnur anðmaður,
A. H. Chauchard, andaðist í Parfs
5. þ. m., 88 ára gamall, stofnandi og að-
aleigandi »Magasin du Louvre«, hinnar
alþekktu stórverzlunar með allskonar
kvenfatnaði, er hann stofnsetti 1854 með
hlutafé, ekki miklu, er síðar var aldrei
aukið, en ávaxtaðist svo, að síðustu árin
voru árlegar tekjur af hverju hlutabréfi
jafnháar hinu upphaflega ákvæðisverði
þess. Og Chauchard sjálfur átti flesta
hlutina, og voru árstekjur hans reiknaðar
3,600,000 krónur. 1885 sleppti hann yfir-
umsjón verzlunarinnar, en varð þá hrædd-
ur um, að henni mundi hnigna svo, er
hann sleppti tökum á hénni, að hann
kæmist á vonarvöl í ellinni. Chauchard
er nafnkunnastur fyrir listaverkasafn sitt,
mikið málverkasafn, er kostaði offjár og
arfleiddi hann málverkasafnið í Louvre að
því öllu. Meðal þessara málverka eru 7
eptir Millet (*j* 1875), °f? Þar fremst í
röð hið fræga málverk »Angelus«, er selt
var til Ameríku, en Chauchard keypti
þaðan aptur fyrir 540,000 franka. Fyrir
annað málverk, >Smalann«, eptir sama
málara (Millet) borgaði hann yfir 720,000
fr., og fyrir þriðja höfuðmálverk hans
900,000 fr. 40 málverk eptir frakkneska
málarann Corot (-j- 1875) keypti Chauc-
hard fyrir 2 miljónir franka, en þau eru
nú talin tvöfalt meira virði. Málverk
eptir málarana Daubigny (J- 1878) og
Diaz (-J- 1876) kosta og stórfé. Málverk
þau, er hann átti eptir Meissonier eru
metin nokkuð á 3. miljón fr. Auk þess-
arar stórkostlegu arfleiðslugjafar, ánafnaði
Chauchard Louvresafninu i'/2 miljón fr.
til að standast kostnað við flutning mál-
verkanna, koma þeim fyrir og gæta þeirra.
Eptirlátnar eigur Chauchards voru reikn-
aðar 180 miljónir fr, og erfðafjárskattur-
inn, er ríkið fær af þeirri eign, nemur
18 miljónum fr. Samkvæmt arfleiðslu-
skrá Chauchards, ánafnaði hann vini sín-
um, Loubet fyrv. forseta, vasaskildinga
að upphæð 7 miljónir fr. og öðrum vini
sínum, G. Leygues þingmanni og fyrrum
kennslumálaráðherra í ráðaneyti Waldeck-
Rousseau, 15 miljónir fr., ennfremur Cal-
mette, aðalritstjóra blaðsins »Figaro«, 2
miljónir fr., starfsmönnum við stórverzl-
un hans, »Magasin du Louvre*. 3 milj.
og fátæklingum í París 200,000 fr. og
þótti lítið, svo að við óspektum lá við
greptrun hans, er var mjög hátíðleg og
stórfengleg, eptir fyrirlagi Chauchards
sjálfs, er ákvað, að til viðhafnar við
greptrunina skyldi verja 200,000 fr. Lík-
kistan ein kostaði 144,000 fr. Aðalerfingi
hans, að frádregnum dánargjötum, er
kona nokkur að nafni Boursin, og hefur
hún þegar bætt 1 miljón fr. við dánar-
gjöfina til starfsmannanna við »Magasin
du Louvré« og sömuleiðis 1 miljón fr.
við dánargjöfina til fátæklinga Parísar og
mælist það örlæti afarvel fyrir. Jarðarför
Chauchards var einhver hin fjölmennasta,
er verið hefur í Parfsarborg nú um lang-
an tíma, og lögreglan átti fullt í fangi
með að halda reglu. Einna mesta eptir-
tekt hafði vakið fátæklegur blómsveigur,
er settur var á miðja kistuna, innan um
hrúgald af skrautlegum, afardýrum sveig-
um. Blómsveigur þessi var frá systur-
dóttur Chauchards, er ekki hafði erft einn
einasta skilding af auðæfum hans.
Jarðskjálftar.
