Þjóðólfur - 09.07.1909, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR
Tekjur landsímans 1. ársfjórðung 1909.
Símskeyti innanlands: \
Almenn skeyti . . . . 3409,70
Veðurskeyti . . . 1200,00 4609,70
Símskeyti til útlanda:
Almenn skeyti . . . . 1730,42
Veðurskeyti . . . - - 312,47 20,42,89
Símskeyti frá útlöndum 1098,76 Kr. 7751,35 (3598,04*)
Símasamtöl .... ( 3946,85)
Talsímanotendagjald . ( 2370,76)
Viðtengingargjöld og einkaleyfisgjald . 500,00
Aðrar tekjur . . ( 397,46)
Samtals kr. 18617,50 (10313,01)
Reykjavík 26. júní 1909.
O. Forberg.
*) i. ársfjórðungur 1908.
,,V end»78Hol“,
aukaskip frá Sameinaða gufuskipafélag-
inu, kom hingað í gærmorgun, fór frá
Höfn 1. þ. m.
Settur
í Strandahéraði er Magnús Júlíusson
stud. med.
Minninyarða
hafa Rangæingar, með samskotum, reist
að Stórólfshvoli yfir Ólaf héraðslækni Guð-
mundsson (•{* 1906), er var mjög ástsæll
meðal héraðsbúa sakir lipurmennsku og
mannkosta. Var minnisvarðinn afhjúp-
aður að Stórólfshvoli 14. f. m. í viður-
vist fjölda fólks, og héldu ræður við þá
athöfn: Kjartan prófastur Einarsson í Holti,
séra Eggert Pálsson á Breiðabólstað og
séra Skúli Skúlason f Odda.
Dáln
er hér í bænuni 4. þ. m. ekkjan Ing-
nnn Magnúsdóttir 83 ára gömul
(fædd á Berghyl 1 Hrunamannahreppi 11.
apr. 1826). Hún var dóttir hins alkunna
merkismanns, Magnúsar Ándréssonar al-
þingismanns í Syðra-Langholti (•{• 1869)
og lifði hún lengst allra systkina sinna,
en þau voru alls 11. Hún var gipt Þór-
arni Arnasyni jarðyrkjumanni, systursyni
séra Tómasar prófasts Sæmundssonar, og
voru þau saman í hjónabandi 11 ár.
Bjuggu þau fyrst í Götu í Ytrihrepp, en
slðar á Stóra-Hrauni á Eyrarbakka, og
þar andaðist Þórarinn fyrir 42 árum.
Þau hjón áttu saman 9 börn og komust
8 til aldurs. Af þeim lifa 5: Bjarni
prestur 1 Winnipeg, Árni prestur á Stóra-
Hrauni í Hnappadalssýslu, Ágúst verzl-
unarstjóti 1 Stykkishólmi, Þurlður, kona
Guðmundar Jakobssonar snikkara í Reykja-
vík, og Þóra, gipt Pétri Þórðarsyni frá
Rauðkollsstöðuni, liúa f Ólafsvfk. 3 önd-
uðust uppkomin: Magnús trésmiður, Jór-
unn og Ánna, sfðari kona Páls Pétursson-
ar Eggerz. — Ingunn heit. var mjög vel
greind kona, einkar minnug og ættfróð,
framúrskarandi tápmikil og kjarkmikil,
glaðlynd og skemmtin.
BókmenntafélaglO.
Ársfundur Reykjavíkurdeildarinnar var
haldinn í Iðnó ( gærkveldi. Höfðu stjórnar-
andstæðingar fjölmenntí laumitil að steypa
stjórninni af stóli, sem og var gert, því
að forseti var kosinn Björn M. Ólsen
prófessor með 27 atkv. f stað Kristjáns
háyfirdómara Jónssonar, er fékk 17 atkv.
Skrifari var kosinn dr. Björn Bjarnason
með 24 atkv. ( stað séra Haralds Nfels-
sonar, er fékk 15 atkv. Morten Hansen
skólastjóri, er verið hefur bókavörður
deildarinnar 25 ár, skoraðist nú undan
endurkosningu, og var í hans stað kosinn
Sigurður Kristjánsson bóksali með 2aatkv.
Féhirðir var endurkosinn Halldór Jóns-
son bankagjaldkeri með 42 atkv., en vara-
forseti Steingrímur Thorsteinsson rektor,
varaféhirðir Sighvatur Bjarnason banka-
stjóri, varaskrifari Jón Jónsson sagnfræð-
ingur og varabókavörður Matthfas Þórðar-
son fornmenjavörður; endurskoðnnarmenn
Björn Ólafsson augnlæknir (27 atkv.) og
Kl. Jónsson landritari (8 atkv.).
