Ný tíðindi - 25.02.1852, Page 1

5. og 6.
Um úndirstöðu livers lands velmegunar.
Framhald. Jjegai' vjer erum komnir aft
raun um Jiað, að velmegun lands og lýða sje
hvervetna byggð á jörðunni, og að jiað sje
sjálfsagt, að menn verði að þekkja jörðina til
þess, að geta hagnýtt hana svo, sem bezt á
við á hverjuin stað, jiá er næst að gæta að
því, hvernig fiessari jiekkinguer varið. jþað
er fljótsjeð að hún er tvenns konar, eins og
hver önnur jiekking, eða að hún snertir bæði
hið ytra og innra ásigkomulag og eðli jarðar-
innar. Hin ytri jiekking er hjer, eins og í
öllu öðru, nær manni og auðfengnari, en þann-
ig köllum vjer þekkinguna á útiiti landsins,
landslaginu byggðinni og óbyggðinni. 5að
er nú sjálfsagt, að hvað Istandi við víkur, þá
er mikið kunnugt af landslagi þess, enda er
jarðar - eða landsþekking vor Islendinga að
mestu þar í fólgin. Samt sem áður vantar
þó fjarska mikið á, að þessi þekking sje í
því lagi, sem vera ber; því allur lielmingur
landsins er fjöldanum af innbúum þess öld-
ungis ókunnur, og þessi helmingur landsins
er einmitt miðjan úr því. Vjer jiekkjum raun-
ar þá menn, sem halda, að það sje skaðlaust,
þó menn þekki þessa iniðju landsius ekki
betur; því þar muni lítið vera á að græða,
þar sem hún sje ekki annað en eyðifjöll ein,
heiðar, jöklar, og hraurn En þessi ætlan
þeirra er röng; því þó aldrei væri annað, þá
gæti slík þekking á landslagiuu bæði dregið
allan efa af útilegumannatrúnni, sem enn
brennur við í landinu, sýnt mönnum hvar ieita
skuli afrjettarfjár þess, sem ekki finnst í
vanalegum leitum, og hvar og hvernig vegi
mætti leggja milli landsfjórðunganna, annað-
hvort þar, sem þeir hafa verið að fornu, eða
þá á nýjum stöðum. Landslagsþekkingin er
jiví auðsjáanlega liarla mikils varðandi fý.rir
alla, og þeim peningum væri vel varið, sem

eytt væri til þess, að efla hana, sem mest.
Jað er og hið fyrsta, sem liver þjóð leggur
huga á, við víkjandi landi sínu, að fá sem
beztar og nákvæmastar lýsingar þess, og upp-
drætti, og kynna sjer það á alla vegu. Vjer
erum nú og það á veg komnir, að vjer höfum
fengið ágætan uppdrátt af landi voru, sem
bókmenntafjelagið hefur komið á gang. En
þó að hann sje svo góður, að það er nærri
því óskiljanlegt, hvernig snillingurinn Björn
riddari Gunnlaugsson, yfirkennari við H.vík-
urskóla, hefur getað búið hann til aleinn og
á svo stuttum tíma, þá er það ekki einlilítt;
þvi bæði er hann óvíða til og enn síður vel
notaður, þar sem landslýsinguna vantar enn
með öllu. Hún er að vísu til í landafræði
Oddsens, en, eins og nærri má geta, liarla
ófullkomin, og þar á ofan í fárra manna liönil-
um. Vjer sjáum nú ekki annað betra ráð
fyrir oss Islendinga, en að kosta vissa menn,
greinda og áreiðanlega, til þess að skoða,
alltjend þann hluta landsins, sem ókunnug-
astur er, og rita nákvætna lýsingu á honum.
Ef slikir skoðunarmenn væru heppilega vald-
ir, þá þyrfti þeirra ekki neina einu sinni við,
því skýrslur og lýsingar þeirra gætu þá lengi
staðið óliaggaðar. Vjer drepum að eins laus-
lega á þetta að sinni; því vjer vonum, að
menn sjáisvo gjörla hvað mjög hin ytri þekk-
ing landsins eða jarðarinnar er nauðsynleg,
að það líði ekki á löngu áður en í það verði
skorizt, að afla sjer liennar á einhvern hátt,
og væri oss þá kært að heyra uppástungur
landa vorra um það, hvernig bezt myridi að
fara að því, að fá hana. En nú er að drepa
með fám orðum á hina aöra grein lands - eða
jarðarþekkingarinnar, eða hina innri jiekkingu.
Hún er miklu vaudasamari, og því að eins
fáanleg, að hin ytri þekking sjg á undan geng-
in, eða samfara henni. En engu að síður er
NÝ TÍÐINDI.
bl. 35, d. í’ebrúarmáiiaðar