í Provence á Suður-Frakklandi urðu
allmiklirj jarðskjálftar 11. þ. m., eins og
getið var um í sírnskeyti 1 síðasta blaði.
7 smábæir eru að mestu í rústum og 54
lík voru tundin, er síðast fréttist, en mörg
hundruð manna meiddust. Eignatjónið
talið um 3 miljónir franka. í Marseille
varð jarðskjálftakippurinn allharður, svo
að fólk flýði úr húsunum og hafðist við
undir berum himni, en manntjón eða
eignatjón varð þar ekki, né í hinum
stærri borgum þar suður við Miðjarðar-
hafið. I Lissabon hafa og verið margir
jarðskjálftakippir við og við síðan í
marzmánuði og stundum valdið tjóni. í
Barcelóna varð og jarðskjálfta vart, og
fólk þar syðra orðið allhrætt um, að
Messína-voðinn vofi yfir, því að hrær-
ingarnar eru alltíðar, þótt smáar séu
optast.
Heimskautsfarinn
Schackleton hinn enski, er næst hefur
komizt (suður)heimskautinu allra fyrir-
rennara sinna, kom heim til Lundúna 14.
þ. m., og var tekið þar með afarmikilli
viðhöfn, eins og vænta mátti. Þykir för
hans hin frægasta orðið hafa. Komst
hann á 88,23 stig suðlægrar breiddar. En
lengst hafa áður komizt að norðurheims-
skautinu Abrúzzahertoginn, eða réttara
sagt, fylgdarmaður hans, Cagni, á 86,33,
og Friðþjófur Nansen á 86,4 breiddarstig.
Kristniboðarnir frá Kína.
Charles Hayes læknir og frú Steinunn
Hayes kona hans (sbr. síðasta blað), hafa
haldið tvær samkomur hér í bænum síðan
þau komu, hina fyrri 17. þ. m. í húsi
K. F. U. M., en hina síðari í kirkjunni á
laugardagskveldið var, 19. þ. m. Við
samkomuna í kirkjunni var Skapti Brynj-
ólfsson frá Ameríku túlkur fyrir dr. Hayes,
er mælti á enska tungu; en kona hans
talaði á íslenzku, þótt hún ætti nokkuð
erfitt með það. Dr. Hayes lýsti einkum
skoðun Kfnverja á sjúkdómum og bygg-
ingu mannsins, sem eru æði fáránlegar og
gamaldags, enda kunna Kínverjar ekkert
í lyfjafræði né lífeðlisfræði, og kínverskir
læknar eru því gersamlega óhæfir í stöðu
sinni. Vestrænir læknar hafa því fengið
mikið orð á sig þar eystra, og þess vegna
hafa flest kristniboðsfélög sameinað lækna-
starf við trúboðsstarfið, sami maðurinn
bæði trúboði og læknir. Þá gengur greið-
ara að kristna Kínverja. Frú Hayes tal-
aði einknm um kvennfólkið í Kína, og
lýsti því, við hversu bág kjör það ætti að
búa, ekki sízt í hjónabandinu. Hún kvaðst
vonast eptir og biðja þess, að margir Is-
lendingar yrðu til þess að fara til heið-
ingjalandanna í trúboðserindum, til að
hjálpa og fræða heiðingjana þar. En hætt
er við, að sú von frúarinnar rætist ekki
að nokkru ráði. — Kirkjan var troðfull
af fólki að hlusta á þau hjón. Inngang-
ur ókeypis.
Gasstöð
fyrir bæinn hefur bæjarstjórnin nú á-
kveðið að koma upp, með því að sam-
þykkja lántöku til þess fyrirtækis á fundi
17. þ. m. með 9 atkv. gegn 7, skoðan-
irnar svo skiptar um þetta mál í sjálfri
bæjarstjórninni, og þá ekki síður meðal
annara bæjarmanna. Er svo að heyra,
sem enda fleiri séu mótfallnir gasstöðinni,
en vilji heldur rafmagnsstöð, ef unnt væri,
en vitanlega skortir almenning þekkingu
á að dæma um þetta stórmál til hlítar.
Tíminn verður að leiða í ljós, hvort þetta
er heppilega ráðið, betur að svo reyndist.
Er búist við að byrjað verði á verkinu
innan skamms.
Ráðherrann
fór utan með »Sterling« 22. þ. m. til