Rætt var allmikið um heimflutning
Hafnardeildarinnar, og varð niðurstaðan
sú, að nefnd sú, er kosin var í fyrra til
að endurskoða lög félagsins og fhuga
heimflutningsmálið, skyldi koma með til-
lögur sínar um þessi efni fyrir árslok og
2 mönnum bætt við í nefndina.
Ráðherrann
kom til Hafnar með »Sterling« 28. f. m.
Var hann þá lasinn, svo að læknir ráð-
lagði honum að dvelja um tíma í Gilleleje
á Norður-Sjálandi sér til heilsubótar, og
mætti hann ekkert reyna á sig fyrst um
sinn, yrði að hafa fullkomna hvíld. Fór
ráðherra norður þangað 1. þ. m. Frétzt
hefur að ríkisráðsfund hefði átt að halda
í dag, en óvíst hvort ráðherra hefur getað
verið þar viðstaddur. Þó er það senni-
legra, og koma þá líklega einhver skeyti
um það í kveld eða á morgun.
Handavinnunám isi. stúlkna ytra.
I efri deild alþingis nú síðast var felld-
ur úr fjárlagafrumvarpinu styrkur sá upp
á 300 kr. hvort árið, sem um næst und-
anfarin ár hafði verið veittur til tveggja
íslenzkra stúlkna til handavinnunáms hjá
»Kunstflidsforeningens Friundervisning* í
Kaupmannahöfn. Fyrir þennan styrk
hefur stúlkunum eigi að eins verið veitt
ókeypis kennsla í listasaum, munsturteikn-
ingu, baldýring, knipling o. fl. um 4 mán-
aða kennsluskeið, frá 1. júnf til 1. okt.,
heldur einnig ókeypis fæði og húsnæði;
svo hefur og stúlkunum verið gefinn kost-
ur á að sjá allt það í höfuðborginni og í
nágrenni hennar, sem merkilegt þykir og
fræðandi, undir handleiðslu kunnugra.
Þar að auki hefur stórkaupmaður Þórarinn
Tulinius veitt stúlkunum ókeypis far með
skipum Thorefélagsins.
Vegna þess að hinn umræddi fjárstyrk-
ur þannig eigi verður veittur á árunum
1910 og 1911, sér félagið sér eigi fært að
veita stúlkunum ókeypis vist eða fæði og
húsnæði á þessu tímabili; en eptir sem
áður mun það sjá stúlkunum fyrir ókeypis
kennslu og hlutast til um, að vera þeirra
f Kaupmannahöfn verði eins fræðandi fyrir
þær sem að undanförnu.
Eptir beiðni forstöðukonu félagsins,
frúar Emmu Gad, bið eg yður, herra rit-
stjóri, svo vel gera að birta þetta í
blaði yðar, og skal þess getið, að í fyrra
sumar notuðu kennsluna fjórar íslenzkar
námsstúlkur í stað tveggja, og því nær að
öllum jafnaði tekur ein eða fleiri stúlkur
af íslandi þátt f ókeypis kennslu þeirri,
sem veitt er að vetrinum til.
Reykjavfk, 8. júlf 1909.
J. Havsteen.
Breiðfirðingar fjrir 50-60 írn.
Smápisltlar eptir M. J.
VII.
(Síðasti kafli).
Loks vil eg minnast á náunga, sem
Sigmundur hét, og var kallaður drottins-
karl. Hann var óskýr í máli, einfaldur
eins og sauðkind, og svo bögumæltur, að
ótal fáránlegar skrítlur eptir hann eru
enn í hvers manns munni þar vestra.
Datt fáum í hug að leiðrétta mál hans,
enda hefði það mátt æra óstöðugan.
Hann var þá niðursetningur á Barðaströnd,
en var lofað að fara í kaupstað við og
við. Hann var ávalt í ólituðum tötrum
og hver spjörin utan yfir annari og með
beiglaðan hattkúf á höfði. Við ungling-
ar gerðum karli jafnan gott og mest til
þess að fá orð úr honum. Fyrsta sinnið,
er hann kom f búðina þar sem eg af-
henti, spurði eg hvað gamall hann væri.
Hann svaraði og heldur aumingjalega:
»Eg er þetta sem eg segi — eg er sjöt-
ugur fyrir utan það sem eg er kviðslit-
inn«. Næsta ár spurði eg hann um hið
sama, og svaraði hann þá svo: »Ha
veit je ekki, en je kom undir brunaárið*.
(Líklega hefur hann meint: í móðuharð-
indunum 1783). Sigmundur var bjarg-
maður góður á yngri árum. Eitt sinn
hafði hann nær dottið fram af flugberg-
inu, en náði þó í steinnybbu. Þá æpti
Simbi: »Herra guð hann hljóp á mig
og haldi hver í sig og hjálpi mér fram
af!« Eitt sinn bað hann prest sinn að
syngja yfir konu sinni. Prestur spurði,
hvort hann skyldi gera ræðu eptir hana.
Hann svaraði: »Hí ekki hað ? Húmátt
segja, að harna var hún nóttina inn og
daginn út eins og stokkur eða steinn«.
Síðan bað hann prest leyfis að mega taka
gröf að henni. Það er enginn siður, Sig-
mundur, sagði hann. Þá þykknaði í Sig-
mundi og svaraði þá þessu: »Há hefði
henni ekki þótt offeitt fyrir mig, þó eg
hefði fengið að ráða hennar síðasta við-
skilnaði«. Hann átti son, sem Kári hét,
og var pilturinn á fóstri hjá bónda þeim,
er Teitur hét, og tók sá fulla fúlgu fyrir.
Ekki fann Sigm. að því, heldur sagði
svo: »Je vil heldur gefa hrjár vættir með
Kár í Teit, en tíu í annan verri stað«.
Ótal fleiri böguraus eru til eptir þennan
drottinskarl, en þetta er nóg að sinni.
Af alþýðuskáldum í Breiðafirði voru
ekki margir aðkvæðamenn á þessum ár-
um. Sigurður Breiðfjörð var þá burtu
fluttur, og Bjarni á Siglunesi, vinur Ólafs
prófasts Sivertsens, afgamall. Hann var
gott skáld og menntur vel. Eptir hann
er vísan um Barmahlíð:
Blómstrin prýða Barmahlíð,
ber hún fríðan vottinn
fróðum lýði fyr og síð
að fallega smíði Drottinn.
Hagyrðinga nenni eg ekki að nefna.
Bæjarímur voru þá enn ekki aldauða, og
optast leirkenndar. Lakasta bæjaríma —
hún var um Gufudalssveit — sem eg hygg
að kveðin hafi verið, kom á gang 1848.
Hún fór svona á stað:
121
»En það er þó ekki nema lítill tími, síðan menn veðjuðu sjö gegn einum
um Wilsorn.
»Já, en svo kom maður, sem veðjaði að jöfnu við hvern sem vildi og hann
kom öðrum til að gera slíkt hið sama, og nú leggja menn jafn mikið undir frá
báðum hliðum«.
„Hver byrjaði á þessu?“
»Það var sá, sem liggur fullur þarna inni i göngunum. Hann hefir þamb
að í sig brennivín, eins og vatn síðan hann kom hingað kl. 6«.
Belcher beygði sig niður að honum og sneri höfðinu á honum að okkur.
»Eg þekki hann ekki, herra Charles«.
»Eg ekki heldur«, bætti móðurbróðir minn við.
»En eg þekki hann«, sagði eg. „Það er John Crumming, veitingamaðurinn
í Munkaeik".
„Hvern skollann getur hann vitað um þetta?“ sagði Craven.
»Hann veit líklega ekkert«, sagði móðurbróðir minn. „Hann veðjar um
Jim af því að hann þekkir hann og vegna þess að hann hefir meira af brenni-
víni en skynsemi í kollinum, en svo hafa aðrir glæpzt á að fara að dæmi hans«.
„Hann var samt jafnalsgáður sem dómari, þegar hann kom hingað í morg-
un«, sagði vetingamaðurinn. „Hann fór undir eins að veðja um, að maður
herra Charlesar mundi sigra".
»Þetta er alveg einstakt atvik, að því er eg man til«, sagði Berkeley Craven.
»Nú eru ekki eptir nema tvær klukkustundir til leikmótsins og þér vitið ekki,
hvort nokkur muni verða þar fyrir yðar hönd. Eg vona, að þér bíðið ekki
mikið tjón, ef svo skyldi fara, Tregellis«.
Móðurbróðir minn yppti öxlunum og tók í nefið með þeim óviðjafnanlegu
tilburðum, sem enginn hefur síðar ráðizt í að líkja eptir-
„Það verður ekki svo Ktið, drengur minn", sagði hann. »En það er nú
kominn tími til þess, að við förum að hugsa um að komast út á melana. Eg
þyrfti að hafa háltrar stundar næði til þess að búa mig, pví að fötin hafa alla-
vega aflagazt á þessu næturferðalagi. Ef þetta á að verða sfðasti dansinn minn,
þá verð eg að minsta kosti að dansa hann á vel burstuðum skóm«.
Það leit ekki hóti betur út fyrir frænda mínum heldur en fanga bundnum
við staur hjá Indíánum. Mestallar eigur hans voru hér í húfi, en ekki var allt
þar með búið. Margfalt óbærilegri var aðstaða hans gagnvart öllum þeim fjölda
manna, sem hætt hafði fé slnu í fullu trausti til skarpskyggni hans, ef hann á
slðustu stundu skvldi verða neyddur til að koma með máttlausa afsökun í stað-
inn fyrir hnetleikamann. Eg þekkti hann svo vél, að eg gat ráðið það af fölu
kinnunum og síkvikandi fingrunum, að hann var gersamlega ráðþrota. En